Wpływ rodzaju pokrycia terenu w różnych strefach doliny biebrzy na wybrane parametry chemiczne gleb organicznych

• Autorzy: Piórkowski H. , Paciorkiewicz P. , Harasimiuk A.

Warianty tytułu

EN

The influence of land cover on selected chemical parameters of organic soil in various zones of the biebrza river valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Chemizm utworów powierzchniowych i gleb kształtowany jest przez różnorodne procesy wynikające z obiegu materii. W niniejszym artykule zwrócono uwagę na dwa czynniki modyfikujące chemizm siedliska zabagnionej doliny rzecznej. Są to odległość od krawędzi doliny oraz sprzężenie zwrotne, jakie występuje pomiędzy siedliskiem a zbiorowiskiem roślinnym. Obserwacje prowadzono na transekcie poprzecznym w stosunku do osi doliny w punktach zlokalizowanych na obszarach porośniętych zaroślami znajdującymi się w różnych stadiach sukcesji. Analizy chemizmu utworów powierzchniowych prowadzone były na trzech głębokościach (5-10 cm, 25-30 cm i 45-50 cm) i dotyczyły: N, P, K, Ca, Mg oraz popielności. Uzyskane wyniki pokazują istotny wpływ odległości od krawędzi doliny na kształtowanie się zawartości wybranych pierwiastków. Dotyczy to głównie Ca, P, K i N. Wpływ zbiorowiska roślinnego jako elementu modyfikującego chemizm siedliska zaznacza się w przypadku zbiorowisk zaroślowych reprezentujących późniejsze fazy sukcesji. W przypadku inicjalnych faz sukcesji mechanizmu sprzężenia zwrotnego nie zaobserwowano. Analiza zróżnicowania przestrzennego wybranych parametrów chemicznych i fizycznych utworów organicznych podkreśliła podział doliny na dwie strefy roślinno-glebowo-siedliskowe związane z odmiennym zasilaniem.

EN

Chemical composition of the shallow geologic formations and soils is modified by many processes associated with the circulation of chemical elements. Two possible factors determining chemical composition of habitats in the paludified river valley are analysed in the paper: the distance from the edge of the valley and the interrelation between site conditions and plant community. The study was carried out on the cross-section transversal to the river axis in points situated on areas covered by scrub vegetation in different stages of succession. Soil samples were taken from three levels (5-10 cm, 25-30 cm and 45-50 cm) and analysed for N, P, K, Ca, Mg, and ash content. Results of the analysis reveal crucial role of the topographical factor. The distance from the edge of the valley modified Ca, P, K and N contents. The scrub cover as an important factor modifying site conditions seems to be significant only in later stages of succession. There was no correlation between site conditions and vegetation.

Słowa kluczowe

PL

ekosystem mokradłowy; chemizm gleb organicznych; sukcesja; ekologia krajobrazu

EN

wetland ecosystems; organic soil chemistry; succession; landscape ecology

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 3, z. 1
• Strony: 69--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., wykr.

Twórcy

autor

Piórkowski H.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Ochrony Przyrody Obszarów Wiejskich, 05-090 Raszyn, tel. [phone] w. 244

autor

Paciorkiewicz P.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Geoekologii

autor

Harasimiuk A.

• Ministerstwo Gospodarki, Ośrodek Studiów Wschodnich

Bibliografia

• BANASZUK H., 1980. Geomorfologia południowej części Kotliny Biebrzańskiej. Pr. Stud. Inst. Geogr. UW z. 2. s. 7-69.
• BARENDREGT A., WASSEN M. J., 1994. Surface water chemistry of the Biebrza river with special emphasis on nutrient flow and vegetation. W: Towards protection and sustainable use of the Biebrza Wetlands: Exchange and integration of research results for the benefit of a Polish-Dutch Joint Research Plan, raport, Falenty-Utrecht s. 133-146.
• CZERWIŃSKI A., 1972. Lasy brzozowe związku Alnion glutinosae w północno-wschodniej Polsce. Roczniki Białostockie r. 11 s. 101-159.
• CZERWIŃSKI A., 1991. Lasy na torfowiskach w Kotlinie Biebrzańskiej i perspektywy ich rozwoju w aspekcie produkcyjnym i ochrony środowiska. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 335-370.
• CZERWIŃSKI A., 1999. Zróżnicowanie roślinności zaroślowej. W: Plan Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego. maszyn. Osowiec: Biebrzański Park Narodowy.
• FALIŃSKA K., 1997. Ekologia roślin. Warszawa: PWN ss. 453.
• Gleboznawstwo, 1993. Pr. zbior. Red. Dobrzański B., Zawadzki S., Warszawa: PWRiL ss. 561.
• GOTKIEWICZ J., GOTKIEWICZ M., 1991. Gospodarowanie azotem na glebach torfowych. Bibl. Wiad. IMUZ 77 s. 59-77.
• GOTKIEWICZ J., KOWALCZYK Z., OKRUSZKO H., 1975. Przebieg mineralizacji związków azotu i węgla w podstawowych rodzajach murszów torfowych o zróżnicowanych stosunkach powietrznowodnych. Rocz. Nauk Rol. Ser. F t. 79 z.1.
• MATUSZKIEWICZ A., 1997. Operat ekosystemów nieleśnych. W: Plan Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego. maszyn. Osowiec: Biebrzański Park Narodowy.
• OKRUSZKO H., 1960. Gleby murszowe torfowisk dolinowych i ich chemiczne oraz fizyczne właściwości. Rocz. Nauk Rol. Ser. F t. 74 z. 1 s. 5-89.
• OKRUSZKO H., 1976. Zasady rozpoznawania i podziału gleb organicznych z punktu widzenia potrzeb melioracji. Bibl. Wiad. IMUZ 52 s. 7-54.
• OKRUSZKO H., 1991a. Rodzaje mokradeł w pradolinie Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 163-184.
• OKRUSZKO H., 1991b. Przeobrażanie się mokradeł pod wpływem ich odwodnienia. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 251-270.
• OKRUSZKO H., 1994. System of hydrogenic soil classification used in Poland. W: Taxonomy of hydrogenic soils and sites used in Poland. Bibl. Wiad. IMUZ 84 s. 5-27.
• OŚWIT J., 1973. Warunki rozwoju torfowisk w dolinie dolnej Biebrzy na tle stosunków wodnych. Rocz. Nauk Rol. t. 143 ss. 79.
• OŚWIT J., 1991. Budowa, geneza i rozwój torfowisk pradolinnych Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 185-217.
• PACIORKIEWICZ P., 2000. Wpływ zmian użytkowania ziemi na wybrane parametry chemiczne gleb w Dolinie Biebrzy. Pr. magisterska, Warszawa: Wydz. Geogr. i Studiów Reg. UW maszyn. ss. 42.
• PAŁCZYŃSKI A., 1975. Bagna Jaćwieskie – Pradolina Biebrzy. Rocz. Nauk Rol. Ser. B z. 145 ss. 232.
• PAŁCZYŃSKI A., T OMASZEWSKA K., 1981. Próba wykorzystania zdjęć lotniczych do określenia dynamiki zbiorowisk zarośli wierzbowo-brzozowych na bagnach doliny Biebrzy. Zesz. Nauk. AR Wroc. Rol. z. 38 nr 134 s. 81-95.
• PIÓRKOWSKI H., 1997. Projekt pilotowy “Application of remote sensing and GIS in identification of scrub encroachment in Biebrza National Park”. Maszynopis, Falenty: IMUZ ss. 14
• PIÓRKOWSKI H., R YCHARSKI M., 1999. Zróżnicowanie przestrzenne i -156.
• PISARSKA B., 1995. Percepcja Bagien Biebrzańskich jako obszaru turystycznego. praca doktorska, Wydz. Geogr. i Studiów Reg. UW. dynamika sukcesji zbiorowisk leśnych i zaroślowych w dolinie Biebrzy na podstawie analizy zdjęć lotniczych. W: Aktualna problematyka ochrony mokradeł. Mater. Semin. 43. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 147
• SCHMIDT A, PIÓRKOWSKI H., B ARTOSZUK H., 2000. Remote sensing techniques and Geographic Information Systems for wetland conservation and management: monitoring scrub encroachment in Biebrza National Park. Alterra – rapport 174, Wageningen ss. 99.
• T OMASZEWSKA K., 1988. Plant cover of peatland in the Biebrza river valley and its changes determined on the basis of aerial photographs. Proc. of the VIII International Peat Society, Leningrad, s. 199-207.
• WASSEN M. J., J OOSTEN J. H. J., 1994. The impact of groundwater flow on water and peat chemistry along a gradient from rich fen to transitional fen in Biebrza Upper Basin. W: Towards protection and sustainable use of the Biebrza Wetlands: Exchange and integration of research results for the benefit of a Polish-Dutch Joint Research Plan. Raport Falenty-Utrecht s. 103-132.
• ŻUREK S., 1991. Geomorfologia Pradoliny Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 29-62