Dziesięcioletnie badania zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektów gleb torfowych Zakładu Doświadczalnego ITP w Biebrzy

• Autorzy: Sapek A. , Sapek B. , Chrzanowski S. , Jaszczyński J.

Warianty tytułu

EN

Ten-year long study of nutrient concentrations in different types of water from the peat soil at Experimental Station of the ITP in Biebrza

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było rozpoznanie zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektu gleb torfowych w Zakładzie Doświadczalnym ITP w Biebrzy. Śledzono zmiany w latach i sezonie. Pobierano próbki: wody gruntowej w 9 punktach kontrolnych, osobno z warstwy torfowej oraz podścielającej warstwy mineralnej gleby, próbki wody powierzchniowej z rowów melioracyjnych położonych w pobliżu punktów kontrolnych oraz z kanału doprowadzającego i odprowadzającego wodę na obiekt, próbki roztworu glebowego w punkcie kontrolnym umiejscowionym obok automatycznej stacji z głębokości 30, 60 i 90 cm profilu torfu. W doborze punktów uwzględniono zróżnicowanie stopnia zmurszenia, rodzaj utworu i stopnia rozkładu torfu w całym profilu gleby, sposób użytkowania i gospodarowania wodą. Wszystkie próbki pobierano w cyklu jednomiesięcznym. Omówiono zmiany stężenia fosforanów, azotanów, amonu, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia na podstawie wyników oznaczeń wykonanych w dziesięcioleciu 2000-2009. Średnie roczne stężenie składników w badanych wodach wykazywało istotne różnice w niektórych sąsiednich latach. 10 lat badań jest to jednak zbyt krótki czas, by można wnioskować o trwałości tych zmian. Istotne natomiast były różnice w średnich miesięcznych stężeniach, zwłaszcza azotu i fosforu. Stężenie azotanów we wszystkich rodzajach wody malało od wiosny ku jesieni, a stężenie amonu zwiększało się w tym czasie. Stężenie fosforanów wykazało maksimum w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, podobnie jak stężenie potasu. Stężenia azotu i fosforu w wodzie gruntowej było ok. 10 razy większe niż w wodzie powierzchniowej. Można więc wnioskować, że badany obiekt gleb torfowych nie jest źródłem tych dwóch składników powodujących eutrofizację. Zwiększone jednak stężenie azotanów, wykazane w próbkach wody gruntowej pobieranych zimą i wiosną wskazuje, że w tym czasie ten składnik może ulegać wymyciu do wód powierzchniowej. Większe stężenie fosforanów i amonu w wodzie gruntowej występowało w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, tj. w czasie, w którym nie obserwuje się odpływu wody z torfowiska.

EN

The aim of this study was to trace changes in nutrient concentrations in different types of water from the peat soil object at Experimental Station of the Institute for Technology and Life Science in Biebrza. The following water samples were taken: groundwater samples from 9 control points, separately from peat layer and from underlying mineral layer, surface water samples from drainage ditches and the main canal, which serves to deliver and collect water from this object and soil solution samples at 30, 60 and 90 cm depths. The control points were selected with the consideration of: the extent of mucking, the type of peat and its decomposition in the whole soil profile, and soil and water use and management. All samples were taken every month from 2000 to 2009. Annual mean nutrient concentrations showed significant differences in some years. Ten years is, however, too short time period to conclude about the stability of these changes. Much more important were the differences in mean monthly concentrations, particularly of nitrogen and phosphorus. The nitrate concentrations decreased from winter to autumn in all types of water. The phosphate concentrations showed the maximum in summer and early autumn months, as did potassium concentrations. The concentrations of nitrogen and phosphorus in groundwater were ten times higher than those in surface water. Hence, the studied peat soil object was not a source of both nutrients that would pose a threat to water quality. Nevertheless, the increased concentration of nitrates in groundwater samples taken in winter and early spring indicates a possibility of their leaching to surface water at that time. Higher phosphate and ammonium concentrations were observed in summer and early autumn months i.e. at the time when no water flow from the object to surface waters was observed.

Słowa kluczowe

PL

gleby torfowe; składniki mineralne; woda gruntowa; zmiany stężenia

EN

concentration changes; groundwater; nutrients; peat soils

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 4
• Strony: 183--196
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.,wykr.

Twórcy

autor

Sapek A.

autor

Sapek B.

autor

Chrzanowski S.

autor

Jaszczyński J.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zakład Ochrony Jakości Wody, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone] w. 565,

Bibliografia

• JASZCZYŃSKI J. 2010. Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodach siedlisk torfowych. Rozprawa doktorska. Maszyn. Falenty. ITP ss. 110.
• JASZCZYŃSKI J., SAPEK A., CHRZANOWSKI S. 2008. Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodzie siedlisk pobagiennych na tle temperatury gleby. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 8 z. 1 (22) s. 117-126.
• JASZCZYŃSKI J., CHRZANOWSKI S., SAPEK A. 2006a. Influence of drying up of peat soil under birch forest on increasing of nutrients concentrations in groundwater. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 15 (5D, Part I) s. 75-79.
• JASZCZYŃSKI J., CHRZANOWSKI S., SAPEK A. 2006b. Jakość wód gruntowych pod użytkami zielonymi różnie użytkowanymi. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6 z. 2 (18) s. 111-128.
• KOWALCZYK J., GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ K. 1974. Użytkowanie i możliwości produkcyjne obiektu Kuwasy. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 47. Falenty. IMUZ s. 149-167.
• LEINWEBER P., SCHLICHTING A., MEISSNER R., SHENKER M., LITAOR I., SAPEK B., SAPEK A., OTANBBONG E., ROBINSON S., HECIN J. 2003. PROWATER: development of decision suport tools for the Re-wetting on fenlands. W: Diffuse input of chemicals into soil & groundwater - assessment & management. Workshop, 26-28 Februar 2003, Dresden. Dresden. Institut für Grundwasserwirtschaft & Institut für Wasserchemie, Technische Universität Dresden ss. 259.
• NADANY P. 2003. The effect of dewatering extent and land management on mineral nitrogen concentration in groundwater under peatlands. W: Towards natural flood reduction strategies. Program & Abstracts. Pr. zbior. Red. W. Kotowski. 6-13 September 2003, Warsaw. Warszawa. SGGW s. 39.
• NADANY P., SAPEK A. 2002. Zależność między stężeniem żelaza a absorbancją w wodach gruntowych i powierzchniowych z obiektów torfowych. Roczniki Gleboznawcze. T. 53 s. 103-116.
• NADANY P., SAPEK A. 2003a. Diversification of soluble phosphorus concentration in groundwater between managed and unmanaged peatlands of Biebrza River Valley. Journal of Water and Land Development. No. 7 s. 93-99.
• NADANY P. SAPEK A. 2003b. Wykorzystanie pomiaru absorbancji do przewidywania stężenia węgla organicznego w próbkach wody z mokradeł. W: Obieg pierwiastków w Przyrodzie: Bioakumulacja Toksyczność Przeciwdziałanie. T. 2. Warszawa. IOŚ s. 729-736.
• NADANY P., SAPEK A. 2004. Zróżnicowanie stężenia węgla organicznego w wodzie gruntowej z pod różnie użytkowanych obiektów gleb torfowych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 4 z. 2b (12) s. 281-290.
• OKRUSZKO H., PIAŚCIK H. 1990. Charakterystyka gleb hydrogenicznych. Olsztyn. Wydaw. ART ss. 291.
• OTANBBONG E., LEINWEBER P., SCHLICHTING A., MEISSNER R., SHENKER M., LITAOR I., SAPEK A., ROBINSON S., NIEDERMAYER A., HECIN J., OTANBBONG J.R. 2004. Comparison of ammonium lactate, sodium bicarbonate and double calcium lactate methods for extraction of phosphorus from wetland peat soils. Acta Agriculturea Scandinavica. Vol. 54 s. 9-13.
• PROWATER Contract N0 EVK1-CT-1999-00036. Program for the prevention of diffuse pollution with phosphorus from degraded and re-wetted peat soils (1999-2003).
• SAPEK A. 2008. Phosphate and ammonium concentrations in groundwater from peat soils in relations to the water table. Polish Journal of Soil Science. Vol. 41 no 2 s. 139-148.
• SAPEK A. 2009. Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodzie z gleb torfowych na Bagnie Ławki. Roczniki Gleboznawcze. T. 60 z. 2 s. 69-81.
• SAPEK A., SAPEK B. 2003. Nutrient mobilisation and losses related to water conservation in peatlands - The perspective of PROWATER project. W: Towards natural flood reduction strategies. Program & Abstracts. Pr. zbior. Red. W. Kotowski. 6-13 September 2003, Warsaw. Warszawa. SGGW s. 36-37.
• SAPEK A., SAPEK B. 2008. High concentrations of phosphate and ammonium in groundwater Samales from low peat after decreasing the groundwater table. Geophysical Research Abstract. Vol. 10 (EGU2008-A-06909, 2008).
• SAPEK A., SAPEK B., CHRZANOWSKI S., NADANY P., URBANIAK M. 2001. Phosphorus concentration in surface- and groundwater under managed an unmanaged peatland. W: Abstracts of International Phosphorus Transfer Workshop conference. Plymouth. IGER s. 84.
• SAPEK A., CHRZANOWSKI S., JASZCZYŃSKI J. 2007.Transfer of substances from soil solution in peat soil to Grodnu- and surface water. Agronomy Research. Vol. 5 (2) s. 155-163.
• SAPEK A., SAPEK B., CHRZANOWSKI S., URBANIAK M. 2005. Nutrient mobilisation and losses related to water conservation in peatlands. Ecohydrology & Hydrobiology. Vol. 5 (1) s. 59-65.
• SAPEK A., SAPEK B., CHRZANOWSKI S., JASZCZYŃSKI J. 2006.Transfer of substances from soil solution in peat soil to ground - and surface water. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 15 (2D, Part II) s. 367-374.
• SAPEK A., SAPEK B., CHRZANOWSKI S., URBANIAK M. 2009. Nutrient mobilisation and losses related to the groundwater level in low peat soils. International Journal Environment and Pollution. Vol. 37 s. 398 - 408.
• SAPEK B., SAPEK A., CHRZANOWSKI S., NADANY P., URBANIAK M. 2004. Wymywanie fosforanów z odwodnionych gleb torfowych po ich renaturalizacji - w świetle projektu PROWATER. Roczniki Gleboznawcze. Vol. 55 (3) s. 173-183.
• SZUNIEWICZ J., CHRZANOWSKI S., 1995. Przeobrażanie się i spłycanie odwodnionych gleb torfowych na przykładzie torfowiska Kuwasy. W: Torfoznawstwo w badaniach naukowych i praktyce. Materiały Seminaryjne. Nr 34. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 241-246.