Gospodarka wodno-ściekowa w zlewni górnego Dunajca na tle przeobrażeń społeczno-strukturalnych i jakości wód powierzchniowych

• Autorzy: Kopacz M. , Twardy S.

Warianty tytułu

EN

Water and sewage management in the upper Dunajec River catchment basin compared to the socio-structural transformations and surface water quality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było porównanie zmian w gospodarce wodno-ściekowej górskich obszarów wiejskich na tle pozostałych przeobrażeń, głównie w zakresie użytkowania ziemi, a także jakości wód powierzchniowych. Badania prowadzono w zlewni górnego Dunajca, po przekrój w Krościenku. Do analizy wykorzystano dane statystyczne z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie. Dane z układu administracyjnego przeliczano na układ zlewniowy za pomocą specjalnie opracowanej matrycy przeliczeniowej. Zestawiono też dane o jakości wód powierzchniowych, pozyskane m.in. z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie. Od lat 90. ubiegłego stulecia nastąpiły istotne zmiany strukturalne w obrębie powierzchni użytków rolnych. Ograniczeniu uległa powierzchnia gruntów ornych, a zwiększyła się powierzchnia użytków zielonych. W zakresie sanitacji zwiększyła się długość sieci kanalizacyjnej oraz liczba osób, która z tej sieci korzysta. Powstało wiele nowych oczyszczalni ścieków komunalnych. Nastąpiło też ograniczenie ilości powstających ścieków bytowo-gospodarczych, co bezpośrednio wynika ze zmniejszenia zużycia wody użytkowej. Na jakość wód wpływa wielkość ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych wraz ze ściekami, a ich zmienność ukazuje zróżnicowanie w efektywności pracy poszczególnych oczyszczalni.

EN

The aim of this study was to compare changes of water and sewage management in mountain rural areas with transformations in land use and surface water quality. The study was conducted in the upper Dunajec River catchment to the cross-section in Krościenko. Statistical data obtained from the Regional Statistical Office in Krakow were used for this analysis. Data from the administration system were converted to the catchment system with a specially developed matrix of conversion. Data on surface water quality acquired from the Provincial Inspectorate of Environmental Protection in Kraków were also used. Significant structural changes have taken place since 1990s, mainly related to land use within the area of agricultural land. Surface area of arable lands has been reduced by almost 20% while that of grasslands has increased. Within the scope of sanitation, the length of the sewerage network and the number of people who benefited from this network have both increased. New sewage treatment plants have been built. There was also a decline in the production of domestic sewage, which directly resulted from smaller water consumption. The quality of water was affected by the volume of pollutants discharged in waste waters and its variability reflected differences in the efficiency of particular treatment plants.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka wodno-ściekowa; jakość wód powierzchniowych; ścieki bytowo-gospodarcze; zmiany strukturalno-przestrzenne

EN

structural and spatial changes; surface water quality; water and sewage management

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 3
• Strony: 103--121
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kopacz M.

autor

Twardy S.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21B, 31-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• DYNOWSKA I., MACIEJEWSKI M. 1991. Dorzecze górnej Wisły. Cz. I. Warszawa-Kraków, Wydaw. PWN. ISBN 83-01-10317-5 ss. 341.
• ELANDT R. 1964. Statystyka matematyczna w zastosowaniu do doświadczalnictwa rolniczego. Warszawa. PWRiL ss. 588.
• FIGUŁA K. 1966. Kształtowanie się odpływów w zlewniach potoków Biała i Czarna Woda. Badania nad gospodarką wodną zlewni górskich zalesionych i niezalesionych. Cz. 2. Roczniki Nauk Rolniczych. Ser. D. T. 118 s. 51-90.
• KOPACZ M. 2007. Modelowanie zmian w jakości wód powierzchniowych na tle przeobrażeń użytkowo-przestrzennych w małych zlewniach górskich. W: Wpływ użytkowania małych zlewni górskich na występowanie i natężenie erozji wodnej. Kraków. AR Kraków s. 154-164.
• KOPACZ M. 2011. Zmienność obciążenia składnikami nawozowymi rolniczych obszarów karpackich w kontekście przeobrażeń strukturalno-przestrzennych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 31. ISBN 978-83-62416-32-5 ss. 122.
• KOPACZ M., TWARDY S., KOSTUCH M. 2007. Ładunek azotu pochodzący ze źródeł rolniczych a zmiany użytkowania ziemi w dorzeczu górnej Wisły. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 7. Z. 2b (21) s. 87-98.
• MARTIN C., AYESA E. 2010. An Integrated Monte Carlo Methodology for the calibration of water quality models. Ecological Modelling. Vol. 221. Iss. 22 s. 2656-2667.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody. Dz.U. 2002. Nr 72 poz. 747.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Dz.U. 2006. Nr 137 poz. 984.
• SIKORSKI M. 1994. Charakterystyka ścieków wiejskich i sposób ich unieszkodliwiania. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 3 s. 25-31.
• SIKORSKI M. 1998. Gospodarka ściekami bytowymi na wsi jako czynnik ochrony środowiska. Rozprawy Habilitacyjne. Falenty. IMUZ. ISBN 83-85735-70-4 ss. 133.
• STANLEY G. 1976. Metody statystyki w geografii. Warszawa. Wydaw. PWN s. 163-171.
• STARKEL L., KUNDZEWICZ Z.W. 2008. Konsekwencje zmian klimatu dla zagospodarowania przestrzennego kraju. Nauka. Nr 1 s. 85-101.
• TWARDY S. 2008. Karpackie użytki rolne jako obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8(2b) s. 191-202.
• TWARDY S. 2009. Tendencje zmian użytkowania przestrzeni rolniczej obszarów karpackich. Studia i Raporty IUNG-PIB. Z. 17 s. 49-58.