Obciążenie zlewni górnego Dunajca składnikami nawozowymi w dwudziestoleciu 1976-1996

• Autorzy: Smoroń S. , Twardy S.

Warianty tytułu

EN

Loads of mineral nutrients to the upper Dunajec catchment area over two decades (1976-1996)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono obciążenie zlewni górnego Dunajca (po przekrój w Krościenku) w latach 1976-1996 składnikami nawozowymi (NPK) pochodzącymi z produkcji zwierzęcej (nawozy naturalne) i roślinnej (nawozy mineralne) oraz z działalności bytowej. Scharakteryzowano jakość wód powierzchniowych głównych rzek, szczególnie stężenie w nich azotu azotanowego, amonowego i fosforanów. W wodzie Białego Dunajca stężenie N-NO₃ było ponad dwukrotnie, a fosforanów nawet siedmiokrotnie większe niż w Czarnym Dunajcu i Dunajcu. W końcowych latach w wodzie Białego Dunajca obserwowano zwiększenie stężenia fosforanów, mimo równoczesnego zmniejszenia obciążenia tej zlewni fosforem. Wskazuje to prawdopodobnie na dodatkowy dopływ zanieczyszczeń komunalnych związany z pobytem dużej liczby turystów i wczasowiczów.

EN

This paper presents changes in the loads of mineral nutrients originating from animal production, fertilizers or from local inhabitants in the upper Dunajec catchment area over the years 1976-1996. For this purpose the quality of main rivers from this area was analyzed, particularly the concentrations of N-NO₃, N-NH₄ and PO₄. Increasing NPK loads in the catchment were observed during the first decade of the study period, then they fell down and were considerably lower than the initial values. In the Biały Dunajec river N-NO₃ concentration was over twice that in the Czarny Dunajec and the Dunajec, respective differences in phosphate concentrations were even sevenfold. In the last years of the study phosphate concentrations tended to increase in waters of the Biały Dunajec, despite a decrease of phosphorus loads in this catchment. This may suggest an additional load of P from domestic sewage associated with increasing number of tourists and visitors.

Słowa kluczowe

PL

obciążenie NPK; stężenie N-NO3; N-NH4; PO4 ³-; wody powierzchniowe

EN

concentrations of N-NO3; N-NH4; PO4 3-; NPK loads; surface waters

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 4, z. 1
• Strony: 147--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., il.

Twórcy

autor

Smoroń S.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone]

autor

Twardy S.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków

Bibliografia

• Atlas Tatrzańskiego Parku Narodowego, 1985. Pr. zbior. Red. K. Trafas. Zakopane – Kraków: TPN ss. 32.
• Atlas posterunków wodowskazowych, 1995–1996. Bibl. Monitoringu Środ. Warszawa: PIOŚ ss. 210.
• Jakość wód rzek na terenie woj. nowosądeckiego w latach 1975–1982, 1983. Kraków: Ośr. Bad. Kontr. Środ. maszyn. ss. 23.
• KOZŁOWSKI S.,2001. Konsekwencje przyrodnicze procesów transformacji gospodarczej w Polsce. W: Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie. Pr. zbior. Red. K. German, J. Balon. Kraków: Inst. Geogr. Gosp. Przestrz. UJ. Probl. Ekol. Krajobr. t. 10 s. 37–42.
• ŁANIEWSKI J., 1997. Czorsztyn. Gosp. Wod. nr 12 s. 384–390.
• MACIAK F., 1999. Ochrona i rekultywacja środowiska. Wyd. 2. Warszawa: Wydaw. SGGW ss. 418.
• NIEDŹWIEDŹ T., OBRĘBSKA-STARKLOWA B., 1991. Klimat. W: Dorzecze górnej Wisły. Cz. 1. Pr. zbior. Red. I. Dynowska, M. Maciejewski. Warszawa–Kraków: PWN s. 68–84.
• Ocena jakości wód powierzchniowych na terenie woj. nowosądeckiego na podstawie badań w 1990 roku, 1991. Nowy Sącz: Ośr. Bad. Kontr. Środ. maszyn. ss. 16.
• Ocena jakości powierzchniowych wód płynących w woj. nowosądeckim na podstawie badań prowadzonych w 1996 r. w sieci monitoringu podstawowego i regionalnego, 1997. Nowy Sącz: PIOŚmaszyn. ss. 22.
• Rocznik statystyczny woj. nowosądeckiego, 1977, 1981, 1986, 1989, 1993, 1997. Nowy Sącz:
• SAPEK A., SAPEK B., PIETRZAK S., 2000. Rola produkcji zwierzęcej w rozpraszaniu składników nawozowych z rolnictwa do środowiska. W: Dobre praktyki w rolnictwie, sposoby ograniczania zanieczyszczeń wód. Przysiek: RCD s. 5–31.
• SMOROŃ S., TWARDY S., 2001. Wstępna ocena gospodarki wodno-ściekowej w rolniczo-turystycznych rejonach górnej zlewni Dunajca. Inż. Rol. nr 8 s. 223–237.
• SMOROŃ S., TWARDY S., 2003. Wpływ zmiennego nasilenia ruchu wczasowo-turystycznego na jakość wód Białego i Czarnego Dunajca. Woda. Środ. Obsz. Wiej. t. 3 z. 2 (8) s. 91–102.
• TWARDY S., KOPACZ M., JAGUŚ A., 2002. Charakterystyka przyrodnicza zlewni Grajcarka ze szczególnym uwzględnieniem środowiska wodnego i użytkowania terenu. Falenty–Kraków: Wydaw. IMUZ ss. 88.