Ocena efektów hodowli kostrzewy łąkowej i życicy trwałej

• Autorzy: Domański P. J.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of the effects in breeding Festuca pratensis Huds. and Lolium perenne L.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W zwiększaniu produkcji pasz na trwałych użytkach zielonych niebagatelną rolę mogą spełnić plenne, wyspecjalizowane odmiany traw. W związku z napływem do Polski wielu odmian pochodzenia zagranicznego ważne jest zbadanie współdziałania odmianowo-środowiskowego. W pracy zaprezentowano wyniki analizy wariancji plonowania odmian kostrzewy łąkowej (Festuca pratensis Huds.) i życicy trwałej (Lolium perenne L.), dokonanej na podstawie badań z lat 1999-2001 przeprowadzonych w kilkunastu stacjach doświadczalnych oceny odmian. W analizie wyników z kolejnych sześciu pokosów, na poziomie istotności α = 0,01, odrzucono hipotezę o braku różnic między efektami środowisk oraz hipotezę o braku interakcji odmianowo-środowiskowej. Wyodrębniono odmiany plonujące istotnie lepiej od przyjętych wzorców i nieliczne odmiany nie wykazujące istotnej interakcji ze środowiskiem. Najbardziej interesującymi odmianami kostrzewy łąkowej okazały się Preval i Pradel (istotnie lepsze efekty główne w pierwszym, trzecim i czwartym odroście) - Preval - brak istotnej interakcji ze środowiskiem w trzecim, piątym i szóstym odroście, Premil - brak istotnej interakcji w czwartym i szóstym odroście, a Darimo - silne współdziałanie ze środowiskiem i duża intensywność plonowania w pierwszym odroście. Wśród odmian życicy trwałej na uwagę zasługują (Pandora - duża plenność i brak istotnej interakcji ze środowiskiem w pierwszym odroście), Rastro - brak istotnej interakcji w drugim odroście, Herbie, Gladio i Recolta (plonujące istotnie lepiej od wzorca i nie przejawiające istotnej interakcji w czwartym odroście) oraz Baristra i Tivoli (brak istotnej interakcji ze środowiskiem w piątym odroście). Najlepiej plonujące w pierwszym odroście odmiany kostrzewy łąkowej: Preval, Pradel i Darimo oraz życicy trwałej: Danmalos, Baristra i Pandora zawierały mniej białka ogólnego i jednocześnie mniej włókna surowego w plonie suchej masy. Utrwaloną, stosunkowo małą zawartość włókna we wszystkich odrostach cechowała się odmiana Darimo. Charakterystyczną właściwością odmiany życicy trwałej Argona była duża zawartość białka ogólnego, a mała włókna surowego w suchej masie we wszystkich odrostach. Odmiany Mara i Rastro miały niekorzystną właściwość, tj. dużą zawartość włókna i małą białka. Najplenniejsze, wczesne odmiany Baristra i Danmalos wykazywały dużą energię odrastania wiosną.

EN

Fertile, specialised grass species play an important role in increasing forage production from permanent grasslands. In view of the fact that numerous foreign grass species and cultivars have been introduced into Polish market recently, it is important to investigate their species - environment interactions and compatibility. The study presents results of analysis of the yielding variance in Festuca pratensis Huds. and Lolium perenne L. cultivars in several habitats (in Experimental Stations of Cultivar Assessment) in the years 1999-2001. For the six consecutive cuts, applying the level of significance of α = 0.01, both the hypothesis of the lack of differences between environmental impacts and the hypothesis of the absence of species-environment interactions were rejected. Performed studies allowed to identify cultivars yielding significantly higher in comparison with the accepted standards as well as a few cultivars, which failed to show any significant environmental interactions. Based on the studies, it was possible to identify the most interesting cultivars of Festuca pratensis (Preval and Pradel - significantly better effects mainly in the first, third and fourth cuts; Preval - no significant interaction with environment in the third, fifth and sixth cuts; Premil - no significant interaction in the fourth and sixth cuts; Darimo - a strong interaction with habitats and strong intensity in the first cut figs. 2, 3) and of Lolium perenne (Pandora - a considerable fertility and absence of significant interaction with habitats in the first cut; Rastro - no significant interaction in the second cut; Herbie, Gladio and Recolta - yields significantly higher in comparison with the standard and no significant interaction in the fourth regrowth; Baristra and Tivoli - failed to show a significant interaction with the environment in the fifth cut). The best yielding cultivars in the first cut were: in Festuca pratensis - Preval, Pradel and Darimo and in Lolium perenne - Danmalos, Baristra and Pandora. In addition, they were characterised by a lower content of crude protein and crude fibre. A lower and consistent concentration of crude fibre in all cuts was observed in the Darimo cultivar. The Argona cultivar of Lolium perenne was characterised by a high content of crude protein and low concentration of crude fibre in dry matter of all cuts. Mara and Rastro cultivars showed unfavourable properties of a high content of fibre and low content of protein. The most fertile, early cultivars of Baristra and Danmalos were characterised by considerable regrowth vigour in spring.

Słowa kluczowe

PL

odmiany uprawne; plenność; właściwości rolniczo-użytkowe; współdziałanie odmianowo-środowiskowe

EN

grass varieties; yielding; variety-environment interaction; traits of agriculture

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 2a
• Strony: 233--254
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., wykr.

Twórcy

autor

Domański P. J.

• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej, 63-000 Środa Wlkp.; tel.[phone],

Bibliografia

• ANTONIEWICZ A., 1992. Metody oceny jakości i wartości pokarmowej pasz dla przeżuwaczy. Biul. Inf. IZ 3–6 s. 154–166.
• BSA (Beschreibende Sortenliste), 2003. Hannover: Bundessortenamt ss. 92.
• BRZÓSKA F., 1987. Szacowanie wartości energetycznej i białka strawnego traw na podstawie składu chemicznego i strawności suchej masy in vitro. Rozpr. Habil. Kraków: IZ ss. 151.
• CALIŃSKI T., CZAJKA S., KACZMAREK Z., 1988. Analiza jednorocznej serii ortogonalnej doświadczeń odmianowych ze szczególnym uwzględnieniem interakcji odmianowo-środowiskowej. Biul. Oceny Odm. z. 19 s. 67–84.
• CALIŃSKI T., ŚWIETLICKA-GRALA J., GRALA B., 1975. Analiza doświadczeń z roślinami wieloletnimi i wielopokosowymi. Biul. Oceny Odm. z. 1(6) s. 117–138.
• DOMAŃSKI P., 1984. Zmienność plonowania odmian traw pastewnych w okresie wegetacji i w kolejnych latach użytkowania na terenie Polski. Wiad. Odmianozn. z. 1 (12) ss. 37.
• DOMAŃSKI P., 1994. Ocena postępu w hodowli odmian ważniejszych gatunków traw. W: Hodowla i nasiennictwo roślin na potrzeby użytków zielonych. Mater. konf. nauk.-techn. SITWM, MRiGŻ, IMUZ. Olsztyn, 8–9 IX 1994. s. 49–70.
• DOMAŃSKI P., 1997. Osiągnięcia krajowej hodowli wieloletnich roślin pastewnych straconym czynnikiem intensyfikacji produkcji pasz. Biul. Oceny Odm. z. 29 s. 47–58.
• DOMAŃSKI P.J., 2003. Analiza zmienności plonowania wybranych gatunków i odmian traw. Biul. IHAR 225 s. 9–19.
• DOMAŃSKI P., URBANIAK K., CZELADZKA M., 1998. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian roślin uprawnych; Trawy pastewne. Wyd. 1. Słupia Wielka: COBORU ss. 38.
• EDELSTEN P.R., CORRALL A.J., 1979. Regression models to predict herbage production and digestibility in non-regular sequence of cuts. J. Agric. Soc. Camb. vol. 92 s. 178–189.
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S., 1990. Właściwości chemiczne roślin łąkowych. Poznań: Wydaw. AR ss. 111.
• HAYWARD M.D., 1997. To make two blades of grass grow where one grew before. Proc. 20th Meeting of Eucarpia Fodder Crops and Amenity Grasses Section. Radzików: IHAR s. 3–7.
• KASZUBA J., 1983. Ocena wartości kombinacyjnej i odziedziczalności cech klonów kupkówki pospo-litej (Dactylis glomerata L.). Cz. 1. Szacowanie ogólnej i swoistej wartości kombinacyjnej. Hod. Rośl. Nasien. z. 6 s. 422–462.
• KOZŁOWSKA T., DĄBROWSKA-ZIELIŃSKA K., OSTROWSKI J., CIOŁKOSZ A., STANKIEWICZ K., BOCHENEK Z., 2000. Szacowanie plonów z użytków zielonych w skali regionalnej z zastosowaniem teledetekcji satelitarnej. Bibl. Wiad. IMUZ 95 ss. 111.
• KOZŁOWSKI S., DOMAŃSKI P., 1991. Charakterystyczne cechy jakościowe odmian kostrzewy łąkowej. Biul. Oceny Odm. z. 23 s. 181–197.
• Lista odmian roślin rolniczych, 2003. Słupia Wielka: Wydaw. COBORU ss. 220.
• LUTYŃSKA R., 1987. Prace badawczo-hodowlane nad gatunkami traw, koniczyną i lucerną. Biul. IHAR 162 s. 5–14.
• ŁYSZCZARZ R., DEMBEK R., SIKORA J., ZIMMER-GRAJEWSKA M., 1997. Zróżnicowanie cech użytkowych odmian Lolium perenne L., Lolium multiflorum Lam. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 451 s. 213–219.
• MACHNIK R., 1973. Przyrodnicza reprezentatywność Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian. Biul. Oceny Odm. z.4 s. 23–86.
• MARTYNIAK J., 1977. Zależność plonowania odmian niektórych gatunków traw od nawożenia azotowergo. Biul. Oceny Odm. z. 8 s. 9–58.
• MARTYNIAK J., 1997. Rola gatunków i odmian traw w procesie deintensyfikacji produkcji pasz. Biul. Oceny Odm. z. 30 s. 39–45.
• OSTROWSKI R., 1991. Zależności między zawartością surowych składników pokarmowych a koncentra-cją energii netto w sianie z traw. Rocz. Nauk Zoot. Monogr. Rozpr. 29 s. 251–262.
• PAWLAK T., 1987. Metody oceny i porównywania wartości gatunków i odmian traw pastewnych. Biul. IHAR 162 s. 41–51.
• PAWLAK T., 1988. Zmiany zawartości białka, potasu i fosforu w plonach traw przy różnych terminach sprzętu pierwszego pokosu. Wiad. IMUZ t. 15 z. 4 s. 43–66.
• PAWLAK T., DRZYMAŁA B., 1981. Ocena przydatności w łąkarstwie krajowych odmian o zróżnicowanym terminie dojrzewania. Biul. Oceny Odm. z. 1–2 (13–14) s. 269–273.
• PILARCZYK W., 1977. Optymalizacja wielkości serii doświadczeń w czasie i przestrzeni. Siódme Colloqium Metodologiczne z Agrobiometrii s. 272–282.
• PILARCZYK W., 1984. Analiza jednorocznej, ortogonalnej serii doświadczeń ze szczególnym badaniem interakcji odmian ze środowiskiem. Instrukcja dla użytkownika. Słupia Wielka: COBORU ss. 18.
• PROŃCZUK S., 1987. Postęp biologiczny w hodowli traw oraz perspektywiczne kierunki rozwoju nasiennictwa. W: Hodowla i nasiennictwo roślin na potrzeby użytków zielonych. Mater. konf. nauk.-tech. SITWM, MRiGŻ, IMUZ. Olsztyn, 8–9 IX 1994. s. 23–44.
• PROŃCZUK S., 1992. Zawartość białka i włókna w ważniejszych gatunkach traw w okresie kłoszenia, a ich wartości biologiczne. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 238 s. 317–326.
• PROŃCZUK S., PROŃCZUK M., 1988. Stan i kierunki w hodowli i ocenie odmian traw w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 366 s. 11–25.
• REHEUL D., GHESQUIÈRE A., 1994. Progress in forage grass breeding. Acta Horticult. nr 355 s. 135–141.
• ROGALSKI M., MEJZA S., 1996. Eksperyment polowy jako element rozwiązywania zagadnień badawczych w zakresie pratotechniki. Fragm. Agronom. 13 nr 3(51) s. 118–128.
• RUTKOWSKA B., BUKOWIECKI F.K., KAMIŃSKI J., 1994. Wykorzystanie odmian traw i motylkowatych w łąkarstwie. W: Hodowla i nasiennictwo roślin na potrzeby użytków zielonych. Mater. konf. nauk.-techn. SITWM, MRiGŻ, IMUZ. Olsztyn, 8–9 IX 1994. s. 36–48.
• SZCZYGIELSKI T., 1991. Wstępna ocena trwałości i zdolności plonowania wybranych gatunków i odmian traw w zasiewach polowych, zależnie od intensywności użytkowania. Biul. Oceny Odm. z. 29 s. 47–58.
• VAN VIJK A. J. P., REHEUL D., 1991. Achievements in fodder crop breeding in maritime Europe. In: Fodder crops breeding; Achievements, novel strategies and biotechnology. Wageningen. Proc. 16th meeting of the Eucarpia Fodder Crops Section. s. 13–18.