Wskaźnik W[NT] naturalnego zagrożenia tąpaniami

• Autorzy: Bukowska M.

Warianty tytułu

EN

Natural rock-bump hazard index W[NT]

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wychodząc naprzeciw wymogom znowelizowanej ustawy Prawa Geologicznego i Górniczego, przedstawiono, opracowany w GIG sposób oceny skłonności górotworu do tąpań (W[TG]) i sposób oceny zagrożenia tąpaniami na podstawie wskaźnika W[NT]. Wskaźnik naturalnego zagrożenia tąpaniami W[NT] powstał poprzez modyfikację wskaźnika W[TG], polegającą na uwzględnieniu oprócz własności geomechanicznych skał (moduł sprężystości skał otaczających i moduł spadku węgla) również innych naturalnych przyczyn wystąpienia tąpnięcia (głębokość zalegania pokładu, strukturę górotworu, energię kinetyczną (właściwą) pokładu w stosunku do otaczającego go górotworu) a ponadto aktywność sejsmiczną generowaną robotami górniczymi. W artykule zaprezentowano również wskaźnik energii kinetycznej górotworu W[Ek], który poprzez uwzględnienie struktury górotworu (rejonu badań) definiuje energię kinetyczną pokładu i górotworu otaczającego pokład węglowy.

EN

To meet requirements of the amended Geological and Mining Law half-way, the elaborated in GIG (Main Mining Institute) way of liability of rock mass to rock-bumps (W[TG]) assessment and the way of rock bumps hazard assessment basing on the index (W[NT]) are presented. Natural rock-bump hazard index (W[NT]) arose by modification of the index W[TG], consisting in taking into consideration apart from mechanic properties of rocks (modulus of elasticity of surrounding rocks and modulus of coal fall) also other natural causes of rock-bump occurrence (depth of the seam, rock mass structure, kinetic energy (specific) of the seam in relation to surrounding it rock mass) and moreover the seismic activity generated by mining operations. Also the kinetic energy index W[Ek] of rock mass, which defines kinetic energy of the seam and the rock mass surrounding the seam by taking into consideration the rock mass structure (of research regions), is presented in the paper.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo polskie; wstrząsy górotworu

EN

Polish mining; rock mass tremors

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 60, nr 3
• Strony: 18--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bukowska M.

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

• 1. Bukowska M. Smołka J.: Intensywność rozpraszania energii węgli i skał płonnych wybranych pokładów GZW wg badań laboratoryjnych. Mat. V Konf.: Problemy geologii i ekologii w górnictwie podziemnym. Katowice 1994, s. 103-109.
• 2. Bukowska M.: Wpływ prędkości odkształcenia skał na wskaźniki skłonności do tąpań. Praca doktorska, GIG, Katowice 1996.
• 3. Bukowska M.: The influence of strain rate on indices of rock bump susceptibility. Archives of Mining Sciences, vol. 45/1, 2000, pp. 23-45, Kraków.
• 4. Bukowska M.: Geomechanical properties of rocks from the rockburst hazard point view. Archives of Mining Sciences, vol. 47/2, 2002, pp. 111-138. Kraków.
• 5. Bukowska M.: Wskaźnik skłonności do tąpań układu „skały otaczające - pokład węgla". Prz. Gór. 2003, nr 1, s. 41 -46, Errata. Prz. Gór. 2003, nr 3, s. 54. Katowice.
• 6. Bukowska M.: Sposób oceny skłonności do tąpań górotworu. X Międzynarodowa Konf. Nauk.-Techn. Tąpania 2003 nt.: Problemy koncentracji eksploatacji w warunkach zagrożenia tąpaniami i metanem. GIG 2003, s. 19-26, Katowice.
• 7. Bukowska M.: Post-critical properties of Carbonifcrous rocks in the Upper Silesian Coal Basin under varying strain rate and confining pressure conditions. Archives of Mining Sciences, vol. 48/4, 2003, pp. 561-575, Kraków.
• 8. Dubiński J. Konopko W.: Tąpania - ocena, prognoza, zwalczanie. Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2000.
• 9. Filcek H., Kłeczek Z., Zorychta A.: Poglądy i rozwiązania dotyczące tąpań w kopalniach węgla kamiennego. Zesz. Nauk. AGH, z. 123, Kraków.
• 10. Hoek E.: Strength of rock and rock masses. ISRM News J., vol.2, 1994, no. 2, pp. 4-16.
• 11. Kidybiński A., Smołka J.: Wpływ wytrzymałości i dynamiki rozpadu skał na skłonność górotworu do tąpań. Zesz.. Nauk. Polit. Śl. nr 960, seria: Górnictwo 1988, z. 172. Gliwice, s. 341-350.
• 12. Kłęczek Z.: Geomechanika górnicza. Śląskie Wydawnictwo Techniczne. Katowice 1994.
• 13. Konopko W.: Głębokość eksploatacji a zagrożenie tąpaniami. Prz. Gór. 1987 nr 11-12.
• 14. Konopko W.: Doświadczalne podstawy kwalifikowania wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego do stopni zagrożenia tąpaniami. Prace Głównego Instytutu Górnictwa 1994, nr 795, Katowice.
• 15. Krzysztoń D:. Pre- and post-failure stress-strain characteristies of dry and wet sandstone samples. Proceedings of the 2nd International Conference on Mining and Metallurgical Engineering, Suez Canal University, v. 1, 1989, pp. 120-149, Suez- Egypt.
• 16. Kwaśniewski M.: Wpływ stanu naprężenia, temperatury i prędkości odkształcania na mechaniczne własności skał. Archiwum Górnictwa, t. 31, 1986, z. 2, s. 383-415, Warszawa-Kraków.
• 17. Minh V.C.: Energy Analysis of Deformation and Failure of Rocks. Wydział Geologii UW, Warszawa 1989 [rozprawa habilitacyjna].
• 18. Prawo Geologiczne i Górnicze. Przepisy wykonawcze, Dz.U. Nr 94, poz. 841.
• 19. Tajduś A , Flisiak D. Klisowski R.: Propozycja wskaźnika dla oceny skłonności do tąpań układu warstwy stropowe-pokład. Geotechnika w budownictwie i górnictwie. Oficyna Wydaw. Polit. Wrocławskiej, s. 254 -263, Wrocław 2003.
• 20. Tajduś A., Szumiński A., Olesiak S.: Klasyfikacja skał tąpiących na podstawie wskaźnika wykorzystującego wyniki badań pozniszczeniowych. Geotechnika w budownictwie i górnictwie. Oficyna Wydaw. Polit. Wrocławskiej, s. 263-272, Wrocław 2003.
• 21. Wawersik W.R., Fairhurst C.: A study of brittle rock fracture in laboratory compression experiments. Int. J. Rock Mech. Min. Sci., 1970, No 6, vol 7, pp. 561-575.
• 22 Wawersik W. R . Brace W.F.: Postfailure behaviour of granite and diabase. Rock Mechanics and Rock Engineering 1971, no. 3.
• 23. Zorychta A.: Modyfikacja geomechanicznych własności węgla jako metoda ograniczenia zagrożenia tąpaniami. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, WUG 1999, nr 9, s. 61, Katowice.