Geneza minerałów siarczanowych kotliny Zawady w świetle badań izotopowych dS i dO

Pluta, I.; Hałas, S.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Geneza minerałów siarczanowych kotliny Zawady w świetle badań izotopowych dS i dO

Autorzy

Pluta I. , Hałas S.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://sitg.pl/przeglad-gorniczy/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Origin of sulfate mineraIs of Zawady valley in the light of isotopic research [delta][34]S and [delta][18]O.

Języki publikacji

Abstrakty

Siarczany występujące w soli kotliny Zawady w okolicach Rybnika pobrane z utworów trzeciorzędu - miocenu (formacja z Wieliczki) o składzie izotopowym dS =+24,55 %0 i dO =+ 12,24 %o, są pochodzenia morskiego, natomiast anhydryty w iłowcach na niższych głębokościach (od 596,8 do 623 m) są pochodzenia lądowego. Ich źródłem była, jak się przypuszcza, siarka zawarta w utworach węglonośnych karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Siarczany powstały najprawdopodobniej w procesach utlenienia minerałów siarczkowych, które krystalizowały w bezodpływowej kotlinie. Badania izotopowe siarczanów minerałów anhydrytowych wykazały, że skład d34 S zawiera się w zakresie od +2,44 %o do +9,23 %0 (CDT), a d18 O od + 18,04 %0 do +22,00 %0 (YSMOW).

Sulfates occurring in the salt of Zawady valley in the Rybnik region taken from the Tertiary-miocene formations (formation from Wieliczka), of the isotopic co-mposition [delta][34]S = +24.55% and [delta][18]0 =+ 12.24%, are of sea-brn origin however anhydrites in mudstones on the lower deepness (from 596.8 to 623 m) are ofland origin. lt is supposed that sulphur contained in the coal-bearing formations ofthe Upper Silesian Co al Basin Carboniferous. Sulfates arose most probably in the process of sulfid mineraIs oxidation, which cristallized in a valley with no water ouUet. The isotopic research of sulfates contained in anhydrite mineraIs proved, that composition [delta][14] is in the range from +2.44% to +9.23% (CDT) and [delta][18]O from +18.04% to +22.00% (VSMOW).

Słowa kluczowe

badania izotopowe izotop materiały siarczanowe

research of inerals research of isotopes

Wydawca

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa

Czasopismo

Przegląd Górniczy

Rocznik

2005

Tom

T. 61, nr 1

Strony

25--28

Opis fizyczny

Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pluta I.

Główny Instytut Górnictwa, Katowice

autor

Hałas S.

Instytu Fizyki UMCS, Lublin

Bibliografia

1. Buła Z., Kotas A.: Atlas geologiczny Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Cz. III, Mapy geologiczno-strukturalne, Warszawa 1994.
2. Bukowski K., Szaran J.: Zawartość tlenu i siarki w anhydrytach serii solnonośnej Wieliczki i Bochni. Prz. Geolog., 1997, nr 8, s. 816-818.
3. Chmielewski A. G., Wierznicki R., Derda M., Mikołajczuk K. A.: Sulfur isotope composition of selected Polish coals. Nukleonika, 2002, t. 47, s. 67-68.
4. Claypool G. E., Holser W. Т., Kaplan I.R.. Sakai H., Żak I.: The age curves of sulfur and oxygen isotopes in marine sulfate and their mutual interpretation. Chem. Geolog., 1980, t. 28, s. 199-260.
5. Garlicki A.: Sedymentacja soli mioceńskich w Polsce. Pr. Geolog. PAN, 1979, t. 119, s. 1-59.
6. Garlicki A.: Formalne jednostki litostratygraficzne miocenu - formacji z Wieliczki (FM). Prz. Geolog., 1994, t. 42, s.21-28.
7. Hałas S., Szaran J.: Improved thermal decomposition of sulfates to SO2, and mass spectrometric determination of [delta]34S of IAEA SO-5, IAEA SO-6 and NBS-127 sulfate standards. Rapid Comm. Mass Spcctrom., t. 15, s.1618-1620.
8. Jura D.: Morfotektonika i ewolucja różnowiekowej niezgodności w stropie utworów karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Prace Nauk. U.Śl., Katowice 2001, s. 176.
9. Jurkova A.: Stratigrafie, litologie a facialni vyvoj karpatu. In; Geologia Moravskoslezskych Beskyd a Podbeskydske pahokratiny. Red. E. Mencik. Ustr. Ust. Geol. Praha, 1983, s.174-181.
10. Kasprzyk A.: Oxygen and sulphur isotope composition of Badenian (Middle Miocene) gypsum deposits in southern Poland: a preliminary study. Geological Quaterly, t. 41, nr 1, s. 53-60.
11. Kotlarczyk J.: Problemy sedymentacji, stratygrafii i tektoniki Karpat Przemyskich oraz ich najbliższego przedpola. Przewodnik 59 Zjazdu Pol. Tow. Geolog., Przemyśl. Inst. Geol. Wydaw. AGH. Kraków, 1988, s. 23-62.
12. Kralik J.: Tepelne zmeny uhlonosnych sedimentu pri pozarech dulnich odvalu a prirodnim horeni uhelnych sloji. Sbornik ved. praci Vys. skoly ban. V Ostrave, 1984, t. 30, s. 171-198.
13. Krouse H.R.: Sulphur isotopes in our environmental. Handbook of Environmental Isotope Geochemistry, vol. 1. Terrestrial Environment, Fritz P. and Fontes J.Ch. (editors), Elsevier, 1980, s. 435-471.
14. Lipiarski I.: Pstre utwory jako wynik fosylnego wietrzenia i termicznego przeobrażenia utworów górnego karbonu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Mat. XXXIV Sympozjum „Geologia formacji węglonośnych w Polsce", AGH Kraków 2001, s. 53-58.
15. Michael R.: Über Steinsalz und Sole in Oberschlesien. Jahrbuch der Königl. Preuss. Geologischen Landesanstalt. 1913, t. 34, nr 1, z. 2, s. 341-382.
16. Mizutani Y.: An improvement in the carbon-reduction method for the oxygen isotopic analysis, Geochem. J., 1971, t. 5, s. 69-71
17. Ney R., Burzewski W., Bachleda Т., Górecki W., Jakóbczak K., Słupczyński K.: Zarys paleogeografii i rozwoju litologiczno-facjalnego utworów mioccnu zapadliska przedkarpackiego. Pr. Nauk. PAN, 1974, t. 82, s. 1-65.
18. Peryt T.M., Szaran J., Jasionowski S., Hałas S., Peryt D., Poberezhskyy, Korali S., Wójtowicz A.: S and O isotope composition of the Badenian (Middle Miocene) sulphates in Carpatian Foredeep. Geologiga Carpathica, 2002, t. 53, s. 391-398.
19. Pluta I.: Wykorzystanie badań siarczanów do identyfikacji wód w prognozach zagrożenia wodnego kopalń południowo-zaehodniego obszaru GZW. Prz. Gór., 2000, nr 6: s. 18-22.
20. Pluta L: Pochodzenie siarczanów w wodach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w świetle badań izotopowych [delta]34S i [delta]18O. Prz. Gór., 2002, nr 3, s. 36-43.
21. Pluta I.: Wody kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego - ich geneza, zanieczyszczenie i metody oczyszczania. Pr. Nauk. GIG [w druku].
22. Pluta I, Hałas S., Krawczyk P: Minerały w węglu KWK Marcel w aspekcie badań izotopowych (S, O, C). Materiały XLIV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Chemicznego i SliTPChem., Katowice 2001, S5-K1.
23. Senkowiczowa H.: Ret w otworze Woszczyce IG 1 koło Żor. Prz. Geolog., 1991, t. 39, s. 545-547.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BGPK-1139-4530