Rośliny motylkowe w środowisku przyrodniczym

• Autorzy: Kozłowski S. , Swędrzyński A. , Zielewicz W.

Warianty tytułu

EN

Leguminous plants in natural environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca jest efektem studiów literaturowych, analizy wyników badań własnych, kontaktów z ośrodkami hodowli roślin, więzi z praktyką rolniczą oraz własnych przemyśleń nad rolą roślin motylkowatych w środowisku przyrodniczym. W Polsce występuje 161 gatunków motylkowatych, wykazujących specyficzne cechy biologiczne i chemiczne oraz właściwości ekologiczne. Potężnym atutem motylkowatych w kwestii oddziaływania na środowisko glebowe i inne rośliny, tak w układach naturalnych, jak i w różnych systemach rolnictwa jest zdolność do wchodzenia w symbiozę z bakteriami z rodzaju Rhizobium, Bradyrhizobium i Sinorhizobium. Motylkowate łatwo zasiedlają powierzchnie trudne nie tylko pod względem wilgotnościowym i termicznym, ale także mniej żyzne, zapobiegając w ten sposób ich erozji. Mogą utrzymywać się nawet w ekstremalnych warunkach panujących na podłożach wytworzonych z popiołów i żużli, skał pokopalnianych i innych odpadów przemysłowych. Mogą też pełnić rolę hiperakumulatorów w procesie fitoremediacji. Wobec niektórych gatunków otwiera się także perspektywa wykorzystania w fitoenergetyce. Wiele taksonów znajduje zastosowanie w pszczelarstwie i ziołolecznictwie. Rośliny motylkowate, obecne w runi łąkowej, determinują rozwój fauny łąkowej, zwłaszcza owadów. Negatywnym zjawiskiem jest ich ustępowanie z wielu zbiorowisk roślinnych, zwłaszcza łąkowych, co zmniejsza różnorodność gatunkową tych biocenoz i wywołuje inne negatywne skutki. Każdy gatunek tej dużej rodziny botanicznej jest bardzo cenny, tak w sferze paszowej, jak i pozapaszowej. Toteż nie można doprowadzać do zmniejszania się populacji motylkowatych w odniesieniu do liczebności gatunków i zasięgu ich występowania.

EN

The paper is a result of literature studies, analysis of the results of our own experiments, contacts with plant breeding centres as well as the authors' own reflections on the role of leguminous plants in natural environment. Each of the 153 species occurring in Poland possesses its own specific botanical traits and chemical and ecological properties. A huge advantage of legumes with respect to their influence on the soil environment and on other plants, both within natural and various agricultural systems, is their capability to enter into symbiosis with the bacteria from the genera Rhizobium, Bradyrhizobium and Sinorhizobium. Leguminous plants easily spread over areas of difficult moisture and thermal conditions but also over less fertile sites thus preventing from their erosion. They are able to sustain extreme conditions prevailing in substrates formed from ashes and cinder, mine rocks or other industrial wastes. Furthermore, they can act as hyper-accumulators in the phytoremediation process. There is a possibility of using some of these plants as renewable energy sources. Many taxa are used in apiculture and phytotherapy. Leguminous plants growing in meadow sward facilitate the development of meadow fauna, especially insects. A negative phenomenon is the withdrawal of legumes from many plant communities, meadow communities in particular, which reduces species diversity of these biocoenoses. Each species of this large botanical family is exceptionally valuable with respect to both their fodder and non-fodder importance. Hence, it is essential to prevent from the reduction of populations of leguminous plants in terms of the number of species and the range of their occurrence.

Słowa kluczowe

PL

bioróżnorodność; Fabaceae; motylkowate; środowisko przyrodnicze

EN

biodiversity; Fabaceae; legumes; natural environment

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 4
• Strony: 161--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz.

Twórcy

autor

Kozłowski S.

autor

Swędrzyński A.

autor

Zielewicz W.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Łąkarstwa i Krajobrazu Przyrodniczego, ul. Wojska Polskiego 38/42, 60-627 Poznań; tel. [phone],

Bibliografia

• BAKER M.J., WILLIAMS W.M. 1987. White Clover. Wallingford, C.A.B International ss. 534.
• BARNES D. 1992. Forage legume breeding past, present, future. Proceedings of the 14th General Meeting of the European Grassland Federation. Lahti. European Grassland Federation s. 228-232.
• BUCZKOWSKI R., KONDZIELSKI I., SZYMAŃSKI T. 2002. Metody remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Toruń. Uniwersytet Mikołaja Kopernika ss. 110.
• CHACHULSKI Ł., BUKOWIECKI F.K., JANKOWSKI S., GOLINOWSKI W. 1998. Dynamika brodawkowania koniczyny białej (Trifolium repens) i komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus) szczepionych bakteriami Rhizobium. Biuletyn Naukowy ART w Olsztynie. Nr 1 s. 21-30.
• CHRISTIE B., RETALLACK B., HETHERINGTON S., ELHALWAGY M. 1992. Response to selection for nitro gen fixation in red clover (Trifolium pratense L.). Proceedings of the 14th General Meeting of the European Grassland Federation. Lahti. European Grassland Federation s. 228-232.
• FALKOWSKI M. 1956. Wyniki doświadczeń i działalności Zakładu Doświadczalnego Wielichowo IUNG za lata 1950-1953. Warszawa. PWRiL ss. 284.
• FALKOWSKI M., KARŁOWSKA G. 1974. Bibliografia łąkarstwa i gospodarki łąkowej Wielkopolski. Biblioteczka Muzeum Rolnictwa w Szreniawie. T. 5 ss. 410.
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S. 1996. Łąka jako bariera ekologiczna migracji składników mineralnych do wód. Roczniki AR w Poznaniu. Nr 284 s. 97-102.
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S. 1977. Kierunki i wyniki prac badawczych nad zastosowaniem azotu w gospodarowaniu na użytkach zielonych. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 54 s. 1-54.
• GILEWSKA M, PŁÓCINICZAK A. 2009. Enzymatyczny wskaźnik żyzności gleb rozwijających się z gruntów pogórniczych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 540 s. 345-352.
• GOS A. 1999. Wzrost i rozwój niektórych gatunków traw i roślin motylkowatych na popiele z dodatkiem biohumusu. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis Agricultura. Vol. 197 z. 75 s. 75-80.
• GRABOWSKI K., GRZEGORCZYK S., BIENIEK B. 1998. Udział motylkowatrych w wybranych zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych nawadnianych ściekami krochmalniczo-browarnianymi. Biuletyn Naukowy. Nr 1 s. 91-97.
• GUTTERIDGE R.C., SHELTON H.M. (red.) 1998. Forage Tree Legumes in Tropical Agriculture. Queensland. The Tropical Grassland Society of Australia Inc. ss. 389.
• HAQUE I., JUTZI S. 1984. Nitrogen fixation by forage legumes in sub-Saharan Africa: Potential and limitations. ILCA Bulletin 20 s. 2-13.
• HEINTZE J. 1978. Motyle Polski. Cz. I. Warszawa. WSiP ss. 303.
• ISELY D. 1982. Leguminosae and Homo sapiens. Economic Botany. Vol. 36 (1) s. 46-70.
• KACZMAREK Z. 2009. Zróżnicowanie florystyczne runi łąk trwałych w aspekcie pożytku pszczelego i bytowania pszczołowatych. Rozpr. dokt. Maszyn. Poznań. Katedra Łąkarstwa UP ss. 228.
• KALEMBASA S., SYMANOWICZ B. 2003. Wpływ infekcji nasion rutwicy wschodniej (Galega orientalia Lam.) na plon suchej masy i wartość energetyczną. Acta Scientiarum Polonorum Agricultura. Vol. 2 z. 2 s. 157-162.
• KITCZAK T. 1999. Rośliny motylkowate w runi poboczy dróg. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis Agricultura. Vol. 197 z. 75 s. 173-178.
• KLUK K. 1805–1811. Dykcyonarz roślinny. Warszawa. Drukarnia Xięży Piarów. [Przedruk 1985. Warszawa. Wydaw. Artystyczne i Filmowe. T. 1 ss. 214, t. 2 ss. 256, t. 3 ss. 196].
• KOZŁOWSKI S., ZIELEWICZ W. 2009. Obecność azotu azotanowego w roślinach i w wodzie -przeszłość i przyszłość. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 9 z. 2 s. 125-138.
• KRYSZAK A. 2001. Różnorodność florystyczna zespołów łąk i pastwisk klasy Molinio-Arrhenatheretea R.TX.1937 w Wielkopolsce w aspekcie ich wartości gospodarczej. Roczniki AR Poznań, Rozprawy Naukowe. Nr 314 ss. 182.
• MĄDRZAK C. J. 1995. Molekularne mechanizmy symbiozy Rhizobiaceae z roślinami motylkowatymi. Poznań. Wydaw. AR ss. 232.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M., PAUL W., RONIKIER M., BERNACKI L., CIEŚLAK E., GŁOWACKI Z., LEDA M., MITKA J., PAŚNIK A., ROSTAŃSKI K., SZELĄG Z., WÓJCICKI J. J., ZALEWSKA- GAŁOSZ J., ZIELIŃSKI J., ŻUKOWSKI W. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences ss. 442.
• NOVOSELOVA A., FRAME J. 1992. The role of legumes in European grassland production. Proceedings of the 14th General Meeting of the European Grassland Federation. Lahti s. 87-96.
• PATRZAŁEK A. 1984. Wzrost i rozwój niektórych traw i motylkowatych na zwałowisku odpadów węgla kamiennego „Smolnica”. Archiwum Ochrony Środowiska 1 s. 183-197.
• PYTLARZ-KOZICKA M. 2010. Wpływ ochrony roślin i szczepienia nitraginą na zdrowotność i plonowanie dwóch odmian łubinu żółtego. Progress in Plant Protection. Vol. 50 s. 47-51.
• RALSKI E. 1946. Uprawa łąk i pastwisk w świetle doświadczeń polskich. Kraków. Stowarzyszenie Łąkarzy ss. 247.
• ROSTAŃSKI A. 1997. Flora spontaniczna hałd Górnego Śląska. Archiwum Ochrony Środowiska 3–4 s. 159–166.
• RUTKOWSKA B., KOZŁOWSKI S., STYPIŃSKI P., JANICKA M. 1995. Ocena dorobku hodowli traw i roślin motylkowatych na podstawie wyników badań łąkarskich w latach1945-1994. W: Kierunki rozwoju łąkarstwa na tle aktualnego poziomu wiedzy w najważniejszych jego działach. Warszawa. Wydaw. SGGW s. 74-91.
• RUTKOWSKI L. 2007. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN ss. 834.
• SAWICKA A. 1998. Czynniki ograniczające wiązanie atmosferycznego u roślin motylkowatych i u traw. Biuletyn Oceny Odmian. 29 s. 53-58.
• STYPIŃSKI P. 1998. Pozapaszowe i pozarolnicze znaczenie roślin motylkowatych. Biuletyn Naukowy ART 1 s. 351-360.
• SUOMINEN L., JUSSILA M. M., MAKELAINEN K., ROMANTSCHUK M., LINDSTROM K. 2000: Evaluation of the Galega-Rhizobium galegae system for the bioremediation of oil contaminated soil. Environmental Pollution 107 s. 239-244.
• SZAFER W., KULCZYŃSKI S., PAWŁOWSKI B. 1967. Rośliny polskie. Warszawa. PWN ss. 1020.
• WACHENDORF M., HELGADÓTTIR Á., PARENTE G. (red.) 2005. Sward Dynamics, N-flows nad Forage Utilisation in Legume-Based Systems. Proceedings of the 2nd COST 852 workshop. Grado. ERSA ss. 304.
• WILKANIEC Z., SZYMAŚ B., WYRWA F. 1996. Łąki trwałe jako baza pokarmowa i siedliskowa dla pszczół. Roczniki AR w Poznań 284. Rolnictwo 47 s. 105-110.
• WYSOCKI CZ., STAWICKA J., STYPIŃSKI P. 1998. Wykorzystanie i znaczenie roślin motylkowatych na trawnikach w warunkach zurbanizowanych. Biuletyn Naukowy ART w Olsztynie 1 s. 452-460.