Koncepcja uproszczonego modelowania relacji "Użytkowanie terenu - zanieczyszczenie wód" w małych zlewniach górskich

• Autorzy: Kopacz M.

Warianty tytułu

EN

A concept of simplified modelling the "Land use - water quality" relation in small catchments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy modelowania relacji między jakością wód powierzchniowych a strukturą użytkowania terenu w małych zlewniach górskich. W procesach modelowania dużo łatwiejsze, a często także bardziej praktyczne, jest tworzenie modeli uproszczonych, uwzględniających jedynie wybrane wskaźniki hydrologiczne. W niniejszej pracy wyznaczono wskaźnik użytkowania terenu W będący średnią wagową reprezentującą skwantyfikowane typy użytkowania. Wyliczony wskaźnik porównano metodą analizy relacyjnej ze średnimi stężeniami badanych składników fizykochemicznych rejestrowanymi w wodach powierzchniowych. Wykazano wysoką korelację między charakterem użytkowania terenu a jakością wód powierzchniowych. Szczególnie wysokie współczynniki korelacji dotyczyły składników biogennych pochodzenia antropogenicznego, w tym ze ścieków bytowo-komunalnych. Najsłabsza korelacja dotyczyła składników pochodzenia naturalnego (Ca, Mg i SO₄). Na podstawie tej analizy wyznaczono zależności regresyjne, które umożliwiają szacunkowe określenie jakości wód na podstawie znajomości struktury użytkowania terenu.

EN

The paper deals with modelling the relationship between the quality of surface waters and land use in small mountain catchments. Much easier and often more practical is to create simplified models that consider only selected hydrologic and infrastructural factors. The land use factor W which is a weighed average of quantified types of land use has been estimated to calculate the concentration of some pollutants in surface waters. A strong correlation has been found between the character of land use in the catchment and nutrients in surface waters. The concentration of natural components in surface waters (e.g. Ca, Mg and SO₄) has not, however, correlated with the type of land use. Simple models are very practical to calculate approximate concentrations based only on the land use structure.

Słowa kluczowe

PL

analiza relacyjna; jakość wód powierzchniowych; użytkowanie terenu; zlewnie górskie

EN

correlation analysis; land use; mountain catchments; quality of surface waters

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 2a
• Strony: 465--479
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., il.

Twórcy

autor

Kopacz M.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ w Krakowie , ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• DOJLIDO J., 1995. Chemia wód powierzchniowych. Białystok: Wydaw. Ekonomia i Środowisko ss. 386.
• ELANDT R., 1964. Statystyka matematyczna w zastosowaniu do doświadczalnictwa rolniczego. Warszawa: PWN ss. 595.
• FELUCH W., 1994. Wybrane metody jądrowej estymacji funkcji gęstości prawdopodobieństwa i regre-sji w hydrologii. Warszawa: Oficyna Wydaw. PW ss. 85.
• GREŃ J., 1982. Statystyka matematyczna – modele i zadania. Warszawa: PWN ss. 290.
• KOPACZ M., 2002. Wpływ użytkowania terenu na wybrane cechy jakościowe wód powierzchniowych potoków górskich. Falenty: IMUZ, pr. dokt. ss. 115.
• KUREK S., PAWLIK-DOBROWOLSKI J., TWARDY S., 1993. Ocena zagrożeń jakości wód zbiornika retencyjnego w Dobczycach ze strony rolnictwa oraz sposoby ich ograniczania. Zlewnia Raby jako obszar alimentacji wód i zanieczyszczeń dla zbiornika retencyjnego w Dobczycach. Monografia 145. Kraków: Polit. Krak. ss. 62.
• SOCZYŃSKA U., 1989. System hydrologiczny zlewni. Procesy hydrologiczne. Warszawa: PWN s. 9– –19.
• STANLEY G., 1976. Metody statystyki w geografii. Warszawa: PWN ss. 293.
• TAYLOR R., 1988. Biogenne zanieczyszczenia obszarowe wód powierzchniowych. Gosp. Wod. nr 8 s. 175–176.
• TWARDY S., KUŹNIAR A., KOPACZ M., 2001. Hydrochemical evaluation of surface water in the mountain catchments. J. Water Land Develop. No. 5 s. 45–56.