Zmienność czasowa klimatycznego bilansu wodnego Małych Pienin w latach 1960-2003

• Autorzy: Kuźniar A. , Twardy S. , Kopacz M.

Warianty tytułu

EN

The variability of the climatic water balance in the Small Pieniny between 1960 and 2003

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie standardowych obserwacji (temperatury, usłonecznienia, wilgotności powietrza i prędkości wiatru) prowadzonych na stacji klimatologicznej IMUZ w Jaworkach określono, za pomocą programu komputerowego FAO-CROPWAT, miesięczne wartości ewapotranspiracji wskaźnikowej ET_o wg formuły Penmana-Monteitha w okresach wegetacyjnych lat 1960-2003. Przeprowadzono też analizę prawdopodobieństwa występowania określonych miesięcznych wartości opadów i ewapotranspiracji wskaźnikowej. Ponadto określono trendy tych elementów, stwierdzając nieznaczną, choć statystycznie nieistotną ich zwyżkę. Dodatni klimatyczny bilans wodny (P - ET_o) w okresie wegetacyjnym wynosił przeciętnie 150-200 mm, a w kilku przypadkach przekroczył nawet wartość 350 mm. W analizowanym okresie tylko w 7 latach wystąpił klimatyczny niedobór opadów, ale w większości przypadków był on niewielki i nie przekraczał 50 mm.

EN

Based on standard observations (daily temperature, sunshine hours, air humidity and wind speed) conducted at IMUZ meteorological station at Jaworki, monthly values of the reference evapotranspiration (ET_o) in the growing seasons (Apr-Sep) were determined for the period 1960-2003 with the use of the CROPWAT computer model and Penman-Monteith formula (Allen et al., 1998; Smith, 1992). Probabilities of exceeding monthly precipitation and reference evapotranspiration were evaluated. The results are presented in graphical form. Trends of these factors were determined and an inconsiderable increase (but not statistically significant) was found for both precipitation and reference evapotranspiration. Positive climatic water balance (P - ET_o) ranged on average from 150 to 200 mm, in a few cases it exceeded 350 mm. There were only 7 years with climatic water deficit in the analysed period but in most cases the deficit did not exceed minus 50 mm.

Słowa kluczowe

PL

ewapotranspiracja wskaźnikowa; opad; klimatyczny bilans wodny

EN

climatic water balance; precipitation; reference evapotranspiration

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 2b
• Strony: 135--146
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kuźniar A.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Małopolski Ośrodek Badawczy w Krakowie

autor

Twardy S.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Małopolski Ośrodek Badawczy w Krakowie

autor

Kopacz M.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Małopolski Ośrodek Badawczy w Krakowie

Bibliografia

• ALLEN R.G., PEREIRA L.S., RAES D., SMITH M., 1998. Crop evapotranspiration. Guidelines for compu-ting crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper 56 ss. 300.
• BAC S., 1982. Agroklimatyczne podstawy melioracji wodnych w Polsce. Warszawa: PWRiL ss. 313.
• CLARKE D., SMITH M., EL-ASKARI K., 1998. New software for crop water requirements and irrigation scheduling. ICID Journal vol. 47 no. 2 s. 45–58.
• DOORENBOS J., PRUITT W.O., 1977. Crop water requirement. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 24 ss. 144.
• JANISZEWSKI F., 1988a. Instrukcja dla stacji meteorologicznej. Warszawa: Wydaw. Geol. ss. 264.
• JANISZEWSKI F., 1988b. Wskazówki dla posterunków meteorologicznych. Warszawa: IMGW ss. 242.
• JAWORSKI J., 1979. Modelowanie procesu ewapotranspiracji aktualnej na przykładzie roślinności łąkowej. Prz. Geof. r. 24 (32) z. 2 s. 105–114.
• KACA E., ŁABĘDZKI L., CHRZANOWSKI S., CZAPLAK I., KASPERSKA-WOŁOWICZ W., 2003. Gospodaro-wanie zapasami wody użytecznej gleb torfowo-murszowych w warunkach regulowanego odpły-wu w różnych regionach agroklimatycznych Polski. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. i monogr. nr 9 ss. 118.
• KĘDZIORA A., 1995. Podstawy agrometeorologii. Poznań: PWRiL ss. 264.
• KOWANETZ L., 1999. Klimatyczny bilans wodny w zlewni Skawy, Raby i Dunajca. Probl. Zagosp. Ziem Górs. z. 45 s. 29–39.
• KUZNIAR A., POLAK S., 1977. Wyznaczanie niedoborów wodnych dla użytków rolnych przy pomocy modelu empiryczno-statystycznego. Sesja Naukowa PAN Kraków s. 121–138.
• KUŹNIAR A., TWARDY S., 2001. Ocena potrzeb i niedoborów wodnych użytków zielonych w Polsce Południowej, Probl. Zagosp. Ziem Górsk. z. 47 s. 29–41.
• ŁABĘDZKI. L., 1995. Obliczanie ewapotranspiracji wskaźnikowej metodą Penmana-Monteitha. Wiad. Melior. nr 3 s. 128–130.
• ŁABĘDZKI. L., 1997. Potrzeby nawadniania użytków zielonych – uwarunkowania przyrodnicze i prognozowanie. Rozpr. Habil. Falenty: IMUZ ss. 121.
• ŁABĘDZKI L., 1999. Przydatność wzoru Penmana-Monteitha do obliczania ewapotranspiracji wskaź-nikowej i rzeczywistej użytków zielonych. Wiad. IMUZ t. 20 z. 2 s. 89–101.
• ŁABĘDZKI L., SZAJDA J., SZUNIEWICZ J., 1996. Ewapotranspiracja upraw rolniczych – terminologia, definicje, metody obliczania. Mater. Infor. nr 33 Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 15.
• MONTEITH J.L., 1965. Evaporation and the environment, XIXth Symp. The Soc. for Expt. Biology. Swansea: Cambridge University Press s. 205–234.
• NAGAWIECKA H., 1967. Parowanie terenowe niektórych roślin uprawnych w Chełmie pod Krakowem i Jaworkach koło Szczawnicy. Probl. Zagosp. Ziem Górs. z. 3. Warszawa: PAN s. 89–104.
• OLECHNOWICZ-BOBROWSKA B., 1978. Parowanie potencjalne w okresie wegetacyjnym w Polsce. Rozpr. habilit. nr 67 Kraków: AR ss. 173.
• PENMAN H.L., 1948. Natural evaporation from open water, bare soil and grass. Proc. Royal Soc. of London, Ser. A nr 193 s. 120–146.
• ROGUSKI W., SARNACKA S., DRUPKA S., 1988. Instrukcja wyznaczania potrzeb i niedoborów wodnych roślin uprawnych i użytków zielonych. Mater. Instr. 66 Falenty: IMUZ ss. 90.
• SMITH M., 1992. CROPWAT. A computer program for irrigation planning and management. FAO Irrigation and Drainage Paper No 46 ss. 126.
• THORNTHWAITE C.W., MATHER J.R, 1955. Instructions and tables for computing potential evapotran-spiration and the water balance. Publications in Climatology vol. 10 no 3 New Jersey: Centerton ss. 311.
• TWARDY S., KUŹNIAR A., 2002. Charakterystyka warunków klimatycznych na obszarze Pienin w okresie wegetacyjnym. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 2 z. 2 (5) s. 59–72.