Wieloletnie zmiany zasobów termicznych w okresie wegetacyjnym i aktywnego wzrostu roślin w Polsce

• Autorzy: Żmudzka E.

Warianty tytułu

EN

Long-term changes of thermal resources in the vegetative period and the active growth of plants in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy podjęto zagadnienie współczesnych zmian zasobów termicznych w sezonie wegetacyjnym w Polsce. Zasoby termiczne określono na podstawie sum nadwyżek średnich dobowych wartości temperatury powietrza powyżej progu 5°C i 10°C (tzw. sumy efektywne temperatury). Wykorzystano dane codzienne z lat 1951-2006 z 10 stacji synoptycznych IMGW z obszaru Polski nizinnej. Posłużono się także serią uśrednioną obszarowo. Określono zakres zmian oraz wieloletnie trendy i fluktuacje zasobów termicznych. Najmniejsze sumy efektywne temperatury w okresie wegetacyjnym pojawiały się w różnych regionach Polski w różnych latach, natomiast skrajnie duże występowały na przeważającym obszarze Polski i koncentrowały się na przełomie XX i XXI wieku. Wykazano istotny wzrost zasobów termicznych oraz przestrzenne zróżnicowanie tempa tego procesu na obszarze Polski. Sumy temperatury powyżej progu 5°C wzrastały w Polsce w tempie 4,0°C na rok, a powyżej 10°C - 2,6°C na rok.

EN

This paper deals with the problem of contemporary changes of thermal resources in the vegetative period in Poland. Thermal resources were specified using the sums of surpluses of mean daily air temperature values above the threshold of 5°C and 10°C (the so called effective sums of temperatures). Daily data from the period 1951-2006 used in the study come from ten synoptic IMGW stations in Polish lowlands. Spatially averaged data series were also used. The range of changes and long-term trends and fluctuations of thermal resources were established. The smallest sums of effective temperatures in the growing season occurred in different regions of Poland and during different periods while extremely high ones appeared in most parts of our country and were concentrated at the turn of the 20th and 21st centuries. The results show a significant increase in thermal resources and spatial differentiation of the rate of this process in Poland. Temperature sums above the threshold of 5°C increased in Poland at a rate of 4.0°C per year and those above the 10°C threshold - at a rate of 2.6°C per year.

Słowa kluczowe

PL

okres aktywnego wzrostu roślin; okres wegetacyjny; Polska; sumy efektywne temperatury; zmiany

EN

changes; effective sums of temperature; Poland; period of active plant growth

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 377--389
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., wykr.

Twórcy

autor

Żmudzka E.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii Instytut Geografii Fizycznej, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; tel. [phone],

Bibliografia

• DROZDOV O.A., GRIGOREVA A.S. 1972. Charakteristika cikličnosti osadkov na territorii SSSR i svjaz’ s cikličnostju cirkuljacii atmosfery. Leningrad. Gidrometeoizdat.
• FORTUNIAK K., KOŻUCHOWSKI K., ŻMUDZKA E. 2001. Trendy i okresowość zmian temperatury powietrza w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Przegląd Geofizyczny. T. 46. Nr 4 s. 283-303.
• GÓRSKI T. 2002. Współczesne zmiany agroklimatu Polski. Pamiętnik Puławski. Z. 130 s. 242-250.
• GÓRSKI T. 2006. Zmiany warunków agroklimatycznych i długości okresu wegetacyjnego w ostatnim stuleciu. W: Długotrwałe przemiany krajobrazu Polski w wyniku zmian klimatu i użytkowania ziemi. Poznań. IGBP Global Change s. 65-77.
• KOŹMIŃSKI CZ. 2009. Variability of agricultural periods in the Polish zone of the Baltic Sea Coast. W: Environmental aspects of climate change. Pr. zbior. Red. Z. Szwejkowski. Olsztyn. UWM s. 109-122.
• KOŻUCHOWSKI K., ŻMUDZKA E. 2001. Ocieplenie w Polsce: skala i rozkład sezonowy zmian temperatury powietrza w drugiej połowie XX wieku. Przegląd Geofizyczny. T. 4. Nr 1-2 s. 81-90.
• KOŻUCHOWSKI K., ŻMUDZKA E. 2002. Cyrkulacja atmosferyczna i jej wpływ na zmienność temperatury powietrza w Polsce. Przegląd Geograficzny. T. 74. Nr 4 s. 591-604.
• MAROSZ M., WÓJCIK R., BIERNACIK D., JAKUSIK E., PILARSKI M., OWCZAREK M., MIĘTUS M. 2011. Zmienność klimatu Polski od połowy XX wieku. Prace i Studia Geograficzne. T. 47 s. 51-66.
• MICHALSKA B. 2009. Variability of air temperature in North western Poland. W: Environmental aspects of climate change. Pr. zbior. Red. Z. Szwejkowski. Olsztyn. UWM s. 89-107.
• MITCHELL J.M. 1966. Climatic change. Report of a working group of the Commission for Climatology. WMO Technical Note No 79. Geneva ss. 79.
• NIEDŹWIEDŹ T. (red.) 2003. Słownik meteorologiczny. Warszawa. IMGW. ISBN 83-88897-25-X ss. 495.
• NIERÓBCA A. 2009. Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce – ocena zagrożeń. W: Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce - ocena zagrożeń i sposoby adaptacji. Pr. zbior. Red. J. Kozyra, A. Nieróbca, K. Mizak. Puławy. IUNG-PIB.
• NIERÓBCA A., KOZYRA J., MIZAK K., PUDEŁKO R. 2011. Zmiany długości okresu wegetacyjnego w Polsce i prognozy na lata 2011-2030. W: Streszczenia prac. XXXV Ogólnopolski Zjazd Agroklimatologów i Klimatologów z udziałem gości zagranicznych. 7-10 września 2011. Wrocław- Pokrzywna k/Głuchołaz. Wrocław. UP s. 38.
• SKOWERA B., KOPEĆ B. 2008. Okresy termiczne w Polsce południowo-wschodniej (1971-2000). Acta Agrophysica. Nr 12(2) s. 517-526.
• WOŚ A. 2006. Termiczne pory roku w Poznaniu w drugiej połowie XX wieku. W: Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego. Pr. zbior. Red. J. Trepińska, Z. Olecki. Kraków. IGiGP UJ s. 117-126.
• ŻMUDZKA E. 2004a. Tło klimatyczne produkcji rolniczej w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Acta Agrophysica. T. 3(2) s. 399-408.
• ŻMUDZKA E. 2004b. Tendencje zmian a zróżnicowanie przestrzenne elementów klimatu w Polsce w drugiej połowie XX wieku. W: Badania geograficzne w poznawaniu środowiska. Pr. zbior. Red. Z. Michalczyk. Lublin. Wydaw. UMCS s. 452-458.
• ŻMUDZKA E. 2009. Współczesne zmiany klimatu Polski. Acta Agrophysica. T. 13(2) s. 555-568.
• ŻMUDZKA E. 2010. Sygnał globalnego ocieplenia w Tatrach. Tatry. T. 1(31) s. 44-47.
• ŻMUDZKA E., DOBROWOLSKA M. 2001. Termiczny okres wegetacyjny w Polsce - zróżnicowanie przestrzenne i zmienność czasowa. Przegląd Naukowy Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska SGGW. Nr 21 s. 75-80.