Patrząc z Karlsbergu. Ogród Oliwski w świetle problematyki genius loci

• Autorzy: Lipowicz W.

Warianty tytułu

EN

Looking from Karlsberg. The issue of genius loci of the oliva park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W końcu XVIII wieku przeprowadzono w parku w Oliwie prace pod kierunkiem Johana Georga Saltzmanna. Polegały one na przeprojektowaniu jego północno-wschodniej części, w której powstał teraz ogród w typie założeń angielsko-chińskich oraz wytyczeniu drogi na pobliskie wzniesienie zwane Pachołek; od imienia ówczesnego opata Oliwy Karola Hohenzollerna - Karlsberg. Z niego otwierał się widok na znajdujący się poniżej park z bryłą starego opactwa, a dalej szeroka, sięgającą po Gdańsk, rozległa panorama bogato kształtowanego wybrzeża i rozfalowanego morza z sylwetami żaglowców. W XIX wieku pawilony ogrodowe uległy zniszczeniu i przestały istnieć. A ogród ewoluował stopniowo w stronę założenia naturalistyczno-dendrologicznego. Po II wojnie światowej degradacji i zapomnieniu uległa stopniowo - tak ważna, zapewne najważniejsza, dla koncepcji parku z końca XVIII wieku - panorama z Karlsbergu. Widok na morze odcięty został ostatecznie wybudowanymi w latach 60. i 70. XX wieku wielkimi osiedlami mieszkaniowymi.

EN

At the end of the 18th century designing works in the Oliwa Park were carried out in accordance with the design by Johan George Saltzmann from Potsdam. The northeastern part of the park was widened and extended in the style of the English landscape garden with the addition of Chinese touches. Also, a pathway through the park leading to the nearby hill called Pacholek or Karlsberg, named after the then Oliwa's abott Karl Hohenzollern, was set out. The hill offered a panoramic view of the park and the old abbey complex, and further on, stretching as far as Gdansk, a vast panorama of a richly shaped coastline and the rippling waters of the sea with the silhouettes of sailing vessels. In the 19th century the garden pavilions were destroyed and ceased to exist, and the park was gradually modelled with a naturalistic and dendrologic design. After the second world war the panorama from Karlsberg, so significant if not the most significant for the concept of the park dating back to the 18th century, was degraded and was gradually forgotten. Finally, the view of the sea was obscured completely by vast residential areas built in the 1960s and mainly in the 1970s.

Słowa kluczowe

PL

genius loci; Abegg Johann Friedrich; Karlsberg; Park w Oliwie

EN

genius loci; Abegg Johan Friedrich; Karlsberg; Oliva Park

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 107, z. 5-A
• Strony: 123--131
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.,

Twórcy

autor

Lipowicz W.

• Oddział Sztuk Użytkowych, Muzeum Narodowe w Poznaniu,

Bibliografia

• CARSTEN A., Das Schloss in Oliva und seine Gartenanlage, "Ostdeutsche Monatshefte", No 1, April 1924.
• CIOŁEK G., Ogrody polskie, Warszawa 1954.
• Cudowna Kraina Cathay, Chińska architektura ogrodowa, Wystawa w Muzeum Sztuk Użytkowych, wrzesień-październik 2000, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2000.
• EYSYMONTT K., Chiński kostium ogrodu cysterskiego w Oliwie, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", T. XXXVII, z. 1, 1992.
• KRETSCHMER J.K., Geschichte und Beschreibung der Kloster in Pomerellen, Heft I. Cisterzienser Abbei Oliva, Danzig 1847.
• LAKOWITZ K., Der Schlossgarten in Oliva, Danzig 1930.
• MAJDECKI L., Chinoiserie in der polnischen Gartenkunst [w:] Sir William Chambers und Englisch-chinesische Garten in Europa, Hrsg. von Thomas Weiss, Staatliche Schlösser und Gärten, Wörlitz-Oranienbaum-Luisium 1996.
• MAJDECKI L., Historia ogrodów, Warszawa 1978.
• MAJDECKI L., MAJDECKA-STRZEŻEK A. (zmiany i uzupełnienia), Historia ogrodów, T. 1 i 2, Warszawa 2009.
• OLSZEWSKA M., Park oliwski (Informator wystawy), Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2000.
• REICHOW H., Alte burgerliche Gartenkunst. Ein Bild des Danziger Gartenlebens im XVII und XVIII Jahrhundert, Berlin 1927.
• SZWARTZ Z., ŻMIJEWSKA E., Ogrody Gdańska i okolic, Gdańsk 1995.