Kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej - ryzykowne eksperymenty w historycznym centrum miasta

• Autorzy: Sykta I.

Warianty tytułu

EN

Controversial objects of contemporary architecture - the risky experiments in a historical city centre

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Architektoniczna awangarda zapisała się w krajobrazie miast bezprecedensową liczbą skrajnie oryginalnych, wymykających się uznanym kryteriom oceny estetycznej budowli. W eksponowanych miejscach zabytkowych śródmieść pojawiły się realizacje zrywające z miejscową tradycją architektoniczną i ciągłością tkanki przestrzennej, wyabstrahowane z kontekstu, budzące kontrowersje. Począwszy od wieży Eiffla, poprzez inne przełomowe realizacje forsujące w historycznym krajobrazie radykalnie odmienną od otoczenia estetykę i skalę architektoniczną można prześledzić wielką karierę owych budowli manifestacyjnie wybijających się na tle krajobrazu zabytkowych miast. Ich sukces może być mierzony popularnością, którą zawdzięczają nie tyle harmonii formy czy też doskonałym rezultatom wpisania jej w otaczający krajobraz, bo o te w tych wypadkach najtrudniej, a raczej zaprzeczeniu tych wartości. Upływ czasu, późniejsze funkcjonowanie owych budowli w kontekście krajobrazu miasta zazwyczaj wskazuje na ich stopniową akceptację. Zostają one wchłonięte przez pluralistyczną tożsamość miast, a wielu z nich udaje się przejąć rolę wyróżniających się identyfikatorów przestrzeni, symboli, elementów "krajobrazu mentalnego" miasta, budujących jego tożsamość na równi z zabytkami.

EN

The architectural avant-garde movement has introduced into urban landscape an unprecedented amount of extremely original buildings - contrasted with surrounding area, insaisissable of accepted standards of esthetic evaluation. The new realizations - breaking ranks of local architectural tradition and continuity of urban pattern, isolated from spatial context, evoking controversies - have appeared in prominent sites of monumental central districts. Starting from Eiffel Tower, through other breakthrough realizations, pressing new aesthetics and scale radically different from surroundings in historical landscape - we can trace a great career of these buildings, so manifestly distinguishing at the background of monumental cityscape. The measure of their success is popularity - which is not the consequence of harmony of architectural form or good results of fitting it into surrounding landscape, but rather derives from negation of these values. Passing of time, subsequent functioning of controversial buildings in the context of the cultural cityscape point at their gradual acceptance. They become absorbed by pluralistic identity of cities and many of them have gained a particular position and meaning within urban structure as the elements of spatial identification, distinctive forms, landmarks, the elements of "mental landscape", that build the identity of the city in the same way as monuments do.

Słowa kluczowe

PL

kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej; krajobraz miejski; zabytkowe centrum miasta

EN

controversial objects of contemporary architecture; monumental city centre; urban landscape

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 105, z. 4-A
• Strony: 161--168
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz.,

Twórcy

autor

Sykta I.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• [1] Blake P., Form Follows Fiasco. Why Modern Architecture Hasn't Worked, Boston–Toronto 1974, 1975, 1977.
• [2] Borusiewicz-Lisowska M., W setną rocznicę urodzin Adolfa Szyszko-Bohusza. Tendencje modernistyczne w twórczości., TKUiA, t. XIX, PAN O. Kraków 1985.
• [3] Gołaszewska M., Estetyka współczesności, Kraków 2001.
• [4] de Jong C., Mattic E., Architectural Competitions 1792 – Today, Kolonia 1994.
• [5] Kadłuczka A., Problemy integracji architektury współczesnej z historycznym środowiskiem kulturowym, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1982.
• [6] Krenz J., Architektura znaczeń, Gdańsk 1997.
• [7] Krier L., Architektura. Wybór czy Przeznaczenie, Warszawa 2001.
• [8] Lenartowicz J.K., O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę, Kraków 1992.
• [9] Lynch K., The Image of the City, Cambridge, Massachusetts 1960.
• [10] Lyotard J.F., Answering the Question: What is Postmodernism, [w:] The Postmodernism Cognition: A Report on Knowledge, Manchester University Press, Manchester 1984.
• [11] Muczkowska Z., Pod Krukiem, [w:] J. Gintel (red.), Kopiec wspomnień, Kraków 1964.
• [12] Mugerauer R., Interpreting Environments. Tradition, Deconstruction, Hermeneutics, Austin, Texas 1995.
• [13] Paetzold H., Pojęcie wzniosłości we współczesnej filozofii sztuki, [w:] Sztuka i estetyka po awangardzie a filozofia postmodernistyczna, Warszawa 1994.
• [14] Sykta I., Znaczenie wyróżniających się, kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej dla kształtowania i percepcji krajobrazu miejskiego, praca doktorska, Politechnika Krakowska, Kraków 2007.
• [15] Szolginia W., Cuda architektury, Warszawa 1985.
• [16] Żychowska M.J., Między tradycją a awangardą. Problem stylu w architekturze Krakowa lat międzywojennych, Kraków 1991.