Charakterystyka niżówek w potokach górskich w zlewniach różnej lesistości

• Autorzy: Kostuch M.

Warianty tytułu

EN

Low waters characteristics of the mountain streams in variously forested catchments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest wyodrębnienie na hydrogramie odpływu okresów niżówkowych i scharakteryzowanie niżówek płytkich i głębokich występujących w latach 1970/1971-2001/2002 w potokach Biała Woda i Czarna Woda, będących źródłowymi potokami Grajcarka, prawobrzeżnego dopływu Dunajca. Zlewnie omawianych potoków są użytkowane leśnie i pastwiskowo-łąkowo, jednakże zlewnia Czarnej Wody odznacza się większą lesistością niż zlewna Białej Wody. W pracy określono parametry ilościowe niżówek, tj.: czas trwania, liczbę wystąpień, objętość niedoboru wody i odpływ średni niżówki. Opracowano również rozkład niżówek w okresie objętym badaniami. Stwierdzono, że w obydwu potokach niżówki występują zdecydowanie częściej w półroczach zimowych niż w letnich. Niżówki płytkie nie występują lub występują bardzo sporadycznie w: kwietniu, maju, czerwcu i lipcu. Liczba wystąpień niżówek płytkich w półroczu letnim jest większa w Białej Wodzie niż w Czarnej Wodzie, jest też tam większy niedobór wody. Przyczyną tego jest mniejsza zdolność retencyjna zlewni Białej Wody, wynikająca z mniejszej lesistości. Najdłuższe niżówki płytkie na Czarnej Wodzie i Białej Wodzie wystąpiły w latach hydrologicznych: 1986/1987, 1993/1994 i 2000/2001. W półroczach letnich niżówki głębokie nie wystąpiły, a w półroczach zimowych należały do rzadkości.

EN

The paper contains the analysis of hydrological data from the period of 1970/1971-2001/2002 on low waters in the Czarna Woda and the Biała Woda streams - the sources of the Grajcarek river, a tributary to the Dunajec river. Land in both catchments is covered by forests and grasslands but the Czarna Woda catchment is more afforested than that of the Biała Woda stream. The analyses allowed for the determination of the average duration, total numbers, deficits of low waters in winter and summer half years and their distribution for both streams. The study showed that in the winter half years low waters were more frequent than in the summer half years. The longest average duration of low water was recorded in January and February, the shortest - in April, May, June and July. Comparative analysis showed that in the Czarna Woda in the summer half years and winter half years low water was more frequent than in the Biała Woda. The longest low water in the Czarna Woda lasted 179 days and in the Biała Woda - 145 days in the hydrological year 1986/1987. The analysis confirmed that deep low waters did not occur in summer half years.

Słowa kluczowe

PL

Dunajec; Grajcarek; Karpaty Zachodnie; niżówki

EN

Dunajec river; Grajcarek River; low waters; West Carpathians

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 2a
• Strony: 63--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kostuch M.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ w Krakowie , ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E., MIKULSKI Z., 1999. Hydrologia ogólna. Warszawa: PWN ss. 313.
• BYCZKOWSKI A., 1996. Hydrologia. T. 2. Warszawa: SGGW s. 161–250.
• DYNOWSKA I., 1971. Typy reżimów rzecznych w Polsce. Kraków: Zesz. Nauk. UJ Pr. Geogr. z. 28 Pr. Inst. s. 67–81.
• FIGUŁA K., 1966. Kształtowanie się odpływów w zlewniach potoków Biała i Czarna Woda. Badania nad gospodarką wodną zlewni górskich zalesionych i niezalesionych. Cz. 2. Rocz. Nauk Rol. Ser. D t. 118 s. 51–90.
• KOSTUCH M., 2003. Odpływy podziemne niskie w potokach górskich. Falenty: Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 3 z. 1 (7) s. 193–203.
• OZGA-ZIELIŃSKA M., 1990. Niżówki i wezbrania – ich definiowanie i modelowanie. Prz. Geofiz. r. 35 z. 1–2 s. 33–43.
• OZGA-ZIELIŃSKA M., BRZEZIŃSKI J., 1997. Hydrologia stosowana. Warszawa: PWN ss. 324.
• PUNZET J., 1996. Niskie przepływy i czas ich trwania w górnych biegach rzek zachodniej części Karpat. Warszawa: Gosp. Wod. nr 11 s. 331–334.
• TWARDY S., KOPACZ M., JAGUŚ A., 2002. Charakterystyka przyrodnicza zlewni Grajcarka ze szcze-gólnym uwzględnieniem środowiska wodnego i użytkowania terenu. Kraków-Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 88.
• TWARDY S., SZYMCZAK T., KOSTUCH M., 1997. Wpływ czynników klimatycznych na kształtowanie się odpływów w małych zlewniach górskich. W: Zagrożenie powodziowe w zlewniach górskich. Konf. nauk.-techn. Bielsko-Biała 14–16 kwietnia 1997. Katowice: RZGW s. 273–282.