Ocena struktury czasowo-przestrzennej opadów z wkorzystaniem wybranych wskaźników do identyfikacji zdarzeń ekstremalnych

• Autorzy: Szalińska W. , Otop I.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of spatio-temporal rainfall patterns with selected indicators for extreme event identification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Intensywne opady mogą powodować zagrożenie oraz poważne skutki hydrologiczne (powodzie, wezbrania), zarówno lokalnie, jak i w skali regionalnej. Stopień zagrożenia powodowanego opadami zależy od wielu czynników, m.in. od wysokości opadów, czasu trwania, zasięgu przestrzennego oraz sposobu zagospodarowania danego obszaru. Celem badań było opracowanie zbioru wartości wskaźnikowych dobowych sum opadów, umożliwiających ocenę struktury czasowo-przestrzennej opadów pod kątem identyfikacji zdarzeń ekstremalnych, wpływających na zagrożenie hydrologiczne. Opracowany zbiór wskaźników obejmował wskaźniki aprioryczne i statystyczne. Wartości progowe wskaźników statystycznych wyznaczono na podstawie wieloletnich danych obserwacyjnych, analizując sumy, czas trwania i rozkład przestrzenny opadów. Wybrany zbiór wskaźników wykorzystano do oceny struktury czasowo-przestrzennej opadów w dorzeczu górnej i środkowej Odry w okresie czerwiec-lipiec 2009 oraz maj-czerwiec 2010 r. Wyznaczone wskaźniki mogą być wykorzystane w bieżącej ocenie warunków opadowych, a wraz z uwzględnieniem morfologii terenu i zagospodarowania danego obszaru - do oceny stopnia zagrożenia hydrometeorologicznego.

EN

Intensive rainfall events can cause severe hydrological threats and flooding. The scale of hydrological impact depends on the amount of precipitation, duration and spatial range. The aim of this work was to develop a set of indicators for the evaluation of daily sums of rainfall in order to identify extreme events triggering hydrological hazards. Indicator threshold values were assumed a priori or estimated from long-term observation dataset. A selected set of indicators was used to evaluate spatial and temporal structure of two precipitation events: June-July 2009 and May-June 2010. The obtained results showed the magnitude of extreme rainfall, frequency and duration as well as location of extreme events forming hydrological hazard in 2009 and 2010 in the upper and middle Odra River basin. Developed set of indicators can be used operationally to evaluate current rainfall situation and, in combination with the information on hydrological and catchment conditions, to assess hydrological risk.

Słowa kluczowe

PL

opad; wartości wskaźnikowe; zdarzenia ekstremalne

EN

extreme events; indicators; rainfall

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 269--282
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., il.

Twórcy

autor

Szalińska W.

autor

Otop I.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB Oddział we Wrocławiu, ul. Parkowa 30, 51-616 Wrocław; tel. [phone],

Bibliografia

• DUBICKI A., MALINOWSKA-MAŁEK A. 1999. Wysokość, natężenie i przestrzenny rozkład opadów atmosferycznych. W: Dorzecze Odry. Monografia powodzi. Lipiec 1997. Pr. zbior. Red. A. Dubicki, H. Słota, J. Zieliński. Warszawa. IMGW s. 23-44.
• GŁOWICKI B., DANCEWICZ A., OTOP I. 2006. Katalog maksymalnych opadów dobowych w Polsce południowo-zachodniej w latach 1971-2000. W: Współczesne problemy klimatu Polski – fakty i niepewności. Seria: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Warszawa. IMGW s. 7-22.
• KLEIN TANK A., ZWIERS F., ZHANG X. 2009. Guidelines on analysis of extreme in a changing cli mate in support of informed decisions for adaptation. Climate Data and Monitoring WCDMP. No. 72. WMO-TD. No. 1500 ss. 56.
• KOSIERB R. 2011. Gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych Otmuchów-Nysa podczas wezbrania w czerwcu 2009 r. Gospodarka Wodna. Nr 7 s. 274-277.
• LORENC H., OLECKA A. 2006. Tendencje występowania opadów o dużym natężeniu w Polsce. W: Współczesne problemy klimatu Polski - fakty i niepewności. Seria: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Warszawa. IMGW s. 23-36.
• MOBERG A., JONES P.D. 2005. Trends in indices for extremes in daily temperature and precipitation in Central and Western Europe. International Journal of Climatology. Vol. 25 s. 1149-1171.
• NICHOLLS N., MURRAY W. 1999. Workshop on indices and indicators for climate extremes: Asheville, NC, USA, 3-6 June 1997. Breakout Group B: Precipitation. Climatic Change. Vol. 42 s. 23-29.
• SOBIK M., BŁAŚ M. 2010. Wyjątkowe zdarzenia meteorologiczne. W: Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki. Pr. zbior. Red. P. Migoń. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego. Nr 14. Wrocław. UWr. s. 35-80.
• STACH A. 2007. Estymacja i symulacja pola prawdopodobieństwa maksymalnych opadów dobowych. W: Funkcjonowanie geoekosystemów zlewni rzecznych. 4. Procesy ekstremalne w środowisku geograficznym. Pr. zbior. Red. A. Kostrzewski, J. Szpikowski. Poznań. Bogucki Wydaw. Nauk. s. 51-65.
• SZALIŃSKA W., URBAN G., OTOP I. 2008. Próba oszacowania wysokości opadów wywołujących wezbrania letnie w dorzeczu Środkowej Odry. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 9 s. 227-238.
• USTRNUL Z., CZEKIERDA D. 2009. Atlas ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz sytuacji synoptycznych w Polsce. Warszawa. IMGW ss. 182.