XX wiek - ideowe i kompozycyjne przewartościowania w architekturze i urbanistyce środowiska mieszkaniowego - refleksja autorska

• Autorzy: Lorek A.

Warianty tytułu

EN

The 20th century - ideological and compositional reevaluations in the architecture and urbanism of a housing environment - an author's reflection /

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Środowisko mieszkaniowe w dwudziestym wieku zostało poddane transformacji ideowej w oparciu o trzy główne dokumenty: Deklarację z La Sarraz z 1928 roku, Kartę Ateńską z 1933 roku i Nową Kartę Ateńską z 1998 rok. Warto wskazać na jeszcze jeden dokument, którym była Deklaracja Konferencji ONZ w Sztokholmie w 1972 roku, kiedy to, jak pisze Grażyna Schneider-Skalska, stwierdzono, że "człowiek jest zarówno tworem jak i twórcą swego środowiska, które daje mu fizyczną egzystencję i dostarcza możliwości rozwoju intelektualnego, moralnego, społecznego i duchowego". Znaczący wpływ na przewartościowania ideowe i kompozycyjne środowiska mieszkaniowego w XX wieku miały dwie wojny światowe, rewolucja bolszewicka, a także wielka awangarda, która zrewolucjonizowała dotychczasową stylistykę estetyczną w architekturze i urbanistyce. Niniejsza refleksja wynika z przekonania autora o wyjątkowości ubiegłego stulecia nie tylko w wymiarze sztuki, ale przede wszystkim w wymiarze ludzkiego życia.

EN

In the twentieth century, the housing environment was transformed ideologically on the basis of three main documents: the La Sarraz Declaration in 1928, the Athens Charter in 1933 and the New Athens Charter in 1998. We should mention another document - the UN Conference Declaration in Stockholm in 1972 when - as Grażyna Schneider-Skalska writes - it was stated that "man is both the creation and the creator of his environment which gives him physical existence and delivers possibilities of intellectual, moral, social and spiritual development". Two world wars, the Bolshevik Revolution as well as the great vanguard which revolutionized the aesthetic stylistics in architecture and city planning had a strong impact on the ideological and compositional values of the housing environment in the 20th century. The following reflection results from the author's conviction about the uniqueness of the previous century in the dimension of art and - first and foremost - in the dimension of human life.

Słowa kluczowe

PL

awangarda; XX wiek; kompozycja urbanistyczna; środowisko mieszkaniowe

EN

avant-garde; 20th century; housing environment; urban composition

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 107, z. 2-A
• Strony: 285--300
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz.,

Twórcy

autor

Lorek A.

• Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• [1] Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, WL, Kraków.
• [2] Benevolo L., Historie de l'architecture moderne - 1. La revolution industrielle, 2. Avantgarde et mouvement moderne (18090-1930), 3. Lec conflicts et 'l'apres guerre, Espace & architecture, Dynod, Kordas Paris 1978.
• [3] Foret C., LA CITE TONY GARNIER A LYON, Les Annales de la recherche urbaine, Plan Urbain 42 - images de Memoire, 1989.
• [4] Giecewicz J., Konserwatywna awangarda - Wiedeńska polityka mieszkaniowa 1920-2005, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2008; repr. ryc. 4 i 6, 77 i 81.
• [5] Jencks C., Mouvements modernes en architecture, P. Mardega - editor, z serii: Architecture + Recherches, liege 1973.
• [6] Jencks C., Le Corbusier - tragizm współczesnej architektury, WAiF, Warszawa 1982.
• [7] Juchnowicz S., Nowa Huta, przeszłość i wizja. Z doświadczeń warsztatu projektowego, [w:] Nowa Huta - przeszłość i wizja. Studium muzeum rozproszonego, "Biblioteka Kszysztoforska", Kraków 2005.
• [8] Lampugnani V.M., główny edytor, Encyclopeadia of 20th - Century Architecture, The Thames and Hudson, London 1986, repr. ryc. 5, 87.
• [9] Lorek A., O wartości jednostki sąsiedzkiej w kształtowaniu mieszkania, domu i środowiska, [w:] Materiały VII Ogólnopolskiej II Międzynarodowej Konferencji IPU, Zakopane 2000, Zeszyty Naukowe IPU, nr 7.
• [10] Lorek A., Nowa Huta na tle miast socrealistycznych, [w:] Nowa huta - architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2006, repr. ryc. 7 i 9-10 z katalogu: Z wystawy, s. 61. 58. i 59, ryc. 8 repr. z okładki folderu wystawy Kraków - Forma i treść, zorganizowanej w Urzędzie Miasta Krakowa przez zespół prowadzący przedmiot: "Projektowanie wstępne architektoniczno-urbanistyczne" w składzie: dr inż. arch. Hanna Grabowska-Pałecka; dr inż. arch. Barbara Żegocińska-Tyżuk; dr inż. arch. Beata Malinowska-Petelenz; dr inż. arch. Agnieszka Wójcik - Zakład Kompozycji Urbanistycznej WA PK, Kraków 2009.
• [11] Machowicz E., Ochrona środowiska kulturowego, t. l, Warszawa 1988.
• [12] Ostrowski W., Wprowadzenie do historii budowy miast - Ludzie i środowisko, oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001.
• [13] Palej A., Miasta cywilizacji informacyjnej - poszukiwanie równowagi pomiędzy światem fizycznym a wirtualnym, Monografia 294, Politechnika Krakowska, Kraków 2003.
• [14] Pawłowski K.K., Tony Garnier - pionier urbanistyki nowoczesnej, PWN, Łódź 1972, repr. ryc. 1 i 2, 47 i 54.
• [15] Preisich G., Walter Gropius, z cyklu: Architektura i architekci świata współczesnego, Arkady, Warszawa 1981, repr. ryc. 11 - fot. 50.
• [16] Schneider-Skalska G., Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego - wybrane zagadnienia, Monografia 307, Politechnika Krakowska, Kraków 2004.
• [17] Skarga B., Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Znak, Kraków 2007.
• [18] Syrkus H., Ku idei osiedla społecznego, PWN, Warszawa 1984.
• [19] Wisłocka I., Awangardowa architektura polska 1918-1939, Arkady, Warszawa 1968.
• [20] Wisłocka I., Dom i miasto jutra, Arkady, Warszawa 1971, repr. ryc. 3, 46.