Susze meteorologiczne w rejonie stacji ZMŚP w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie) w latach 1951-2010

• Autorzy: Bąk B. , Kejna M. , Uscka-Kowalkowska J.

Warianty tytułu

EN

Meteorological droughts in the region of the station of integrated environmental monitoring in Koniczynka (Chełmno Lakeland) in the years 1951-2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono problem występowania susz meteorologicznych na rolniczym obszarze zlewni Strugi Toruńskiej. Analizę zmienności miesięcznych susz meteorologicznych w latach 1951-2010 przeprowadzono na podstawie danych ze stacji Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie). Jest to rejon charakteryzujący się niewielką sumą roczną opadów - 548 mm, o bardzo dużej ich zmienności z roku na rok (od 307 mm w 1951 r. do 1050 mm w 1980 r.). W poszczególnych miesiącach zmienność opadów jest jeszcze większa (współczynnik zmienności zmienia się od 49% w marcu do 93% w czerwcu). Intensywność suszy w każdym miesiącu oceniono za pomocą wskaźnika standaryzowanego opadu SPI (Standardized Precipitation Index). W Koniczynce w badanym wieloleciu susze pojawiały się we wszystkich miesiącach roku. Stwierdzono 73 okresy suszy, które łącznie trwały 186 miesięcy, czyli przez 26% miesięcy badanego wielolecia. Najczęściej pojawiały się jednomiesięczne susze (28 razy), oraz dwu- (15 razy) i trzymiesięczne (po 13 razy). Przeciętny okres suszy trwał 2,5 miesiąca, a najdłuższy - 10 miesięcy. Najwięcej ekstremalnych susz pojawiło się w marcu, kwietniu, sierpniu i grudniu, silnych susz w lutym i we wrześniu, a umiarkowanych w sierpniu i w grudniu. Dla rolnictwa istotne znaczenie mają susze meteorologiczne w okresie wiosennym (III-V) i letnim (VI-VIII). W wieloleciu 1951-2010 trwały one łącznie 96 miesięcy, co stanowi 13% badanego okresu i powodowały opóźnienie siewu i wschodów roślin lub całkowite ich usychanie. W niektórych latach, np. w 1971, 1975, 1996, 2003 r., wczesnowiosenną suszę meteorologiczną poprzedzała dodatkowo susza w miesiącach zimowych.

EN

The paper presents the problem of meteorological droughts in an agricultural catchment of the Struga Toruńska. The analysis of monthly variation of meteorological droughts between 1951 and 2010 was based on data from the Station of Integrated Environmental Monitoring in Koniczynka (Chełmno Lakeland). The region is characterized by a small sum of annual rainfall (548 mm), and a high year-to-year variability (from 307 mm in 1951 to 1050 mm in 1980). For particular months, the variability coefficient was even higher ranging from 49% for March to 93% for June. The intensity of drought in each month was assessed using Standardized Precipitation Index (SPI). In Koniczynka, droughts were recorded in all months of the year. Seventy three periods of drought were recorded which lasted in total 186 months i.e. 26% of the study period. Most frequent were one-month droughts (28), two-month (15) and three-month (13) droughts. The average dry period lasted 2.5 months; the longest lasted 10 months. The extreme droughts appeared most often in March, April, August and December (3 cases in each), severe droughts - in February and in September (4), and moderate droughts in August and December (7). Meteorological droughts particularly important for agriculture are those in the spring (March-May) and summer (June-August) time. In the years 1951-2010 they lasted 96 months in total, which represented 13% of the study period (March-August). They caused delayed sowing and sprouting of plants or complete plant wilting. Moreover, in some years (1971, 1975, 1996, 2003) meteorological drought in the winter months preceded the early spring drought.

Słowa kluczowe

PL

Koniczynka; Pojezierze Chełmińskie; susza meteorologiczna; wskaźnik SPI

EN

Chełmno Lakeland; Koniczynka; meteorological drought; SPI

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 2
• Strony: 19--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Bąk B.

autor

Kejna M.

autor

Uscka-Kowalkowska J.

• Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy ITP, ul. Glinki 60, 85-174 Bydgoszcz; tel. [phone],

Bibliografia

• BĄK B. 2006. Wskaźnik standaryzowanego opadu SPI jako kryterium oceny suszy rolniczej na glebach o różnej retencji użytecznej. Pr. dokt. Maszyn. Falenty. IMUZ ss. 160.
• BĄK B., ŁABĘDZKI L. 2002. Assessing drought severity with the relative precipitation index (RPI) and the standardized precipitation index (SPI). Journal of Water and Land Development. No. 6 s. 89-105.
• BĄK B., ŁABĘDZKI L. 2004. Monitorowanie suszy w okresie dekadowym metodą wskaźnika SPI i prognozowanie dalszego jej rozwoju. W: Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Pr. zbior. Red. M. Kejna, J. Uscka. Biblioteka Monitoringu Środowiska Przyrodniczego s. 77-83.
• BOBIŃSKI E., MEYER W. 1992. Susza w Polsce w latach 1982-1992. Ocena hydrologiczna. Wiadomości IMGW. T. XV. Z. 4. s. 3-23.
• KASPERSKA-WOŁOWICZ W., ŁABĘDZKI L., BĄK B. 2003. Okresy posuszne w rejonie Bydgoszczy. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 3. Z. specj. (9) s. 39-56.
• KEJNA M., USCKA-KOWALKOWSKA J. 2010. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na opady atmosferyczne w Stacji ZMŚP w Koniczynce w latach 1994-2009. Biała Góra. Biblioteka Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Vol. XXVIII s. 109-120.
• KONOPKO S. 1988. Częstotliwość występowania okresów posusznych w rejonie Bydgoszczy na podstawie wieloletnich obserwacji. Wiadomości IMUZ. T. XV. Z. 4. s. 103-113.
• KONDRACKI J. 1998. Geografia regionalna Polski. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-13897-1 ss. 441.
• KOŻUCHOWSKI K. (red.) 2004. Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w XX i XXI wieku. W: Skala uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce. Łódź. Zakład Dynamiki Środowiska i Bioklimatologii Uniwersytetu Łódzkiego s. 47-57.
• LORENC H., GĄSIOROWSKA E., LASKOWSKA A., STRZELCZAK A., ŻÓRAWSKA K. 2000. Initial assessment of the drought in 2000. Proceeding Internation. Conf. Poznań, 11-15.09.2000. Present and Future Requirements for Agrometeorological Information s. 14-27.
• ŁABĘDZKI L. 2000. Ocena zagrożenia suszą w regionie bydgosko-kujawskim przy użyciu wskaźnika standaryzowanego opadu (SPI). Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. T. 43. Nr 3 s. 102-103.
• ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze - zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 17. ISBN 83-88763-63-6 ss. 107.
• ŁABĘDZKI L. 2007. Estimation of local drought frequency in central Poland using the standardized precipitation index SPI. Irrigation and Drainage. Vol. 56. Iss. 1 s. 67-77.
• ŁABĘDZKI L. 2008. Ocena częstotliwości susz o różnym czasie trwania przy użyciu wskaźnika standaryzowanego opadu SPI. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 526 s. 105-112.
• ŁABĘDZKI L., BĄK B. 2004. Zróżnicowanie wskaźnika suszy SPI w okresie wegetacji w Polsce. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 2a (11) s. 111-122.
• MCKEE T.B., DOESKEN N.J., KLEIST J. 1993. The relationship of drought frequency and duration to time scales. W: Proc. 8th Conf. Applied Climatology, Anaheim 17-22 January 1993 [online] [Dostęp 20.02.2012]. Dostępny w Internecie: http://ccc.atmos.colostate.edu/relationshipof droughtfrequency.pdf
• MCKEE T.B., DOESKEN N.J., KLEIST J. 1995. Drought monitoring with multiple time scales. Preprints 9th Conf. Applied Climatology, Dallas, 15-20 January 1995. [online] [Dostęp 20.02.2012]. Dostępny w Internecie: http://ccc.atmos.colostate.edu/relationshipofdroughtfrequency.pdf
• NIEDŹWIEDŹ T. 1981. Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły. Rozprawy habilitacyjne. Kraków. UJ. Nr 58. ISBN 83-233-0164-6 ss. 165.
• PAULO A.A., PEREIRA L.S. 2006. Drought concepts and characterization. Comparing drought indices applied at local and regional scales. Water International. Vol. 31. No. 1 s. 37-49.
• PIOTROWSKI P. 2010. Uwarunkowania cyrkulacyjne susz wiosennych w Polsce. W: Klimat Polski na tle klimatu Europy. Warunki termiczne i opadowe. Pr. zbior. Red. E. Bednarz. Ser. Studia i Prace z Geografii i Geologii. Nr 15. Poznań. Bogucki Wydaw. Nauk. s. 147-158.
• PRZYBYLAK R., MASZEWSKI R. 2009. Zmienność cyrkulacji atmosferycznej w regionie bydgosko toruńskim w latach 1881-2005. Acta Agrophysica. Vol. 171. Iss. 14(2) s. 427-447.
• VERMES L. 1998. How to work out a drought mitigation strategy. An ICID Guide. Guidelines for Water Management. Nr 309 Bonn. DVWK ss. 29.
• US National Drought Mitigation Center, University of Nebraska-Lincoln (NDMC) [online]. [Dostęp 20.02.2012]. Dostępny w Internecie: http://www.droughtmonitor.unl.edu/
• USCKA-KOWALKOWSKA J., KEJNA M. 2009. Zmienność warunków termiczno-opadowych w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie) w okresie 1994-2007. Acta Agrophysica. Vol. 170. Iss. 14 (1) s. 203-219.
• USCKA-KOWALKOWSKA J., KEJNA M. 2010. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na temperaturę powietrza w Koniczynce k. Torunia w latach 1994–2009. W: Klimat Polski na tle klimatu Europy, Warunki cyrkulacyjne i radiacyjne. Pr. zbior. Red. L. Kolendowicz. Ser. Studia i Prace z Geografii i Geologii. Nr 14. Poznań. Bogucki Wydaw. Nauk s. 75-89.
• WOŚ A. 1999. Klimat Polski. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 83-01-12780-5 ss. 301.