Porównanie wybranych wskaźników oceny suszy atmosferycznej na obszarze województwa podkarpackiego (1901-2000)

• Autorzy: Ziernicka-Wojtaszek A.

Warianty tytułu

EN

Comparison of selected indices for the assessment of atmospheric drought in the Podkarpackie Province in the years 1901-2000

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie średnich ważonych z lat 1901-2000 wartości temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach okresu wegetacyjnego (kwiecień-październik) w województwie podkarpackim, określono natężenie suszy atmosferycznej w każdym miesiącu, przez obliczenie wskaźnika względnego opadu RPI, wskaźnika standaryzowanego opadu SPI i wskaźnika hydrotermicznego Sielianinowa K. W oparciu o zebrane z tego okresu komunikaty rolniczometeorologiczne o stanie upraw, metodą kalendarza warunków meteorologicznych wegetacji ważniejszych roślin uprawnych, wyodrębniono miesiące suche, w których stan roślin był mierny i zły na skutek niedostatecznego uwilgotnienia. Wykazano, że średnia częstość występowania miesięcy posusznych określona metodą względnego opadu RPI i standaryzowanego opadu SPI wynosi 32%, określona metodą Sielianinowa - 30%, a wg kalendarza warunków pluwiotermicznych wegetacji roślin uprawnych - 27%. Przyjmując za reperową metodę kalendarza warunków meteorologicznych wegetacji roślin uprawnych można zauważyć, że początek suszy poniżej 74% opadu normalnego zaznacza się tylko w maju i czerwcu, a w pozostałych miesiącach nieco poniżej tej wartości. Według metody SPI za początek suszy na badanym obszarze należy uznać wartość wskaźnika -0,8. Metoda Sielaninowa jest najbardziej zgodna z kalendarzem warunków meteorologicznych wegetacji ważniejszych roślin uprawnych. Między trzema badanymi metodami występuje ścisła współzależność, o czym świadczą wysokie współczynniki determinacji, rzędu 0,90.

EN

In this article weighted mean air temperature and precipitation values in the Podkarpackie Province were calculated for each month of the vegetation period of the years 1901-2000. The intensity of atmospheric drought for each month was determined based on several indices: relative precipitation index (RPI), standardized precipitation index (SPI) and hydrometeorological index devised by Sielianinow. The authors examined numerous agricultural and meteorological bulletins available for the years 1901-2000, which presented the status of cultivated crops. Based on the above-mentioned materials a meteorological calendar was devised for cultivated crops, which enabled to determine dry months when the condition of crops was poor due to insufficient moisture. It was shown that the mean frequency of dry months determined with RPI and SPI was 32%, that based on the Sielianinow index was 30% and that based on the pluvio-thermal calendar was 27%. With reference to the latter method we can observe that the beginning of drought below 74% of standard precipitation occurred only in May and June. In the remaining months it was slightly below this value. According to the SPI, the beginning of drought occurred at -0.8 value of this index. Noteworthy, the Sielianinow method was most concordant with the meteorological calendar of crops, when we consider the critical value of the index, which determines the commencement of drought. There was a close correlation between the three methods presented in this article, which was confirmed by a high value of the coefficient of determination (0.9).

Słowa kluczowe

PL

susze; porównanie metod; województwo podkarpackie

EN

comparison of methods; drought; Podkarpackie Province

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 365--376
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Ziernicka-Wojtaszek A.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• BAC S. (red.) 1982. Agroklimatyczne podstawy melioracji wodnych w Polsce. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09005-16-4 ss. 312.
• BĄK B, ŁABĘDZKI L. 2002. Assessing drought severity with the relative precipitation index (RPI) and the standarized precipitation index (SPI). Journal of Water and Land Development. No 6 s. 89-105.
• BUJAK F. 1976. Wybór pism. Red. H. Madurowicz-Urbańska. Warszawa. PWN ss. 634.
• CHERSZKOWICZ E. 1971. Agrarklimatische Rayonierung von fünf landwirtschaftlichen Hauptkulturen auf dem Territorium der sozialistichen Länder Europas. Sofia. Bolgarskaja Akademia Nauk ss. 122.
• GIRGUŚ R., STRUPCZEWSKI W. 1965. Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologiczno-meteorologicznych na ziemiach Polskich w wiekach od X do XVI. Warszawa. PIHM ss. 214.
• INGLOT S. 1968. Zjawiska klimatyczno-meteorologiczne na Śląsku od XVI do połowy XIX wieku. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Ser. B 139 s. 9-52.
• KACZOROWSKA Z. 1962. Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Prace Geograficzne. IG PAN. Z. 33 ss. 113.
• KOŻUCHOWSKI K. 1996. Współczesne zmiany klimatyczne w Polsce na tle zmian globalnych. Przegląd Geograficzny. T. 68. Z. 1-2 s. 79-98.
• KOŻUCHOWSKI K., ŻMUDZKA E. 2001. Ocieplenie w Polsce: Skala i rozkład sezonowy zmian temperatury powietrza w drugiej połowie XX wieku. Przegląd Geofizyczny. T. 46. Z. 1-2 s. 81-90.
• KOŹMIŃSKI C. 1986. Przestrzenny i czasowy rozkład okresów bezopadowych trwających ponad 15 dni na terenie Polski. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 268 s. 17-36.
• ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie. Nr 17. ISBN 83-88763-63-6 ss. 107.
• ŁABĘDZKI L., BĄK B. 2002. Monitoring suszy za pomocą wskaźnika standaryzowanego opadu. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 2. Z. 2(5) s. 9-19.
• ŁABĘDZKI L., BĄK B., KANECKA-GESZKE E., KASPERSKA-WOŁOWICZ W., SMARZYŃSKA K. 2008. Związek między suszą meteorologiczną i rolniczą w różnych regionach agroklimatycznych Polski. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 25. ISBN 978-83-61875-03-1 ss. 137.
• MARCILONEK S., KOSTRZEWA S., PŁYWACZYK A. 1980. Oddziaływanie drenowania na stosunki wodne gleb ornych średnio zwięzłych w latach 1970–1978. Zeszyty Naukowe AR Wrocław. Melioracje. Z. 23. Nr 128 s. 81-84.
• PRZEDPEŁSKA W. 1971. Zagadnienie susz atmosferycznych w Polsce i metody ich określania. Prace PIHM. Z. 103 s. 3-24.
• PUKAL K. 2009. Porównanie metod oceny niedoborów opadów atmosferycznych na obszarze Polski Południowo-Wschodniej. Praca magisterska. Kraków. UR.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb. Dz.U. 2010. Nr 75 poz. 480.
• SCHMUCK A. 1969. Meteorologia i klimatologia dla WSR. Warszawa. PWN ss. 316.
• Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt. Dz.U. 2005. Nr 150 poz. 1249 z późn. zm.
• WNĘK K. 1999. Dzieje klimatu w Galicji w latach 1848–1913. Wpływ zjawisk meteorologicznych na społeczno-gospodarczy rozwój Galicji. Kraków. Historia Iagellonica. ISBN 83-90917-74-2 ss. 176.
• ZAWORA T. 1993. Calendar of meteorological conditions affecting vegetation of the cultivated plants in south-east Poland over 1901-1990. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Geograficzne. Z. 95 s. 223-227.
• ŻMUDZKA E. 2004. Tło klimatyczne produkcji rolniczej w Polsce w drugiej połowie XX w. Acta Agrophysica. Vol. 3(2) s. 399-408.