Matematyczny opis procesu pękania górotworu na podstawie detekcji emisji sejsmicznej

• Autorzy: Cianciara A.

Warianty tytułu

EN

Mathematical description of rock mass cracking basing on seismic emission detection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule tym przedstawiono modele matematyczne procesów pękania górotworu. Rozmiary zdarzeń oceniane są na podstawie energii matematycznej zjawisk sejsmicznych, natomiast omawiane odstępy czasu między kolejnymi zjawiskami podlegają bezpośrednim pomiarom. Omawiane cechy emisji mają charakter probabilistyczny i traktowane są jako zmienne losowe. W pracy przedstawiono modele rozkładów statystycznych tych cech oraz sposoby ich identyfikacji na podstawie rejestrowanego strumienia emisji. Stanowi to podstawę do badania procesów pękania i umożliwia zastosowania praktyczne. Z pośród wielu możliwych zastosowań przedstawiono wykorzystanie tych rozwiązań do opracowania sposobów oceny stanu zagrożenia tąpaniami w kopalniach podziemnych.

EN

Mathematical models of rock mass cracking are presented. Size of events are evaluated on the basis of mathematical energy of seismic events, hiwever discussed time distances between the consecutive events are directly measured. The discussed emission features have probable character and are treated as random variables. Models of the statistical distribution of these features are presented as well as ways of their identyfication on the basis of registered emission stream. It gives the basis for cracking processes research and enables practical application. From many possible applications of these solutions use for the ways elaboration of evaluation of the state of bumps hazard in underground mines in presented.

Słowa kluczowe

PL

emisja sejsmoakustyczna; pękanie skał; rozmiary zjawisk; strumień zdarzeń; wstrząsy; zagrożenie tąpaniami

EN

bumps hazard; rock cracking; seismic-acoustic emission; size of events; stream of events; tremors

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 66, nr 6
• Strony: 37--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., wykr.

Twórcy

autor

Cianciara A.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• 1. Andersen B.D., Moore J.B.: Optimal filtring. Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, USA, 1979.
• 2. Cianciara B.: Emisja sejsmiczna jako nośnik informacji o rozwoju procesu pękania górotworu. Geoinformatica Polonica nr 1, s. 37÷44 Prace Komisji Geoinformatyki, PAU, Kraków, 1999.
• 3. Cianciara A.: System monitorowania zagrożenia wystąpieniem silnych wstrząsów w oparciu o analizę emisji sejsmoakustycznych. Rozprawa doktorska Biblioteka Główna AGH. Kraków, 2000.
• 4. Cianciara A., B.: Zagadnienia identyfikacji procesów geodynamicznych wywołanych eksploatacją górniczą. The issue of geodynamic processes identification caused by mine exploitation. Geoinformatica Polonica no 6. PAU Kraków, 2004.
• 5. Cianciara A., Cianciara B., Takuska-Węgrzyn E.: A Method of Evaluating the Threat of Tremors on the Basis of an Analysis of the Degree of Non-homogeneity of the Seismoacoustic Emission Process. Archives of Mining Sciences, vol. 49, I 3, 2004. str. 405÷416.
• 6. Cianciara A.: Possibilities of tremor risk level predicting based on the rock mass cracking process analysis, Archives of Mining Sciences, vol. 55, I 1, 2010, str. 115÷122.
• 7. Dubiński J.: Metody obliczania energii sejsmicznej wstrząsów górniczych, „Wstrząsy górnicze - mechanizm, lokalizacja i energia”. Szkoła Eksploatacji Podziemnej, 1995.
• 8. Gibowicz : Mechanizm ognisk wstrząsów górniczych. Publ. Inst. of Geoph. Z.M-13 (221), 1989.
• 9. Goszcz A.: Elementy mechaniki skał oraz tąpania w polskich kopalniach węgla i miedzi. IGSMiE PAN Kraków, 1999.
• 10. Jaeger C., Cook N.G.W.: Fundamentals of Rock Mechanics. London Chapman and Hall, 1969.
• 11. Kowalenko et al.: Procesy stochastyczne - Przewodnik, PWN, 1981.
• 12. Lipcer R. Sz., Szirjajew A.N.: Statystyka procesów stochastycznych. PWN Warszawa, 1981.
• 13. Takuska-Węgrzyn E.: A method of the therat caused by bumps and based on the grouping of seismo-acoustic phenomena. Zeszyty Naukowe AGH, Geologia Tom 24 Zeszyt 2, Kraków, 1998.
• 14. Takuska-Węgrzyn E.: Application of statistical methods for evaluation of rock-burst risks in copper ore mine conditions. Archives of Mining Sciences, vol. 53, No 1, 2008, p. 23÷30.
• 15. Takuska-Węgrzyn E.: Badanie stref koncentracji źródeł emisji sejsmo-akustycznej w okresach poprzedzających momenty wystąpienia silnych wstrząsów. Zeszyty Naukowe AGH, Geologia, Tom 35, Zeszyt 2/1, str. 529÷534, Kraków, 2009.
• 16. Wentzell A.D.: Wykłady z teorii procesów stochastycznych. PWN Warszawa, 1980.