Wpływ zaprzestania koszenia na roślinność łąki trześlicowej (Molinietum caerulae)

• Autorzy: Sienkiewicz-Paderewska D. , Borawska-Jarmułowicz B. , Mastalerczuk G. , Chodkiewicz A. , Stypiński P.

Warianty tytułu

EN

Effects of mowing cessation on Molinietum caerulae meadow vegetation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania przeprowadzono w 2010 r. w Środkowym Basenie Biebrzy w Biebrzańskim Parku Narodowym. W celu określenia wpływu zaprzestania koszenia na roślinność, na obiekcie łąkowym Grzędy wytyczono dwa transekty - jeden w części niekoszonej od 7 lat, drugi - w części sporadycznie koszonej (raz na 2-4 lata). W ramach transektów wykonano łącznie 23 zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-Blanqueta. Obliczono wskaźniki Elleneberga: F - uwilgotnienia, N - zawartości azotu w glebie i R - odczynu gleby. Oceniono różnorodność gatunkową zbiorowisk na podstawie: łącznej liczby gatunków w transekcie, średniej liczby gatunków przypadającej na zdjęcie fitosocjologiczne oraz obliczając wskaźnik różnorodności gatunkowej Shannona-Wienera dla transektów. Wartość użytkową zbiorowisk oceniono na podstawie LWU Filipka i zadarnienia. Stwierdzono, że skład gatunkowy zbiorowisk w obu transektach jest podobny, jednak wyraźnie różni się proporcjami. Na całym obiekcie dominują fitocenozy zespołu Molinietum caerulae W. Koch 1926 (klasa Molinio-Arrhenatheretea R. Tx. 1937). W części, na której przed 7 laty zaprzestano koszenia, w płatach zaznacza się wyraźny podrost drzew: Salix cinerea L., Salix repens subsp. rosmarinifolia (L.) Hartm. i Betula pubescens Ehrh., co świadczy o postępującej sukcesji wtórnej. W porównaniu z obszarem sporadycznie koszonym większa jest średnia wysokość roślin, natomiast mniejsze - zadarnienie. Na obszarze koszonym udział gatunków drzewiastych jest znikomy. Z większą ilościowością występuje tu Carex panicea L. i Carex buxbaumii Wahlenb. Zaprzestanie użytkowania spowodowało wzrost łącznej liczby gatunków w transekcie i średniej liczby gatunków w zdjęciu, ale zmniejszenie wartości wskaźnika Shannona-Wienera. Wartość użytkową roślinności obu badanych transektów oceniono jako bardzo słabą.

EN

The study was carried out in the year 2010 in the Middle Basin of the Biebrza River in the Biebrza National Park. The aim was to find out if the cessation of mowing could have changed some parameters of the existing vegetation. And if yes - what kind of changes could be noted. The examined phytocoenoses were described by 23 relevčs made with the BRAUN-BLANQUET method (1964). Eleven of them were made within the transect where vegetation had been mowed every 2-4 years, and the other 12 - in the transect, where vegetation had not been mowed for the previous 7 years. Species diversity was assessed upon: species composition of each community, their syntaxonomic structure, species richness, floristic diversity calculated using the SHANNON-WIENER index (H') and site conditions estimated with the ELLENBERG phytoindication method (1992]. The utilization value based on the fodder value score (FVS) defined by FILIPEK (1973) and sod cover were also estimated. It was found that species composition in both transects was very similar, however, the proportion of some species and syntaxonomic groups of species was different. Generally, the whole examined area was covered by the phytocoenoses of Molinetum caerulae association. In the not mowed part the clear symptoms of secondary succession were noticed. Young trees and shrubs, mainly Salix cinerea, Salix repens subspec. rosmarinifolia and Betula pubescens, appeared in vegetation units. In comparison to the mowed area the total number of species in the phytosociological relevé and mean height of plants were higher, whereas the sod cover was lower. In the mowed area the mean cover of trees and shrubs was negligible. Carex panicea and Carex buxbaumii were numerous there. Other results of the abandonment of utilization were: a higher species richness and a lower value of Shannon-Wiener index. The utilisation value of vegetation in both examined transects was very poor.

Słowa kluczowe

PL

gatunki chronione flory; ekosystemy nieleśne; sukcesja wtórna; ochrona czynna

EN

non-forest ecosystems; partial protection; protected species; secondary succession

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 1
• Strony: 167--179
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Sienkiewicz-Paderewska D.

autor

Borawska-Jarmułowicz B.

autor

Mastalerczuk G.

autor

Chodkiewicz A.

autor

Stypiński P.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Katedra Agronomii, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa; tel. [phone],

Bibliografia

• BARYŁA R. 1974. Zbiorowiska roślinne doliny rzeki Tyśmienicy. Cz. II. Zbiorowiska z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae, Molinio-Juncetea i Arrhenatheretea. Annales UMCS E. Vol. XXVIII/XXIX. (13) s. 213-227.
• BRAUN-BLANQUET J. 1964. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Wien-New York. Springer-Verlag ss. 865.
• DEMBEK W., OŚWIT J., RYCHARSKI M. 2005. Torfowiska i torfy w Pradolinie Biebrzy. W: Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Pr. zbior. Red. A. Dyrcz, C. Werpachowski. Osowiec-Twierdza. Wydaw. Biebrzański Park Narodowy s. 50.
• ELLENBERG H., WEBER H., DULL., WIRTH V., WERNER W., PAULISSEN D. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica. T. 18 ss. 258.
• FILIPEK J. 1973. Projekt klasyfikacji roślin łąkowych i pastwiskowych na podstawie liczb wartości użytkowej. Postępy Nauk Rolniczych. Z. 20. T. 4 s. 59-68.
• KAMIŃSKI J. 2002. Roślinność w dolinie martwego odcinka rzeki Ełk i jej walory przyrodnicze oraz kierunki przewidywanych zmian po rewitalizacji rzeki. W: Aktualne problemy ochrony mokradeł. Pr. zbior. Red. W. Dembek. Woda Środowsko Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 5. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 59-82
• KRYSZAK J., KYSZAK A. 2005. Floristic changes in meadows swards after suspenion of utilisation. Grassland Science in Europe. Vol. 10 s. 272-275.
• KRYSZAK A., KRYSZAK J., CZEMKO M. 2005. Degradacja zbiorowisk łąkowych w dolinie rzeki Samicy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 507 s. 307-313.
• KUCHARSKA A., ZNANIECKA M. 2005: Extensive farming practices as a tool for active protection of Biebrza wetlands biodiversity on the example of model WWF Projects. Wethydro - Center of Exellence in Wetland Hydrology. Warsaw Agricultural University Press. ISBN 83-7244-658-X s. 65-79.
• MAGURRAN A. 1996. Ecological diversity and its measurement. London. Champan & Hall. ISBN 0-7099-3540-4 ss. 179.
• MATYSIAK A., DEMBEK W. 2006. Różnorodność florystyczna zbiorowisk roślinnych na wybranych terenach porolnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Woda Środowsko Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 2(18) s. 231-254.
• MATUSZKIEWICZ W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 978-83-01-14439-5 ss. 340.
• MIREK, Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA, H., ZAJĄC, A, ZAJĄC, M. (red.) 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin kwiatowych i paprotników Polski. Kraków. Wydaw. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN. ISBN 83-85444-83-1 ss. 442.
• Natura 2000 standardowy formularz danych. Dostępny w Internecie: http://www.biebrza.org.pl/ aktualizacja/data/pliki/378_Dolina_Biebrzy.pdf
• NOWIŃSKI M. 1967. Polskie zbiorowiska trawiaste i turzycowe. Warszawa. PWRiL s. 158-180.
• OKRUSZKO H. 1991. Ocena walorów i sposobów gospodarowania nimi w Pradolinie Biebrzy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 372 s. 587-617.
• OŚWIT J. 1991. Roślinność i siedliska zabagnionych dolin rzecznych na tle warunków wodnych. Roczniki Nauk Rolniczych. Ser. D. Z. 221 ss. 229.
• PAWŁOWSKI B. 1959. Zespoły łąkowe i wrzosowiskowe. W: Szata roślinna Polski. Pr. zbior. Red. W. Szafer. Warszawa. PWN s. 295-300.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. 2004 nr 168 poz. 1764.
• STELMASZCZYK M., EL KAHLOUN M., OKRUSZKO T., MEIRE P., SZEWCZYK M. 2005. Habitats, their anthropogenic changes and their influence on wetland ecosystems conditions. Wethydro - Center of Exellence in Wetland Hydrology. Warsaw Agricultural University Press. ISBN 83-7244-658-X s. 49-63.
• STYPIŃSKI P., PIOTROWSKA J. 1997. Konsekwencje zaprzestania koszenia łąk w parkach narodowych na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 453 s. 135-143.
• SZULC W. 2002. Właściwości fizykochemiczne gleb. W: Chemia rolna. Podstawy teoretyczne i praktyczne. Red. S. Mercik. Warszawa. Wydaw. SGGW s. 169-171.
• TOMASZEWSKA K. 1997. Sukcesja zarosli wierzbowo-brzozowych jako efekt zaniechania użytkowania kośnego bagien w dolinie Biebrzy. Przegląd Przyrodniczy. VIII, 1/2 s. 115-120.