Przemieszczenia powierzchni nad historyczną kopalnią w Wieliczce

• Autorzy: Kortas G.

Warianty tytułu

EN

Surface displacements above historical salt mine Wieliczka

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca przedstawia wpływy zaciskania wyrobisk górniczych na powierzchnię kopalni w Wieliczce. Pokazano rozkłady osiadań w kilku okresach i próbę oszacowania rozkładu obniżeń wiatach 1960-2005 przez sumowanie niecek okresowych. Przedstawiono także rozkłady osiadań, przemieszczeń poziomych i odkształceń wykorzystując pomiar i modelowanie metodą funkcji wpływów. Oszacowano, że XX w. maksymalne osiadania wystąpiły w rejonie szybu Kościuszko i w latach 1926-2005 osiągnęły 2,96 m. Największy przyrost obniżeń - 71 mm/rok wystąpił w 1962 r. Osiadania reperów ujawniają zmniejszanie się prędkości osiadań od około 1980 r. Również przyrosty objętości niecki osiadań wykazują takie same zmiany w czasie. Przeprowadzono analizę wydobycia podsadzania wyrobisk w latach od 1919 do 2005. Sporządzono wykresy zmian czynników bilansu objętości, włączając konwergencję objętościową oszacowaną na podstawie obliczeń objętości niecki osiadań. Stwierdzono, że zmianę trendu zachowania się powierzchni na początku lat 80. wiązać można ze zmniejszaniem się objętości wyrobisk oddziałujących na tereny pogórnicze w Wieliczce. Dalsze konieczne prace podsadzkowe i zabezpieczające ograniczą deformacje powierzchni i pozwolą przede wszystkim utrzymać zabytkową kopalnię Wieliczka.

EN

Effects of mining workings convergence on the surface of the mine at Wieliczka are presented. Subsidence distributions in a few time periods and an attempt to estimate the subsidence distributions in the years 1960-2006 are shown. Also distributions of subsidence, horizontal displacement and deformations are presented basing on measurements and influences function. It has been estimated that in the 20[th] century the maximal subsidence occurred in the region of Kościuszko shaft and in the years 1926-2005 amounted 2.96 m. The biggest increase of subsidence - 71 mm/year - occurred in the year 1962. Measuring points lowering shows reduction of subsidence rate from about 1980 year. Also the increases of the subsidence through volume show the same changes in the time. The analysis of the output and stowing of workings in the years 1919-2005 has been carried out. Diagrams of the volume balance components changes have been made, including volume convergence estimated on the basis of subsidence through volume calculations. It is stated that the change of the surface behaviour trend in the beginning of the years 1980[th], can be connected with reduction of the workings volume affecting the post-mining areas at Wieliczka. The further stowing and protecting operations will limit surface deformations and first of all allow to maintain the historical mine Wieliczka.

Słowa kluczowe

PL

Kopalnia Soli Wieliczka; kopalnie soli; niecka osiadań; ochrona powierzchni

EN

Mine Wieliczka; salt mines; subsidence trough; surface protection

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 63, nr 3
• Strony: 4--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kortas G.

• Polska Akademia Nauk, Kraków

Bibliografia

• 1. Kortas G., Maj A.: Modelowanie konwergencji w modularnej strukturze wielopoziomowej kopalni soli. Prace Inst. Mech. Górotworu PAN, 2006, Tom 7, nr 3-4, str.237-252.
• 2. Kortas G.: Wpływ podziemnej eksploatacji wysadu solnego na powierzchnię terenu. Prz. Gór. nr 3, 2006.
• 3. Kortas G.: Problemy ochrony powierzchni w polskim górnictwie solnym, Geotechnika w Budownictwie i Górnictwie. Ofic. Wyd. Politech. Wrocławskiej, 2005, str. 307-316.
• 4. Kortas G., red.: Ruch górotworu i powierzchni w otoczeniu zabytkowych kopalń soli. Wydawnictwo Inst. Gosp. Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2004.
• 5. Maj A.: Obserwacje osiadań powierzchni nad wyrobiskami w wysadzie solnym. Bezp. Pracy i Ochr. Środ. w Górn. zeszyt 9, 2004.
• 6. Kortas G.: Kształtowanie się zagrożeń i warunki przywrócenia ruchu kolejowego w Wieliczce po wdarciu wód do kopalni w 1992 r. Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym. PAN Kraków, ISBN 83-87854-03-4, 2001, str. 353-365.
• 7. Kortas G., Jagiełło W., Suślik A.: Wstępna prognoza geomechaniczna skutków realizacji programu podsadzania w Wieliczce. Materiały z IV Spotkania Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego „Naturalne zagrożenia w kopalniach soli”, Ślesin, 16-18 X, 1997.
• 8. Wykonanie pomiarów konwergencji wyrobisk górniczych w strefie ochrony konserwatorskiej z opracowaniem i analizą wyników, dokumentacja. J. Bieniasz, W. Wojnar, OBR Chemkop, KS Wieliczka, 2005, [pr. niepublik.]
• 9. Interpretacja rezultatów badań deformacji powierzchni i górotworu w rejonie centralnym kopalni w aspekcie ochrony powierzchni i wyrobisk oraz zagrożeń wodnych za rok 2005. J. Szewczyk, ekspertyza badawcza, Akademia Górniczo-Hutnicza, KS Wieliczka 2005, [pr. niepublik.].
• 10. Kategorie deformacji terenu w Wieliczce, aktualizacja prognozy wpływu dokonanej eksploatacji na powierzchnie i górotwór. G. Kortas, W. Jagiełło, A. Maj, ekspertyza badawcza, GeoConsulting, KS Wieliczka 1997.