Warunki wodne ograniczające straty masy organicznej na łąkach o glebach torfowo-murszowych

• Autorzy: Jurczuk S.

Warianty tytułu

EN

Water conditions restricting losses of organic matter in meadows on peat-moorsh soils

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie badań własnych i literatury określono warunki wodne umożliwiające utrzymanie roślinności łąkowej i ograniczające procesy degradacji gleb torfowo-murszowych. Porównano głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej optymalną dla roślin łąkowych ze średnią głębokością w okresie wegetacyjnym zapobiegającą ubytkom masy organicznej gleby. Stwierdzono, że w kompleksach C i CD możliwe jest ograniczenie mineralizacji oraz spełnienie minimalnych i optymalnych potrzeb powietrznych roślin. W glebach kompleksu BC zahamowanie mineralizacji jest możliwe w warunkach utrzymywania stanu wody gruntowej przekraczającego niekiedy minimalny dopuszczalny ze względu na potrzeby roślin i powodującego niższe plony w porównaniu z maksymalnymi możliwymi. Najmniej przydatne do rolniczego użytkowania są gleby kompleksu A, AB i B, gdyż wymagają wówczas znacznego obniżenia poziomu wody gruntowej, wpływającego na zwiększoną mineralizację torfu. Odpowiednim systemem nawadniającym ze względu na ochronę środowiska jest podsiąk stały. Stosowanie podsiąku w roku suchym na glebie kompleksu CD na obiekcie Wir spowodowało zwyżkę plonu o 73-107%. Do pobudzenia działalności proekologicznej rolników niezbędne są instrumenty ekonomiczne typu ulg podatkowych, kredytów, dotacji do działalności spółek wodnych itp., gdyż niewielkie zwyżki, a niekiedy i spadki plonów, nie skłonią ich do ponoszenia wydatków na nawodnienia.

EN

Water conditions that enable growth of meadow vegetation and restrict degradation of peat-moorsh soils have been estimated upon own studies and literature data. Optimum for plants ground water table depth has been compared with seasonal mean depth that would counteract organic matter losses from soils. Restriction of mineralization and fulfilment of minimum and optimum air requirements of plants was found possible in the C and CD complexes. It is possible to restrict mineralization in soils of the BC complex providing ground water table depth lower than the minimum allowable for plants and thus the yields lower than the maximum possible. The least useful for agriculture are soils of the A, AB and B complexes since they require remarkable lowering of the ground water depth which would result in peat mineralization. Therefore, the appropriate irrigation system in view of environmental protection seems to be subsoil capillary irrigation. Application of this system in a dry year in soil of the CD complex in the Wir object resulted in an increase of yields by 73-107 %. Economic instruments like tax relief, credits, subsidies for water associations etc are necessary to motivate environmental friendly farmers' activity. Small rises and sometimes even declines of yields would not incline the farmers to spend money on irrigation.

Słowa kluczowe

EN

agricultural use of peatlands; environmental protection; mineralization of peat; subsoil capillary irrigation

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 2a
• Strony: 379--394
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., wykr.

Twórcy

autor

Jurczuk S.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach , Zakład Studiów Regionalnych Rozwoju Obszarów Wiejskich, 05-090 Raszyn; tel. [phone] w. 254,

Bibliografia

• BAMBALOV N. N., 1984. Balans organičeskogo veščestva torfjanych počv i metody ego izučenija. Minsk: Nauka i Technika ss. 176.
• CHRZANOWSKI S., KACA E., 2001. The effect of land use on physical and water properties of peat-moorsh soils. J. Water Land Develop. no 5 s. 27–43.
• CHRZANOWSKI S., SZUNIEWICZ J., 2002. Zanikanie gleb organicznych na intensywnie zmeliorowanym torfowisku w rejonie Biebrzy. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 2 z. 2(5) s. 129–137.
• DEMBEK W., PIÓRKOWSKI H., RYCHARSKI M., 2000. Mokradła na tle regionalizacji fizycznogeograficznej Polski. Bibl. Wiad. IMUZ 97 ss. 135.
• DEMBEK W., 2000. Wybrane aspekty zróżnicowania torfowisk w młodo- i staroglacjalnych krajobra-zach Polski wschodniej. Rozpr. Habil. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 175.
• GOTKIEWICZ J., 1990. Wpływ zróżnicowanego uwilgotnienia na intensywność przemian biologicz-nych i plonowanie łąki na glebie torfowej. Wiad. IMUZ t. 16 z. 3 s. 239–253.
• GOTKIEWICZ J., KOWALCZYK Z., OKRUSZKO H., 1975. Przebieg mineralizacji związków azotu i węgla w podstawowych rodzajach murszów torfowych o zróżnicowanych stosunkach powietrzno-wodnych. Rocz. Nauk Rol. Ser. F t. 79 z. 1 s. 131–150.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., ZASTAWNY J., OKULARCZYK S., 2002. Gospodarowanie na użytkach zielonych jako wskaźnik rozwoju rolnictwa w Polsce. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 2 z. 1(4) s. 11–28.
• JASNOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A., 1976. Peats and peat deposits in Poland. W: Peatlands and their utilization in Poland. V IPC Poznań 20–26 sep. 1976. Warszawa: WCT NOT s. 36–50.
• JURCZUK S., 1974. Differenzierung der Wirkungseffekte des Meliorationssystems je nach der Art von organogenen Böden. Internationales Symposium zu Problemen der Wasserregulierung auf Nie-dermoor 29–31 Mai 1974, Eberswalde, Akademie der Landwirtschaftwissenschaften der DDR Berlin s. 104–127.
• JURCZUK S., 2000. Wpływ regulacji stosunków wodnych na osiadanie i mineralizację gleb organicznych. Bibl. Wiad. IMUZ 96 ss. 120.
• KOWALCZYK Z., 1973. Badania procesów rozkładu substancji węglowych gleb torfowych o różnym stopniu zmurszenia. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 146 s. 139–162.
• ŁABĘDZKI L., 1997. Potrzeby nawadniania użytków zielonych – uwarunkowania przyrodnicze i prognozowanie. Rozpr. Habil. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 120.
• MUNDEL G., 1976. Untersuchungen zur Torfmineralisation in Niedermooren. Archiv für Acker- und Pflanzenbau und Bodenkunde. H. 10 s. 669–679.
• OKRUSZKO H., 1967. Kształtowanie się warunków glebowych na zmeliorowanych torfowiskach. Zesz. Probl. Nauk Rol. z. 72 s. 13–27.
• OKRUSZKO H., 1976. Wpływ melioracji wodnych na gleby organiczne w warunkach Polski. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 177 s. 159–204.
• OKRUSZKO H., 1986. Zasady określania rodzaju oraz potencjału produkcyjnego hydrogenicznych gleb łąkowych. Mater. Instr. 51. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 52.
• OKRUSZKO H., 1997. Uwarunkowania przeobrażeń związków azotowych w glebach organogenicznych w kontekście eutrofizacji wody. W: Woda jako czynnik warunkujący wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój wsi i rolnictwa. Mater. Semin. 39 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 269–275.
• OSTROMĘCKI J., 1960. Odwodnienia w melioracjach użytków zielonych. Wiad. IMUZ t. 2 z. 1 ss. 163.
• OSTROMĘCKI J., 1973. Podstawy melioracji nawadniających. Warszawa: PWN ss. 450.
• ROGUSKI W., JAROS H., GABRYCH K., KASPERSKA W., 1993. Wpływ długotrwałego podtopienia na plonowanie łąk. Wiad. IMUZ t. 17 z. 4 s. 123–135.
• SZUNIEWICZ J., 1979. Charakterystyka kompleksów wilgotnościowo-glebowych pod kątem parame-trów systemu melioracyjnego. W: Kompleksy wilgotnościowo-glebowe w siedliskach nicznych i ich interpretacja przy projektowaniu melioracji i zagospodarowania. Bibl. Wiad. IMUZ 58 s. 29–50.
• SZUNIEWICZ J., CHURSKA CZ., CHURSKI T., 1992. Potencjalne hydrogeniczne siedliska wilgotnościowe i ich zróżnicowanie pod względem zapasów wody użytecznej. W: Hydrogeniczne siedliska wilgotnościowe. Bibl. Wiad. IMUZ 79 s. 69–93.
• TOLONEN K., VASANDER H., DAMMAN A.W.H., CLYMO R.S., 1992. Rate of apparent and true carbon accumulation in boreal peatlands. Proc. 9th Int. Peat Congr. Uppsala, vol. 1 s. 319–333.
• TURONEN J., TOLONEN K., 1996. Rate of carbon accumulation in boreal peatland and climate change. W: Global peat resources. Red. E. Lappalainen. IPS Finland s. 21–28.
• WAYDBRINK V. D., W., 1974. Über Beziehungen zwischen Grundwasserstand, Stickstoffdüngung und dem Ertrag auf den Niedermoorstandorten in der Deutschen Demokratischen Republik. Interna-tionales Symposium zu Problemen der Wasserregulierung auf Niedermoor 29–31 Mai 1974, Eberswalde, Akademie der Landwirtschaftwissenschaften der DDR Berlin s. 314–328.
• ZAKASZEWSKI CZ., 1956. Melioracje rolne. t. 2. Warszawa: PWRiL ss. 352.
• ŻUREK S., 1976. The problem of growth of the Eurasia peatlands in the holocene. Proc. 5th Int. Peat Congr. Poznań v. 2 s. 99–122.
• ŻUREK S., 1986. Szybkość akumulacji torfu i gytii w profilach torfowisk i jezior Polski (na podstawie danych 14C). Przeg. Geogr. t. 58 z. 3 s. 459–477.