Automatyczna aerometria górnicza dla kontroli zagrożeń aerologicznych

• Autorzy: Trenczek S.

Warianty tytułu

EN

Automatic mining aerometry for control of aerological hazards

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule scharakteryzowano górnicze zagrożenia aerologiczne, związane bezpośrednio lub pośrednio z procesami wentylacji kopalń. Przedstawiono czynniki wpływające na kształtowanie się potencjalnego i rzeczywistego poziomu zagrożeń aerologicznych z podziałem na trzy grupy: naturalne, górnicze i techniczne. Omówiono czynniki, parametry i wskaźniki, których kontrola i jej dokładność mają wpływ na ocenę poziomu zagrożenia, a przez to . na podejmowanie decyzji o działaniach prewencyjnych w przypadku wzrostu zagrożenia (np. rozpoczęcie prac profilaktycznych, wycofanie załogi, rozpoczęcie akcji). Przedstawiono szeroką gamę najczęściej stosowanych czujników zarówno o działaniu cyklicznym, jak i o działaniu ciągłym oraz nową generację przyrządów tzw. wieloczujnikowych przyrządów pomiarowych o działaniu ciągłym. Dokonano przeglądu możliwości zastosowania powyższych czujników i przyrządów wieloczujnikowych do kontroli zagrożeń aerologicznych. Wskazano przy tym na fakt, iż tak szeroki zakres pomiarowy atmosfery kopalnianej upoważnia do określania ich mianem automatycznej aerometrii górniczej. W podsumowaniu zaakcentowano znaczenie stałego podnoszenia poziomu bezpieczeństwa załogi i ruchu zakładu górniczego oraz zależność, pomiędzy stosowaniem automatycznej aerometrii górniczej a szybkością i prawidłowością podejmowania odpowiednich działań prewencyjnych.

EN

The mining aerological hazards related directly or indirectly to mine ventilation processes have been characterized in the paper. The factors influencing a formation of potential and real level of aerological hazards classified into three groups: natural, mining and technical ones have been presented. Factors, parameters and rates as well as their control and accuracy influencing the evaluation of the hazards level and thereby having impact on taking preventive decisions in case of increase of hazards (e.g. preventive treatment, withdrawal of the staff, beginning of the mine rescue operations) have been discussed. A wide range of the mostly used sensors both of periodic and continuous operation as well as a new generation of so-called multi-sensor on-line instruments have been shown in the paper. Use of the above mentioned sensors and multi-sensor instruments to control of aerological hazards have been reviewed. It has been emphasized that a wide measuring range of the mine atmosphere allows all these measuring devices to be called automatic mining aerometry. In the summary it has been emphasized that the improvement in safety of staff and mine as well as relationship between use of automatic mining aerometry and quickness and correctness of suitable preventive action are of great importance.

Słowa kluczowe

PL

aerologia; aerometria górnicza; zagrożenia

EN

aerometry; hazard

• Wydawca: Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
• Czasopismo: Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 43, nr 3
• Strony: 11--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., tab.

Twórcy

autor

Trenczek S.

• Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG

Bibliografia

• 1. Bohosiewicz M., Jakubów A., Szarafiński M, Wasilewski S., Wojtas P.: Przegląd systemów monitorowania zagrożeń gazowych w polskich kopalniach. Materiały 6. Konferencji nt. Problemy Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Polskim Górnictwie. Mysłowice, kwiecień 2004.
• 2. Bystroń H., Jaroń S., Kołodziejczyk B., Markefka P., Strumiński A., Wojtyczka A.: Przewietrzanie kopalń. Poradnik Górnika T. 3, Dz. I. Wyd. „ Śląsk", Katowice 1974.
• 3. Bystroń H.: Stan pożaru, zapalenie i wybuch gazów podczas aktywnego i pasywnego gaszenia pożarów. Archiwum Górnictwa PAN, 42, 1, 1997.
• 4. Dec B., Gajoch A.: System dyspozytorski ZEFIR 1999. Wyd. Centrum EMAG, Katowice 1999.
• 5. Dokumentacja Techniczno-Ruchowa Systemu metanowo-pożarowego CMC-3MS. Wyd. 2, Centrum EMAG, Katowice 2005.
• 6. Firganek B., Gralewski K: System VENTURON - doświadczenia eksploatacyjne, dalszy rozwój. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5.
• 7. Frączek R.: Aerologia górnicza. Przykłady i zadania. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2003.
• 8. Krzystanek Z., Wojtas P.: Monitorowanie środowiska w pod- ziemiach kopalni. Historia i stan obecny. Materiały Międzynarodowej Konferencji Sekcji Cybernetyki w Górnictwie KG PAN nt. Telekomunikacja i Systemy Bezpieczeństwa w Górnictwie. Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2004.
• 9. Mironowicz W.: Dyspozytornia kopalni nowej generacji. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5.
• 10. Mróz J.: Charakterystyka czujników do pomiarów parametrów i zagrożeń wentylacyjnych w kopalniach. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2000, Nr 4-5.
• 11. Mróz J., Jakubów A., Gralewski K., Broja A.: Monitorowanie parametrów sieci odmetanowania kopalń. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej - seria Górnictwo z. 258, Gliwice 2003.
• 12. Polska Norma PN-93 / G-04558. Oznaczanie wskaźnika samozapalności.
• 13. Polska Norma PN- G-04038. Pomiar temperatury pierwotnej.
• 14. Roszczynialski W., Trutwin W., Wacławik J.: Kopalniane pomiary wentylacyjne. Wyd. Śląsk, Katowice 1992.
• 15. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oray specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. Nr 139 z 2002 r., poz. 1169.
• 16. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. Dz.U. Nr 94 z 2002 r., poz. 841.
• 17. Trenczek S.: Rozpoznanie czynników termofizycznych a poziom zagrożenia występujący przy eksploatacji zawałowej po- kładów węgla kamiennego. Materiały 10. Sesji Międzynarodowego Biura Termofizyki Górniczej „IBMT 2005". Wyd. Pol. Śl., Gliwice.
• 18. Trenczek S.: Wpływ dużych głębokości i trudnych warunków geotermicznych na zagrożenie pożarami endogenicznymi rejonu ścian zawałowych w kopalniach węgla kamiennego. Materiały III Konferencji nt. Wybieranie złóż na dużych głębokościach oraz w trudnych warunkach geotermicznych. Wyd. CUPRUM, Wrocław 2000.
• 19. Trenczek S.: Wpływ termofizycznych czynników na poprawność prognozy zagrożenia pożarem endogenicznym rejonu ściany. Materiały 9. Sesji Międzynarodowego Biura Termofizyki Górniczej „IBMT 2000". Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2000.
• 20. Trutwin W.: Pomiaroznawstwo i monitorowanie wentylacji kopalń. Materiały I. Szkoły Aerologii Górniczej, Wyd. Centrum BMAG, Katowice 1999.
• 21. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. - Dz. U. Nr 110 z 2001 r. poz. I 190 - o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96 z 1996 r. z późniejszymi zmianami).
• 22. Wasilewski S.: Obserwacja ciśnienia powietrza i potencjału aerodynamicznego w kopalni. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2003, nr 3-4.
• 23. Wasilewski S.: Porównanie systemów monitorowania zagrożeń gazowych i kontroli wentylacji o działaniu ciągłym. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 1999, nr 4-5.
• 24. Załącznik nr 5 - Zwalczanie zagrożeń. Załączniki z dnia 2 września 2002 r. do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. Dz. U. Nr 139 z 2002 r., poz. 1169.
• 25. Zgadzaj J.: Nowa generacja przyrządów do kontroli parametrów atmosfery kopalnianej. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej - seria Górnictwo z. 258, Gliwice 2003.