Wielkość i zmienność ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana-Monteitha w okresie wegetacyjnym w latach 1970-2004 w wybranych rejonach Polski

• Autorzy: Łabędzki L. , Bąk B. , Kanecka-Geszke E.

Warianty tytułu

EN

Magnitude and variability of Penman-Monteith reference evapotranspiration in the growing season of 1970-2004 in selected regions of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ewapotranspiracja wskaźnikowa jest bardzo ważnym parametrem agrometeorologicznym, określającym potencjalne możliwości parowania. Różnica między ewapotranspiracją wskaźnikową i opadem wskazuje na potencjalny niedobór lub nadmiar opadu. W ostatnich latach najszerzej stosowaną i zalecaną metodą określania ewapotranspiracji wskaźnikowej jest metoda Penmana-Monteitha. Stosując te metodę, w pracy obliczono ewapotranspirację wskaźnikową w miesiącach okresu wegetacyjnego (kwiecień-wrzesień) w latach 1970-2004 na podstawie elementów meteorologicznych pomierzonych na wybranych trzech stacjach meteorologicznych IMGW z obszaru Polski: Kraków, Olsztyn i Poznań. Stacje te reprezentują zróżnicowane pod względem warunków pluwiotermicznych regiony agroklimatyczne. W okresie wegetacyjnym od kwietnia do września suma ewapotranspiracji wskaźnikowej, liczonej tą metodą, wynosi średnio 470 mm w rejonie Olsztyna, 510 mm w rejonie Krakowa i 550 mm w rejonie Poznania. W poszczególnych miesiącach średnia ewapotranspiracja wskaźnikowa wynosi od 50-60 mm w kwietniu i wrześniu do 100-120 mm w pozostałych miesiącach okresu wegetacyjnego. Największa ewapotranspiracja wskaźnikowa występuje w lipcu. We wszystkich miesiącach największa ewapotranspiracja wskaźnikowa jest w Poznaniu, a najmniejsza w Olsztynie. Ewapotranspiracja wskaźnikowa, liczona wzorem Penmana-Monteitha, wykazuje istotny i znaczny trend wzrostowy w latach 1970-2004 w trzech analizowanych rejonach, zarówno w większości miesięcy od kwietnia do września, jak i w całym tym okresie.

EN

Reference evapotranspiration is an important agrometeorological parameter describing the evaporative demand of the atmosphere. In relation to precipitation, it indicates the potential surplus or deficit of precipitation. The Penman-Monteith method has been considered as a universal standard to estimate reference evapotranspiration in recent years. In the paper reference evapotranspiration is calculated by Penman-Monteith method in the months of the growing season (April-September) in 1970-2004, using meteorological parameters measured at three stations in Poland: Kraków, Olsztyn and Poznań. The stations represent the agroclimatic regions with different temperature and precipitation characteristics. Mean sums of reference evapotranspiration from April to September account 470 mm in Olsztyn, 510 mm in Kraków and 550 mm in Poznań. In particular months mean evapotranspiration accounts from 50-60 mm in April and September to 100-120 mm in other months of the growing period. The maximum evapotranspiration occurs in July. In all analyzed period the maximum evapotranspiration was in Poznań and the minimum in Olsztyn. Reference evapotranspiration according to Penman-Monteith method had significant growth trend 1970-2004 in the three analyzed regions, both in most months and in the whole growing period.

Słowa kluczowe

PL

ewapotranspiracja wskaźnikowa; metoda Penmana-Monteitha

EN

Penman-Monteith method; reference evapotranspiration

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 159--170
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., wykr.

Twórcy

autor

Łabędzki L.

autor

Bąk B.

autor

Kanecka-Geszke E.

• Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy ITP w Bydgoszczy, ul. Glinki 60, 85-174 Bydgoszcz, tel. [phone],

Bibliografia

• ALLEN R.G., JENSEN M.E., WRIGHT J.L., BURMAN R.D. 1989. Operational estimate of reference evapotranspiration. Agronomy Journal. No. 81 s. 650-662.
• ALLEN R.G., PEREIRA L.S, RAES D., SMITH M. 1998. Crop evapotranspiration. Guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper. No. 56. ISBN 92-5-104219-5 ss. 300.
• ALLEN R.G., PRUITT W.O., WRIGHT J.L., HOWELL T.A., VENTURA F., SNYDER R., ITENFISU D., STEDUTO P., BERENGENA J., YRISARRY J.B., SMITH M., PEREIRA L.S, RAES D., PERRIER A., ALVES I., WALTER I., ELLIOTT R. 2006. A recommendation on standardized surface resistance for hourly calculation of reference ETo by the FAO56 Penman-Monteith method. Agricultural Water Management. No. 81 s. 1-22.
• ALLEN R.G., SMITH M., PERRIER A., PEREIRA L.S. 1994. An update for the definition of reference evapotranspiration. ICID Bulletin. Vol. 43. No. 2 s. 1-34.
• GĄSIOREK E., KAMIŃSKA J., MUSIAŁ E. 2008. Modelowanie ewapotranspiracji wskaźnikowej w różnych regionach Polski. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 7 s. 69-80.
• GĄSIOREK E., KAMIŃSKA J., MUSIAŁ E. 2009. Porównanie metody Penmana i Penmana-Monteitha za pomocą rozkładów prawdopodobieństwa ewapotranspiracji wskaźnikowej. Acta Agrophysica. Nr 13(2) s. 341-351.
• IMGW 1974. Tablice słoneczne. Warszawa ss. 320.
• KĘDZIORA A. 2010. Zmiany klimatyczne i ich wpływ na warunki wodne krajobrazu rolniczego. W: Klimatyczne zagrożenia rolnictwa w Polsce. Pr. zbior. Red. C. Koźmiński, B. Michalska, J. Leśny. Szczecin. Wydaw. Nauk. U. Szczec. s. 103-136.
• KĘDZIORA A. 1995. Podstawy agrometeorologii. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09-01641-7 ss. 264.
• KĘDZIORA A., PALUSIŃSKI P. 1998. Warunki klimatyczne oraz zagrożenie gospodarki wodnej na terenie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. W: Kształtowanie środowiska rolniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Pr. zbior. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Poznań. ZBŚRiL PAN s. 19-40.
• KUŹNIAR A. 2010. Rozkład przestrzenny rolniczo-klimatycznego bilansu wodnego w dorzeczu górnej Wisły wyznaczonego z zastosowaniem metody Penmana-Monteitha (FAO-56). Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie. Nr 28. ISBN 978-83-62416-01-1 ss. 103.
• ŁABĘDZKI L. 1999. Przydatność wzoru Penmana-Monteitha do obliczania ewapotranspiracji wskaźnikowej i rzeczywistej użytków zielonych. Wiadomości IMUZ. T. 20. Z. 2 s. 89-101.
• ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze - zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie. Nr 17. ISBN 83-88763-63-6 ss. 107.
• ŁABĘDZKI L., BĄK B., KANECKA-GESZKE E., KASPERSKA-WOŁOWICZ W., SMARZYŃSKA K. 2008. Związek między suszą meteorologiczną i rolniczą w różnych regionach agroklimatycznych Polski. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie. Nr 25. ISBN 978-83-61875-03-1 ss. 137.
• ŁABĘDZKI L., KANECKA-GESZKE E., BĄK B., SŁOWIŃSKA S. 2011. Estimating reference evapotranspiration using the FAO Penman-Monteith method for climatic conditions of Poland. W: Evapotranspiration. Pr. zbior. Red. L. Łabędzki. Rijeka. InTech. s. 275-294.
• MAGER P., KASPROWICZ T., FARAT R. 2009. Change of air temperature and precipitation in Poland in 1966-2006. W: Climate change and agriculture in Poland - impacts, mitigation and adaptation measures. Pr. zbior. Red. J. Leśny. Acta Agrophysica. Rozprawy i Monografie. Nr 169 s. 19-38.
• STEIDL J., DANNOWSKI R., DEUMLICH D., KAJEWSKI I., KORNMILCH M., ŁABĘDZKI L., MIODUSZEWSKI W., TIPPL M., ZDANOWICZ A. 2005. Database: Spatial input data. W: Nutrients and heavy metals in the Odra river system: emissions from point and diffuse sources, their loads and scenario calculations on possible changes. Pr. zbior. Red. H. Behrendt, R. Dannowski. Berlin. Weißensee Verl. s. 21-41.
• SZAJDA J. 1997. Roślinne i glebowo-wodne wskaźniki ewapotranspiracji łąki na glebie torfowo-murszowej. Rozprawy Habilitacyjne. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISBN 83-85735-62-3 ss. 62.