Wartości przyrodnicze sudeckich użytków zielonych o zróżnicowanym sposobie użytkowania na tle warunków siedliskowych i fizjograficznych

• Autorzy: Nadolna L.

Warianty tytułu

EN

Natural values of variously used grasslands in the Sudety Mountains in view of habitat and physiographic factors

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę zbiorowisk łąk kośnych i pastwisk usytuowanych w Sudetach Środkowych i Wschodnich, w gospodarstwach uczestniczących w Programie rolno środowiskowym pod kątem ich wartości przyrodniczej na tle czynników siedliskowych, fizjograficznych i sposobu użytkowania. Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych wykonanych metodą Brauna-Blanqueta określono przynależność fitosocjologiczną zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych, bogactwo gatunkowe (liczba gatunków ogółem i średnia w zdjęciu) oraz różnorodność gatunkową (wskaźnik H'). Zbiorowiska badanych użytków zielonych zakwalifikowano do klasy Molinio-Arrhenatheretea i rzędu Arrhenatheretalia. Wyróżniono 3 zespoły: Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum i Festuco-Cynosuretum, 2 zbiorowiska z gatunkiem dominującym: Poa pratensis-Festuca rubra i z Agrostis capillaris oraz zbiorowisko ze związku Polygono-Trisetion. Fitocenozy łąkowe Sudetów Środkowych charakteryzują się większym bogactwem gatunkowym od fitocenoz usytuowanych w Sudetach Wschodnich, średnio o 20 gatunków. Największą liczbę gatunków (64), stwierdzono na łące konietlicowej, ze związku Polygono-Trtisetion, użytkowanej w sposób kośno-pastwiskowy. Siedlisko to wymaga ochrony w formie wyznaczania obszarów Natura 2000. Fitocenozy pastwiskowe: Lolio-Cynosuretum i Festuco-Cynsuretum są mniej bogate, ale o wyrównanej liczbie gatunków (43-44). Wartości wskaźnika różnorodności H' zawierają się w granicach od 2,32 do 2,69, największą jego wartość stwierdzono w zbiorowisku Festuco-Cynosuretum. Na różnorodność florystyczną zbiorowisk badanych użytków zielonych miał wpływ sposób użytkowania i kompleks czynników siedliskowych.

EN

The paper presents the characteristics of plant communities of hay meadows and pastures located in the Central and Eastern Sudetes (in farms participating in the agri-environmental programmes) in terms of their ecological value, habitat factors, physiographic properties and the way of utilisation. The phytosociological affiliation of meadow-pasture communities, species richness (overall number of species and an average in a relevé) and species diversity (H' index) were determined based on phytosociological relevés made with the Braun-Blanquet method. The surveyed grassland communities were attributed to the class Molinio-Arrhenatheretea and the order Arrhenatheretalia. Three groups of communities were distinguished: three associations (Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum and Festuco-Cynosuretum), two communities with the dominant species (Poa pratensis-Festuca rubra and Agrostis capillaris) and a community from the alliance Polygono-Trisetion. Species richness of meadow phytocenoses in the Central Sudetes was found to be higher than that of phytocoenoses located in the Eastern Sudetes (by 20 species on average). The greatest number of species - 64, was found on the mown-grazed Polygono-Trtisetion meadow. This habitat requires protection in a form of Natura 2000 site. Phytocoenoses of pastures: Lolio-Cynosuretum and Festuco-Cynsuretum were shown to be less abundant in species, the number of species inhabiting both of them (43-44) was, however, similar. Diversity index H' ranged from 2.32 to 2.69, with the highest one observed in Festuco-Cynosuretum. Floristic diversity of studied grasslands was influenced by the way of utilisation and by a complex of habitat factors.

Słowa kluczowe

PL

różnorodność florystyczna; sposób użytkowania; Sudety; użytki zielone; czynniki siedliskowe; czynniki fizjograficzne

EN

floristic diversity; grassland; Sudetes; ways of utilisation; habitat factors; physiographic factors

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 4
• Strony: 181--201
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., wykr.

Twórcy

autor

Nadolna L.

• Dolnośląski Ośrodek Badawczy ITP we Wrocławiu, ul. Gen. Z. Berlinga 7, 51-209 Wrocław,

Bibliografia

• CHYTRÝ M. (red.) 2007. Vegetace České republiky. Vol. 1. Travinná a keříčková vegetace. Praha. Academia. ISBN 978-80-200-1462-7 ss. 528.
• GRYGIERZEC B., RADKOWSKI A. 2004. Wpływ zabiegów agrotechnicznych na skład botaniczny runi górskich użytków zielonych. Annales UMCS. Sectio E. Vol. 59. No 3 s. 1421-1428.
• GRYNIA M., KRYSZAK A. 1996. Ocena geobotaniczna zbiorowisk łąkowych Obniżenia Dusznickiego oraz Gór Bystrzyckich. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 442 s. 97-104.
• GRYNIA M., KRYSZAK M. 1999. Porównanie różnorodności florystycznej zespołów łąkowych najczęściej występujących w Górach Bystrzyckich i Karkonoszach. Prace Komitetu Nauk Rolniczych i Leśnych Poznańskiego TPN. T. 87 s. 19-23.
• HRYNCEWICZ. Z., BORKOWSKI J. 1977. Fitosocjologiczne i gleboznawcze kryteria ustalenia sposobu użytkowania ziemi w Sudetach. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich PAN. Z. 18 s. 73-93.
• KOSTUCH R. 1995. Przyczyny występowania różnorodności florystycznej ekosystemów trawiastych. Annales UMCS. Sectio E. Suppl. L s. 23-32.
• KREBS CH. 1997. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-12041-X ss.735.
• KRYSZAK A., KRYSZAK J., ROGALSKI M. 2006. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk szansą zachowania różnorodności zbiorowisk trawiastych. W: Człowiek i środowisko przyrodnicze Pomorza Zachodniego. T. 1. Środowisko biotyczne - biologia środowiskowa, eksperymentalna i stosowana. Pr. zbior. Red. J. Tarasiuk, J. Kępczyński. Szczecin. Wydaw. U. Szczec. s. 153-158.
• KUCHARSKI L., PERZANOWSKA J. 2004. Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris). W: Murawy, łąki ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Pr. zbior. Red. J. Herbich. Warszawa. MŚ s. 194-198.
• KUTKOWSKA B. 2011. Rolnictwo terenów sudeckich jako beneficjent wsparcia unijnego. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich PAN. Z. 58 s. 103-111.
• METERA E., SAKOWSKI T., SŁONIEWSKI K., ROMANOWICZ B. 2010. Grazing as a tool to maintain biodiversity of grassland - a review. Animal Science Papers and Reports. Vol. 28. No 4 s. 315-334.
• MATUSZKIEWICZ W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-13520-4 ss. 537.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland - a checklist. Kraków. W. Szafer Inst. Bot., PAS. ISBN 83-85444-83-1 ss. 442.
• NADOLNA L., ŻYSZKOWSKA M. 2011. Characteristics of grassland in the Polish Sudetes in view of fodder production potential and grassland protection. Journal of Water and Land Development. No 15 s. 29-40.
• PERZANOWSKA J., SWIERKOSZ K., MRÓZ W. 2004. Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion). W: Murawy, łąki ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. T. 3. Pr. zbior. Red. J. Herbich. Warszawa. MŚ s. 212-219.
• ROGALSKI M., WIECZOREK A., KARDYŃSKA S., PŁATEK K. 2001. Wpływ pasących się zwierząt na bioróżnorodność florystyczną runi. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 478 s. 65-70.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000. Dz.U. 2005. Nr 94 poz. 795.
• SCHMUCK A. 1960. Rejonizacja pluwiotermiczna Dolnego Śląska. Zeszyty Naukowe WSR Wrocław. T. 5. Melioracja. Nr 27 s. 1-15.
• TAŃSKA-HUS B., OGŁY K. 2008. Produkcja zwierzęca w gospodarstwa górskich położonych w Sudetach. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich PAN. Z. 5 s. 137-144.
• WARDA M., ROGALSKI M. 2004. Zwierzęta na pastwisku jako element krajobrazu przyrodniczego. Annales UMCS. Sect. E. Vol. 59. No 4 s. 1985-1991.
• ZARZYCKI K., TRZCIŃSKA-TACIK H., RÓŻAŃSKI W., SZELĄG Z., WOŁEK J., KORZENIAK U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Kraków. Wydaw. Inst. Bot. PAN. ISBN 83-85444-95-5 ss. 183.
• ŻYSZKOWSKA M. 2004. Różnorodność gatunkowa użytkowanych i nieużytkowanych łąk w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 2b (12) s. 161-174.
• ŻYSZKOWSKA M. 2007. Zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia jako wskaźnik warunków siedliskowych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 7. Z. 2b (21) s. 205-218.
• ŻYSZKOWSKA M. PASZKIEWICZ-JASIŃSKA A. 2011. An assessment of the natural value of selected meadow-pasture communities in the Middle Sudetes region. Journal of Water and Land Development. No 15 s. 53-64.
• ŻYSZKOWSKA M., NADOLNA L., PASZKIEWICZ-JASIŃSKA A. 2011. Charakterystyka użytków zielonych Gór Suchych (Sudety), pod kątem zróżnicowanego sposobu gospodarowania. Acta Botanica. Silesiaca. Vol. 6 s. 115-124.