Okresowe i trwałe skutki inwestycji realizowanych z udziałem środków unijnych

• Autorzy: Bartkowicz B.

Warianty tytułu

EN

Temporary and permanent results of investments realized with the use of European union funds

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Pośród 10 nowych członków poszerzonej Unii Europejskiej Polska wykorzystuje największą pulę środków finansowych, przeznaczonych na realizację polityki spójności UE. W województwie małopolskim, podobnie jak w całym kraju, głównymi odbiorcami środków pomocowych są jednostki samorządu terytorialnego. Jak wynika z badań, najwięcej funduszy w ramach dostępnych programów unijnych wydano na inwestycje komunikacyjne (40%), tj. budowę i modernizację dróg, węzłów i wiaduktów; następnie na infrastrukturę środowiskową (30%), tj. budowę i modernizację sieci wodno-kanalizacyjnej, oczyszczalni ścieków i wysypisk śmieci. Wszystkie inne działania mieszczą się w pozostałych 30% funduszy. Jak wynika z tych danych oraz z analizy obecnych przemian przestrzennych, duże inwestycje drogowe, realizowane z udziałem funduszy unijnych, powodują dwa rodzaje skutków: [i] skutki okresowe, towarzyszące realizacji inwestycji, które okresowo utrudniają [ii] funkcjonowanie obszaru, [iii] skutki trwałe, wynikające często z nieprzemyślanych decyzji i niewłaściwych rozwiązań, które bezpowrotnie niszczą różnorodne walory przestrzeni. Omówione przykłady budowy "Trasy Galicyjskiej" przez śródmieście Krakowa oraz przebudowy trasy do Zakopanego jedynie pod kątem usprawnienia ruchu kołowego spowodowały błędne rozwiązania przestrzenne tych inwestycji. Wielopoziomowe węzły, estakady, szerokie zjazdy zniszczyły przestrzeń śródmiejską Krakowa. Podobne rozwiązania trasy turystycznej do Zakopanego, przechodzącej przez historyczne wsie wzdłuż rzeki Raby, spowodowały trwałą degradację krajobrazu, pogorszenie warunków życia mieszkańców i zniszczenie walorów rekreacyjnych rzeki. Można generalnie stwierdzić, że pomimo dużych efektów ilościowych realizacji inwestycji wspomaganych funduszami Unii Europejskiej ich ukierunkowanie na jednostkowe cele sektorowe przynosi trwałe, negatywne skutki dla przestrzeni. Aby w tym zakresie nastąpiła oczekiwana poprawa, konieczne jest zespolenie i koordynacja strategii rozwoju na wszystkich szczeblach zarządzania (w tym także strategii sektorowych) z odbudowanym systemem planowania przestrzennego.

EN

Among 10 new members of European Union Poland has been using the greatest pool of the funds within the EU cohesion policy. In the małopolskie voivodeship, like in the whole country, main beneficiaries are units of the local governments. Research shows that most funds of available EU programms are allocated to communication investments (40%), that is construction and modernisation of roads, interchanges and flyovers; to environmental infrastructure (30%) that is construction and modernisation of water and sewage systems, sewage treatments plants and rubbish dumps. This Information and analysis of present spatial transformations allow the conclusion that big roads investments realised with the use of EU funds give results of two kinds: [i] temporary results accompanying investments hindering the areas functioning only in definite period, [ii] pemanent results effects on incautious decisions and improper solutions irreversibly destroying various values of the space. The presented examples show how construction of the Galician Route in Kraków city centre and reconstruction of the route to Zakopane only to improve the traffic have resulted the wrong spatial solutions in these investments. Multilevel interchanges, gantries, wide exits have destroyed the city centre space in Kraków. Similar solutions in the construction of touristic route to Zakopane running through historical villages along Raba river have caused lasting degradation of landscape, deterioration of inhabitants' living conditions and destruction of recreational values of the river. This leads to general conclusion that despite great number of investments realised with use of the EU funds they have permanent negative influence on the space as they are oriented to individual sector aims. To observe the expected improvement it is crucial to combine and coordinate the development strategies (including sector strategies) on every governance level with rebult spatial planning system.

Słowa kluczowe

PL

fundusze unijne; inwestycje drogowe; planowanie przestrzenne; skutki przestrzenne; strategia rozwoju

EN

development strategy; EU funds; mad investments; spatial planning; spatial results

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 103, z. 12-A
• Strony: 9--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.,Il., wykr., tab.,

Twórcy

autor

Bartkowicz B.

• Prof. w Instytucie Projektowania Miast i Regionów PK.

Bibliografia

• [1] Bartkowicz B., Różnorodność walorów jako podstawa konkurencyjności polskiej przestrzeni w aspekcie integracji z Unią Europejską [w:] Konkurencyjność miast i regionów jako problem planowania przestrzennego w aspekcie integracji z Unią Europejską, Kraków 2002.
• [2] Bartkowicz B., Ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego w świetle zmieniających się przepisów prawa a oczekiwania odbiorców [w:] Skuteczność planów zagospodarowania przestrzennego - potrzeby i możliwości, Kraków 2004.
• [3] Bartkowicz B., Problemy harmonizowania przestrzeni polskich miast i obszarów w świetle wewnętrznych uwarunkowań oraz integracji z Unią Europejską [w:] Planowanie przestrzenne a wyrównywanie szans w obszarach rozszerzonej Unii Europejskiej, „Czasopismo Techniczne", z. 2a, 2005.
• [4] Bartkowicz B., Cele i zasady w planowaniu przestrzennym i urbanistyce a projekty unijne w Małopolsce [w:] Rola planowania przestrzennego w świetle polityki spójności Unii Europejskiej - wnioski dla teorii i praktyki, „Czasopismo Techniczne", z. 15-A, 2005.
• [5] Gzell S., Nowe planowanie - integracja kwestii projektowych, ekonomicznych, środowiskowych i społecznych w nowej filozofii planowania rozwoju miast [w:] System zarządzania przestrzenią, red. P. Lorens, Gdańsk 2002.
• [6] Pęski W., Zarządzanie zrównoważonym rozwojem miast, Warszawa 1999.
• [7] Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Nr 1 (2), Kraków 2006.
• [8] Przestrzeń w zarządzaniu rozwojem regionalnym i lokalnym, red. T. Markowski, Biuletyn PAN KPZK, Warszawa 2004.
• [9] Raport: Wstępna ocena pierwszych efektów europejskiej polityki spójności w Polsce 2004-2005, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2006.
• [10] Współpraca sieciowa w rozwoju regionu metropolitalnego, red. J. Lendzion, W. Toczyński, Studia Europejskie, tom X, Gdynia 2002.
• [11] Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego w Małopolsce, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2005.