Plonowanie zbóż ozimych w zależności od warunków termiczno-opadowych na polach produkcyjnych rolniczej stacji doświadczalnej w Zawadach

• Autorzy: Rymuza K. , Marciniuk-Kluska A. , Bombik A.

Warianty tytułu

EN

Yielding of winter cereals in relation to thermal and precipitation conditions on productive fields in the Zawady experimental farm

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy określono zależności między plonem zbóż ozimych a czynnikami meteorologicznymi - miesięcznymi sumami opadów i średnimi miesięcznymi wartościami temperatury w czasie wegetacji. W opracowaniu wykorzystano średnie plony ziarna pszenżyta ozimego oraz żyta, uzyskane w latach 1998-2010 z pól produkcyjnych Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach, należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach (powiat siedlecki, woj. mazowieckie). Zależność między uzyskanym plonem a warunkami termiczno-wilgotnościowymi opisano za pomocą współczynników korelacji prostej r oraz równań wielokrotnej regresji liniowej. Na podstawie modelu regresji dla całego okresu wegetacyjnego stwierdzono, że plonowanie pszenżyta ozimego zależało (w ponad 30%) od temperatury w grudniu i marcu oraz opadów w styczniu (40%). Plonowanie żyta było determinowane głównie średnią temperaturą czerwca (prawie 40%) oraz opadami w styczniu (21%) i maju (18%). Plon pszenżyta zależał istotnie od temperatury, panującej w fazie wegetacji jesiennej i okresu spoczynku oraz opadów w okresie spoczynku i wegetacji wiosennej. W przypadku żyta takich zależności nie stwierdzono. Opracowane modele, z wykorzystaniem procedury regresji krokowej dla całego okresu wegetacji, bardzo dobrze opisywały zależność plonowania od warunków termiczno-wilgotnościowych zarówno żyta, jak i pszenżyta ozimego. Gorsze dopasowanie danych empirycznych do wyestymowanych funkcji uzyskano dla równań, opisujących zależność plonowania roślin od warunków termicznowilgotnościowych, panujących w poszczególnych fazach wegetacji.

EN

We determined the relationships between winter cereal yields and the monthly sum of precipitation and monthly mean temperatures during the growing season. The work is based on average grain yields of winter triticale and rye from the years 1998-2010 obtained from the Zawady Experimental Farm owned by the University of Natural Sciences and Humanities in Siedlce. The relationship between yield and the thermal and precipitation conditions was described with linear correlation coefficients r and equations of multiple linear regression. The relationships were analysed over the whole growing season and in selected growing stages (autumn growth, rest period, spring initiation of growth, stage of grain formation and maturation). The regression model for the whole growing season showed that winter triticale yields (in over 30%) depended on the temperature in December and March and on precipitation in June (in almost 40%), January (21%) and May (18%). The relationships between cereal yields and temperature and precipitation in individual growth periods were parabolic in most cases. Triticale yield was significantly affected by temperature during the autumn growth stage and the period of rest and by precipitation in the period of rest and spring growth. No such relationships were found for rye. Moreover, the multiple regression procedure was found to be useful when constructing "weather- yield" equations. The models obtained for the whole growing season with the stepwise regression procedure described very well the relationship between yields and thermal and precipitation conditions for both rye and winter triticale. Poorer fit of empirical data to the model functions were obtained for equations describing the relationship between cereal yields and thermal and precipitation conditions during individual growth stages.

Słowa kluczowe

PL

czynniki meteorologiczne; plon zbóż; warunki produkcyjne; zboża ozime

EN

cereal yield; meteorological factors; production conditions; winter cereals

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 207--220
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., wykr.

Twórcy

autor

Rymuza K.

autor

Marciniuk-Kluska A.

autor

Bombik A.

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul. Prusa 14, 08-110 Siedlce; tel. [phone],

Bibliografia

• BAC S. (red.) 1989. Agroklimatyczne podstawy melioracji wodnych w Polsce. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09-00516-4 ss. 313.
• BANASZAK Z., KACZMAREK Z., POJMAJ M., TRĄBKA A., KAŹMIERCZAK P., CZERWIŃSKA E., KURLETO D. 2005. Wpływ zróżnicowanych warunków środowiska na plonowanie pszenżyta ozimego w latach 2003 i 2004. Biuletyn IHAR. Nr 235 s. 191-202.
• BANASZKIEWICZ B., DRAGAŃSKA E., SZWEJKOWSKI Z. 2005. Nadmiary i niedobory opadów dla upraw żyta i pszenicy ozimej w Polsce Północno-Wschodniej w latach 1971-2000. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 5. Z. specj. (14) s. 17-27.
• BOMBIK A., JANKOWSKA J., STARCZEWSKI J. 1997. Wpływ czynników meteorologicznych na plonowanie zbóż w warunkach produkcyjnych. Zeszyty Naukowe AR Wrocław. Nr 313 s. 27-36.
• BUDZYŃSKI W., SZEMPLIŃSKI W. 1999. Pszenżyto. W: Szczegółowa uprawa roślin. Pr. zbior. Red. Z. Jasińska, A. Kotecki. Wrocław. AR s. 155-189.
• DRAPER N.R., SMITH H. 1973. Analiza regresji stosowana. Warszawa. PWN ss. 459.
• KALBARCZYK E. 2005. Wymagania termiczne pszenżyta ozimego. Acta Scientiarum Polonorum. Ser. Agricultura. Nr 4 s. 41-50.
• KOZIARA W. 1996. Wzrost, rozwój oraz plonowanie pszenżyta jarego i ozimego w zależności od czynników meteorologicznych i agrotechnicznych. Roczniki AR w Poznaniu. Rozprawy Naukowe. Nr 269. ISBN 83-71600-26-7 ss. 98.
• KOŹMIŃSKI Cz., MICHALSKA B. 2001. Atlas klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce. Szczecin. AR. ISBN 83-87327-24-7 ss. 81.
• KRZYMUSKI J., OLEKSIAK T. 1997. Pszenżyto ozime w doświadczeniach i w produkcji w latach 1986-1995. Zeszyty Naukowe AR Szczecin. Nr 175 s. 213-218.
• KUCHAR L. 1987. Modele pogoda - plon i metody prognozowania plonów roślin uprawnych. Fragmenta Agronomica. Nr 1 s. 15-30.
• MAKOWIECKI J., MĄCZKA T. 1993. Uwarunkowania wysokich plonów pszenżyta ozimego na glebach pszenno-żytnich na Śląsku. Fragmenta Agronomica. Nr 4 s. 57-58.
• MIKULSKI W., MACKIEWICZ-KAROLCZAK D., DOPIERAŁA P., ROGALSKA S. 1995. Wpływ temperatury na plonowanie pszenżyta ozimego. W: Agrometeorology of the cereals. International Conference. Poznań, 3-7 July 1995. Warszawa IMGW s. 189-193.
• NOWICKA A. 1993. Temperatura. W: Czynniki plonotwórcze - plonowanie roślin. Pr. zbior. Red. J. Dzieżyc. Warszawa. PWN. ss. 475.
• ORZECH K., MARKS M., DRAGAŃSKA E., STĘPIEŃ A. 2009. Plonowanie pszenicy ozimej w zależności od warunków pogodowych i różnych sposobów uprawy gleby średniej. Annales UMCS. Nr 64 s. 122-129.
• PANEK K. 1991. Działanie i współdziałanie opadów na plonowanie żyta ozimego w różnych rejonach kraju. Biuletyn ART Olsztyn. Nr 32 s. 55-65.
• RUDNICKI F., WASILEWSKI P. 1993. Wpływ doboru gatunków i ilości opadów na wydajność jarych mieszanek zbożowych. Fragmenta Agronomica. Nr 4 s. 95-96.
• RZESZUTEK I., ZAWIŚLAK K. 1997. Plonowanie pszenżyta w płodozmianach z dużym udziałem ziemniaka. Zeszyty Naukowe AR Szczecin. Nr 175 s. 387-391.
• STARCZEWSKI J., JANKOWSKA J., BOMBIK A. 1997. Plonowanie zbóż ozimych w doświadczeniach ścisłych w zależności od opadów i temperatury powietrza. Zeszyty Naukowe AR Wrocław. Nr 313 s. 190-196.
• SYPNIEWSKI J., ANDRZEJEWSKA J., IGNACZAK S. 1995. Agronomic practices of winter triticale in agriculture of the Kujawy-Pomerania Region on the basis of an inquiry study. Fragmenta Agronomica. Nr 2 s. 34-35.
• TRĘTOWSKI J., WÓJCIK A.R. 1991. Metodyka doświadczeń rolniczych. Wyd. 2. Siedlce. WSRP ss. 538.
• WEIKAI Y., HUNT L.A. 1999. An equation for modeling the temperature response of plants using Orly the cardinal temperatures. Annales of Botany. Nr 84 s. 607-614.
• WILGOSZ E., DMOWSKI Z., NOWAK L. 2005a. Wpływ sumy i rozkładu opadów na plonowanie pszenżyta ozimego uprawianego na różnych kompleksach glebowo-rolniczych w północnej części Polski. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 5. Z. specj. (14) s. 327-339.
• WILGOSZ E., DMOWSKI Z., NOWAK L. 2005b. Wpływ sumy i rozkładu opadów na plonowanie pszenżyta ozimego uprawianego na różnych kompleksach glebowo-rolniczych w środkowej części Polski. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 5. Z. specj. (14) s. 341-352.
• ZYCH J. 1997. Pszenżyto ozime. Synteza wyników doświadczeń odmianowych. Nr 1120. Słupia Wielka. COBORU s. 41-54.