Wybrane zagadnienia bezpieczeństwa oraz skuteczności inertyzacji azotem i dwutlenkiem węgla

• Autorzy: Trenczek S.

Warianty tytułu

EN

Selected problems of safety as well as effectiveness of nitrogen and carbon dioxide inertization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono zarys zmian dotyczących pożarów i zagrożenia pożarowego, które występowały w czterech charakterystycznych okresach powojennego górnictwa węglowego. Przypomniano też początki inertyzacji stosowanej do celów profilaktycznych, wyszczególniając przy tym dwa okresy przełomowe, tj. rozpowszechnienie inertyzacji azotem i rozpowszechnienie, inertyzacji dwutlenkiem węgla. Omówiono wybrane właściwości gazów inertnych i wody oraz dokonano ich analizy w aspekcie niekorzystnych efektów ubocznych, jakie powstają w określonych uwarunkowaniach. Dokonano też porównania tych efektów przy stosowaniu gazów inertnych i wody. Przytoczono wybrany przykład nieskutecznej inertyzacji azotem, jaką przeprowadzono do likwidacji pożaru zaistniałego w zrobach zawałowych po wybuchu metanu. Omówiono warunki geologiczno-górnicze i wentylacyjne, które zadecydowały o nieskuteczności przeprowadzonej inertyzacji. Podkreślono znaczenie szczegółowego i bieżącego rozpoznawania rejonów przygranicznych kopalń.

EN

An outline of the changes concerning fires and fire hazard which took place in the four periods characteristic of post-war coal mining. Beginning of the inertization applied to the preventive purposes is also reminded mentioning the two crucial periods namely development of the nitrogen inertization and development of the carbon dioxide inertization. Selected properties of inert gases and water are discussed and their analysis is made in the aspect of side effects occurring under determined conditions. The comparison of these effects at using gases or water is made. A selected example of an ineffective nitrogen inertization which was used for liquidation of the fire occurred in the goaf after methane explosion. The geological and ventilation conditions which caused ineffectiveness of inertization are discussed. Importance of the detailed and actual recognition of border regions of the mine.

Słowa kluczowe

PL

akcje przeciwpożarowe; inertyzacja dwutlenkiem węgla; inertyzacji azotem; kopalnie węgla kamiennego; pożary w górnictwie

EN

Carbon dioxide inertization; fire fighting; hard coal mining; inert gases; mine fires; nitrogen inertization

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 62, nr 9
• Strony: 9--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Trenczek S.

• Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG, Katowice

Bibliografia

• 1. Bradecki W., Matuszewski K., Nowak H.: Zastosowanie azotu w stanie gazowym do zwalczania samozapalności węgla w zrobach ścian w KWK „Sośnica”. Prz. Gór. 1987, nr 7-8.
• 2. Bramorska P., Sitko F.: CEN-RAT wiodącym partnerem kopalń w zakresie stosowania inertyzacji w zwalczaniu zagrożeń wentylacyjno-pożarowych i wybuchowych. Ratownictwo Górnicze 2005, nr 3.
• 3. Bystroń H. i zespół: Analiza stosunków depresyjnych w obszarze przygranicznym KWK „Śląsk” i KWK „Halemba” oraz w warstwach wybranych partii J przy zastosowaniu gazu znacznikowego SF6. Praca GIG, [niepublik.], Katowice 1991.
• 4. Bystroń H., Jaroń S., Kołodziejczyk B., Markefka P., Strumiński A.: Pożary podziemne. Poradnik Górnika T. 3, Dz. III. Katowice, Wyd. „Śląsk”, 1974.
• 5. Bystroń H.: Stan pożaru, zapalenia i wybuchu gazów podczas aktywnego i pasywnego gaszenia. Archiwum Górnictwa t. 42, z. 1, Kraków 1997.
• 6. Kajdasz Z., Buchwald P.: Inertyzacja z wykorzystaniem azotu. Ratownictwo Górnicze 1998, nr 3.
• 7. Matuszewski K.: Inertyzacja atmosfery kopalnianej azotem w profilaktyce przeciwpożarowej oraz przy zwalczaniu pożarów podziemnych. Wiadomości Górnicze 1991, nr 3.
• 8. Mizerski W.: Tablice matematyczno-fizyczno-atmosferyczno-chemiczne. Wyd. Adamantan, Warszawa 2002.
• 9. Pofit-Szczepańska M.: Chemia palenia. Wyd. WSOP, Warszawa 1971.
• 10. Praca zespołowa: Wyniki Badań przyczyn wybuchu metanu zaistniałego w dniu 18 grudnia 1990 r. w rejonie ścian 1 „J” i 2 „J” w pokładzie 502 partia „J” KWK „Śląsk”. Orzeczenie GIG KD Barbara [niepublik.], Mikołów 1992.
• 11. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 kwietnia 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz.U. Nr 67 poz. 342 z 1995 r.
• 12. Tor A., Jakubów A., Oślizło M., Szymik J., Zieleźnik J.: Doświadczenia w inertyzacji z zastosowaniem dwutlenku węgla do zwalczania zagrożenia pożarowego w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. Materiały 3 Szkoły Aerologii Górniczej Zakopane, 12÷15 październik 2004 r., Wyd. CEiAG EMAG, Katowice 2004.
• 13. Trenczek S., Bednarek M., Mazurek B.: Neutralizacja mieszaniny gazów wybuchowych dwutlenkiem węgla. Wiadomości Górnicze 1998, nr 10.
• 14. Trenczek S.: Rys historyczny pożarów podziemnych w ostatnim 60-leciu polskiego górnictwa. Materiały II Konferencji „Dziedzictwo i historia górnictwa oraz wykorzystanie pozostałości dawnych robót górniczych”. Jugowice 19÷21.04.2006, Zeszyty Naukowe Pol. Wrocławskiej, Seria: Konferencje.
• 15. Trenczek S.: Wykorzystanie wskaźników określających stan rozwoju i gaszenia pożaru do oceny skuteczności ineryzacji azotem na przykładzie KWK „Śląsk”. Praca dyplomowa magisterska, AGH, Kraków 2000.
• 16. Walters S. F.: The Use of Carbon Dioxe. Mines and Minerals, June 1908. Za: [12].
• 17. Wilczkowski S.: Środki Gaśnicze. Wyd. SAPSP, Kraków 1995.
• 18. Zasady prowadzenia akcji ratowniczych i prac profilaktycznych z wykorzystaniem gazów inertnych – wydane przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego. Bytom, lipiec 2002 r. (aktualizacja – lipiec 2003).