Bilans wybranych makroskładników łąki trwałej nawożonej nawozami mineralnymi i naturalnymi

• Autorzy: Barszczewski J. , Ducka M.

Warianty tytułu

EN

The balance of selected macronutrients in permanent meadow fertilised with mineral and natural fertilisers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzono w latach 2006-2009 w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach, na doświadczeniu łanowym na łące trwałej, w warunkach grądu właściwego na czarnej ziemi zdegradowanej o składzie granulometrycznym gliny lekkiej pylastej. W prowadzonych badaniach porównywano efekty nawożenia nawozami mineralnymi na dwóch poziomach - 60 kg N·ha-¹ (N/60) i 90 kg N·ha-¹ (N/90) oraz obornikiem i gnojówką na tych samych poziomach nawożenia. Najmniejsze roczne plony suchej masy, wśród porównywanych, uzyskiwano na obu poziomach na obiekcie nawożonym wyłącznie obornikiem. Największe roczne plony suchej masy w kolejnych latach uzyskiwano na obiekcie nawożonym nawozami mineralnymi na drugim poziomie (NPK/90) oraz na tym samym poziomie, stosując gnojówkę (G/90). Bilans azotu wykazał duże ujemne salda na wszystkich badanych obiektach, niezależnie od sposobu nawożenia. Najmniejsze sumaryczne saldo fosforu, wynoszące 6,4 kg P·ha-¹ w czteroletnim okresie, stwierdzono na obiekcie nawożonym obornikiem na pierwszym poziomie (O/90). Największe wartości sald fosforu, stanowiące ok. 69,8 kg P·ha-¹ odnotowano na obu sposobach nawożenia nawozami naturalnymi na drugim ich poziomie, czego negatywnym skutkiem było wprowadzanie do gleby nadmiernych ilości fosforu i jego rozpraszanie do środowiska, grożące eutrofizacją wód. Salda bilansu potasu wykazywały wysoce ujemne wartości na wszystkich badanych obiektach. Na obiektach nawożonych obornikiem wnoszono wraz z nim duże ilości wapnia, uzyskując dodatnie jego salda bilansowe. Nawożenie gnojówką na obu poziomach znacznie poprawiło salda bilansu wapnia w porównaniu z nawożeniem mineralnym, lecz ich wartości pozostały ujemne. Stosowanie nawozów naturalnych, jak wynika z bilansu wapnia i magnezu, poprawia ich salda i uzupełnia niedobór w glebach oraz w runi łąkowej nawożonej nawozami mineralnymi.

EN

The experimental study was conducted on permanent meadow situated in proper dryground habitat on black degraded soil in the years 2006–2009. The effects of fertilisation with mineral fertilisers, solid and liquid manure at two doses: 60 and 90 kg N·ha-¹ were compared. The lowest annual yields of dry matter were obtained with both N doses in the object fertilised with only manure. The highest annual yields of dry matter in subsequent years were obtained in the object fertilised with mineral fertilisers at the higher dose (NPK/90) and at the same dose when using liquid manure (G/90). Nitrogen balance was largely negative in all studied objects, regardless of fertilisation form. The smallest total balance of phosphorus, amounting 6.4 kg P·ha-¹ for the four-year period, was found in the object fertilised with manure at the lower rate (O/60). The highest values of P balance (69.8 kg P·ha-¹) were recorded with both forms of natural fertilisers applied at the higher rate. This was a negative effect of the excessive amounts of phosphorus introduced to the soil and its dispersion in the environment which could pose a threat of eutrophication. Potassium balance showed highly negative values for all studied objects. Objects fertilised with manure received also large amounts of calcium whose balance was positive. Liquid manure fertilisation at both doses significantly improved the balance of calcium in comparison with mineral fertilisation, though its value still remained negative. The use of natural fertilizers improved the balance of calcium and magnesium and complemented their deficit in soil and meadow sward fertilised with mineral fertilisers.

Słowa kluczowe

PL

bilans azotu; bilans fosforu; bilans magnezu; bilans wapnia; łąka trwała; nawozy mineralne; nawozy naturalne

EN

permanent meadow; mineral fertilisers; natural fertilisers; nitrogen balance; phosphorus balance; calcium balance; magnesium balance

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 12, z. 1
• Strony: 7--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Barszczewski J.

autor

Ducka M.

• Instytut Technologiczno- Przyrodniczy w Falentach, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone],

Bibliografia

• BARSZCZEWSKI J. 2002. Wpływ zróżnicowanego nawożenia na plon i jakość runi łąkowej łąki trwałej deszczowanej. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 2. Z. 1 (4) s. 29-55.
• BARSZCZEWSKI J., BURS W. 2003. Polowe bilanse azotu, fosforu i potasu w gospodarstwie na przykładzie Zakładu Doświadczalnego w Falentach. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 3. Z. 1 (7) s. 25-37.
• BARSZCZEWSKI J., JANKOWSKA-HUFLEJT H., PROKOPOWICZ J. 2006. Bilanse azotu, fosforu i potasu w gospodarstwach ekologicznych o dużym udziale łąk i pastwisk. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6. Z. 1 (16) s. 35-46.
• BARSZCZEWSKI J., JANKOWSKA-HUFLEJT H., WOLICKA M. 2007. Analiza bilansu azotu, fosforu i potasu w łąkarskich gospodarstwach ekologicznych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 7. Z. 2b (21) s. 7-19.
• BARSZCZEWSKI J. 2008. Kształtowanie się obiegu składników nawozowych w produkcyjnym gospodarstwie mlecznym w warunkach dochodzenia do zrównoważonego systemu gospodarowania. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 23. ISBN 978-83-88763-72-4 ss. 123.
• DUER J., FOTYMA M., MADEJ A. (red.) 2004. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej [online]. Wyd. 3. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska. [Dostęp 03.10.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.kzgw.gov.pl/files/file/Materialy_i_Informacje/Dyrektywy_ Unijne/Azotowa/kodeks_dobrej_praktyki_rolniczej.pdf ISBN 83-88010-58-1.
• FOTYMA M. (red.) 1991. Nawożenie fosforem i potasem. Nawozy-Gleba-Roślina. Synteza badań przeprowadzonych w ramach programu CPBR 3.18. Puławy. IUNG s. 50-52.
• FOTYMA M., GOSEK S. 2001. Przemieszczanie potasu i magnezu w profilu gleby nawożonej gnojowicą i nawozami mineralnymi. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 480 s. 51-59.
• GOSEK S., KOPIŃSKI J. 2001. Regionalne zróżnicowanie bilansu i zawartości przyswajalnego potasu i magnezu w glebach Polski. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 480 s. 395-402.
• GRABOWSKI J. 2009. Skład chemiczny nawozów naturalnych [online]. [Dostęp 10.10.2011]. Dostępny w Internecie: www.oschrbialystok.internetdsl.pl/pdf/nawozy_naturalne.pdf
• GRYGIERZEC B., SOŁEK-PODWIKA K., RADKOWSKI A. 2007. Zawartość magnezu w glebach i runi górskich użytków zielonych w zależności od sposobu użytkowania i poziomu nawożenia azotem. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 520 s. 611-617.
• JOŃCZYK K. 2008. Skutki produkcyjne i środowiskowe przekształcenia gospodarstwa z konwencjonalnego systemu produkcji na ekologiczny. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. Vol. 53 (3) s. 112-117.
• KALEMBASA D., TKACZUK C., FELCZYŃSKI K. 2005. Wpływ wieloletniego stosowania obornika i nawożenia mineralnego zawartość wybranych makroelementów w glebie. Fragmenta Agronomica 23. Nr 1 (85) s. 111-116.
• KOPIŃSKI J. 2005. Regionalne zróżnicowanie bilansu azotu, fosforu i potasu w rolnictwie polskim w latach 1999-2003. Nawozy Nawożenie. Nr 2 (23) s. 84-93.
• KOPIŃSKI J., TUJAKA A. 2009. Bilans azotu i fosforu w rolnictwie polskim. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 9. Z. 4 (28) s. 103-116.
• KUPIEC J., ZBIERSKA J. 2009. Nadwyżki fosforu w wybranych gospodarstwach rolnych zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 10. Z. 1 (29) s. 59-71.
• KUTERA J. 1990. Rolnicze wykorzystanie gnojowicy. Materiały Instruktażowe. Nr 76. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISSN 0860-0813 ss. 37.
• ŁABĘTOWICZ J., MAJEWSKI E., RADECKI A., KASZCZUK M. 2002. Bilans fosforu w wybranych gospodarstwach rolnych w Polsce. Nawozy Nawożenie. Nr 4(13) s. 139-148.
• ŁABĘTOWICZ J., RUTKOWSKA B. 2001a. Czynniki kształtujące stężenie magnezu w roztworze glebowym gleb użytkowanych rolniczo w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 480 s. 103-111.
• ŁABĘTOWICZ J., RUTKOWSKA B. 2001b. Czynniki kształtujące stężenie potasu w roztworze glebowym gleb użytkowanych rolniczo w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 480 s. 95-102.
• ŁABĘTOWICZ J., SZULC W. 1999. Nawożenie jako czynnik determinujący glebowe zasoby magnezu przyswajalnego w glebie lekkiej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 465 s. 403-410.
• MARCINKOWSKI T. 1990. Wpływ zasobności gleby i roślinności użytków zielonych w magnez na jego poziom w surowicy krwi bydła na przykładzie województwa łomżyńskiego. Praca doktorska. Maszyn. Falenty. IMUZ ss. 45.
• MORACZEWSKI R. 1996. Łąki i pastwiska w gospodarstwie rolnym. Warszawa. Fundacja Rozwój SGGW. ISBN 978-83-8698-026-0 ss. 220.
• PIETRZAK S. 1994. Metoda uproszczonego bilansowania azotu w gospodarstwie rolnym. Materiały Instruktażowe. Nr 108. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISSN 0860-0813 ss. 22.
• RABIKOWSKA B., PISZCZ U. 2005. Oddziaływanie nawożenia obornikiem i azotem na bilans potasu w doświadczeniu wieloletnim. Fragmenta Agronomica. 23. Nr 1 (85) s. 225-237.
• ROMANIUK W. 1995. Gospodarka gnojowicą i obornikiem. Warszawa. Eko-Efekt sp. z o.o. NFOŚiGW ss. 189.
• SAPEK A. 1979. Metody analizy chemicznej roślinności łąkowej, gleby i wody. Cz. I. Analiza chemiczna roślinności łąkowej. Materiały Metodyczne. Nr 1. Falenty. IMUZ ss. 55.
• SAPEK A. 2008. Nawożenie fosforem, a jego skutki w środowisku. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 2b (24) s. 127-137.
• SAPEK B. 1993. Studia nad wapnowaniem trwałego użytku zielonego na glebie mineralnej. Rozprawa habilitacyjna. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISBN 83-85735-04-6 ss. 93.
• SAPEK B., BARSZCZEWSKI J., URBANIAK M. 2006. Uproszczony bilans potasu na łące trwałej deszczowanej w warunkach ograniczonego nawożenia tym składnikiem na tle jego zawartości i pobrania przez rośliny oraz wymycia z gleby. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6. Z. specj. (17) s. 103-117.
• ŚWIĘCICKI A., CZYSZ G., TYBISZEWSKA E. 2000. Zasobność i zanieczyszczenie gleb Wielkopolski, stan na rok 2000. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Poznań. WIOŚ, OSCh-R ss. 64.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym. Dz.U. nr 116 poz. 975.
• WESOŁOWSKI P. 2008. Nawożenie łąk nawozami naturalnymi w świetle doświadczeń Zachodniopomorskiego Ośrodka Badawczego IMUZ w Szczecinie. Oprac. monogr. Falenty – Szczecin. Wydaw. IMUZ. ISBN 978-83-88763-74-8 ss. 56.