Właściwości silnie przesuszonych organicznych gleb popożarowych obiektu Sobin-Jędrzychów

• Autorzy: Bogacz A. , Jędo M. , Woźniczka P.

Warianty tytułu

EN

Properties of post fire strongly desiccated organic soils in the Sobin-Jędrzychów object

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzono na glebach popożarowych, znajdujących się w obrębie zdegradowanej łąki pobagiennej, obiektu Sobin - Jędrzychów. Pożar silnie przesuszonych płytkich gleb murszowych MtIIc1 był obserwowany w okresach wiosennych 2004-2006 na powierzchni kilkunastu hektarów. Dwa lata po pożarze pobrano próbki glebowe z 5 profilów (32 próbki). Jedna z gleb, reprezentowana przez profil nr 1, była dotknięta przez pożar powierzchniowy, a pozostałe – przez pożar wgłębny. Powodował on zmniejszenie miąższości poziomów organicznych oraz wykształcenie się poziomów popiołowych o miąższości od 1 do 20 cm. Popożarowe poziomy miały odczyn alkaliczny lub zbliżony do obojętnego. Gleby były wzbogacone w wapń, magnez, sód i potas, wykazując niekiedy zwiększoną zawartość metali ciężkich. Poziomy popiołowe lub wymieszane z popiołem tworzyły struktury agregatowe - gruzełkowate bądź koksikowe. Struktury te wyraźnie ograniczały zdolności retencyjne poziomów przepalonych w porównaniu z poziomami torfowymi i murszowymi. Zmniejszyła się zatem objętość wody dostępnej - w tym łatwo dostępnej - dla roślin w poziomach objętych przez pożar. Świadczą o tym małe wartości potencjalnej (PRU) i efektywnej (ERU0 retencji użytecznej. Na podstawie budowy profilowej gleb popożarowych klasyfikowano je jako murszowe, murszowate lub murszaste (PTG 1989). Na podstawie zawartości materii organicznej oraz miąższości poziomów organicznych i popiołowych, były one klasyfikowane jako Histic lub Humic Gleysols, niekiedy Histosols (WRB 2006).

EN

The study was carried out in strongly desiccated pyrogenic meadow soil situated in the Sobin - Jędrzychów object. Fire in strongly dried, shallow muck-peat soil MtIIc1 was observed in spring seasons 2004-2006 on the surface of several hectares. Two years after the fire (2008) soil samples were collected in five selected profiles (25 soil samples). One of the soils represented by profile no. 1 faced surface fire; profiles no. 2-3 and no. 4-5 represented underground fire of medium and strong intensity, respectively. The fire decreased the thickness of organic layers and formed shallow 1-20 cm thick ash horizons. Post fire horizons had a neutral reaction. The soils were enriched with calcium, phosphorus, magnesium, sodium and potassium and sometimes with traces elements. Ash horizons and those mixed with ash formed aggregate lumpy or coke-like structures. These structures had reduced retention properties compared to muck or peat layers. The amount of water available for plants decreased in soil horizons affected by fire as evidenced by small values of potential (PRU) and effective (ERU) useful retention. Based on the composition of post fire horizons the soils were classified as muck, mucky or muck-like soils (PTG 1989). Based on the organic matter content and the thickness of organic and ash layers they were classified as Histic or Humic Gleysols, sometimes as Histosols (WRB 2006).

Słowa kluczowe

PL

gleby organiczne; łąka; murszenie; pożar; właściwości gleb

EN

fire; meadow; moorsh process; organic soils; soil properties

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 4
• Strony: 43--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz.

Twórcy

autor

Bogacz A.

autor

Jędo M.

autor

Woźniczka P.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław; tel. [phone],

Bibliografia

• BOGACZ A., MICHAŁCZYK A., WAŚKO A., SZULC A., MILLER A. 2006. Oddziaływanie pożarów na leśne gleby organiczne Nadleśnictwa Chocianów. W: Właściwości fizyczne i chemiczne gleb organicznych. Pr. zbior. Red. L. Szajdak, J. Szatyłowicz, T. Brandyk. Warszawa. Wydaw. SGGW s. 243-254.
• BOGACZ A., SEBZDA T. 2009. Charakterystyka gleb obszarów bagiennych i zabagnianych w sąsiedztwie Huty Miedzi Legnica. Roczniki Gleboznawcze. T. 60 z. 4 s. 5-12.
• BYRAM G.M. 1959. Combustion of forest fuel. W: Forest fire control and use. Pr. zbior. Red. K.P. Davis. New York. Mc Graw-Hill s. 61-89.
• D’AMORE D.V., LYNN W.C. 2002. Classification of Forested Histosols in Southeast Alaska. Soil Science Society American Journal. Vol. 66 s. 554-562.
• DE BANO L.F. 1991. The effects of fire on the soil properties. W: Proceedings: Management and Productivity of Western-Montane Forest Soil. Pr. zbior. Red. A.E Harvey, L.F. Neuenschwander. General Technical Report INT–280USDA Forest Service s. 151-156.
• EFEMOV T.T., EFREMOVA S.P. 2006. Pyrogenic transformation of organic mater in soil of forest bog. Eurasian Soil Science. T. 39 z. 12 s. 1441-1450.
• EWEL K.C., MITSCH W.J. 1978. The effects of fire on species composition in cypress dome ecosystems. Florida Scientists. Vol. 41 s. 25-32.
• FERNANDEZ I., CABANEIRO A., CARBALLAS T. 1997. Organic matter changes immediately after a wildfire in an Atlantic forest soil comparison with laboratory soil heating. Soil Biology and Biochemistry. Vol. 2 s. 1-11.
• HOSTING J.S. 1938. The ignitron at low temperatures of the organic mater in soil. Journal of Agricultural Science. Vol. 28 s. 386-402.
• ILNICKI P. 2002. Torfowiska i torf. Poznań. Wydaw. AR ss. 606.
• KANIA J., MALAWSKA M., GUTRY P., KAMIŃSKI J., WIŁKOMIRSKI B. 2006. Zmiany przyrodnicze torfowisk niskich spowodowane pożarem. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6 z. 2(18) s. 155-173.
• KUTIEL P., SHAVIV A. 1993. Effects of soil type, plant composition, and leaching on soil nutrients following simulated forest fire. Forest Ecology and Environment. Vol. 53 s. 329-343.
• LIPKA K., GOTEK K. 1995. Pożary torfowisk jako następstwa pomelioracyjnego przesuszenia. Zeszyty Naukowe AR. Kraków, Sesja Naukowa. Vol. 298 z. 45 s. 103-111.
• LUBLINER-MIANOWSKA K. 1951. Wskazówki do badania torfu. Katowice. PWT ss. 73.
• LUCAS R.E. 1982. Organic Soils (Histosols). Formation, distribution, physical and chemical properties and menagement for crop production. Michigan State University. Reasearch Report No. 435 (Farm Science).
• LYNN W.C., MCKINZIE W.E., GROSSMAN R.B. 1974. Field laboratory tests for characterization of Histosols. W: Histosols: Their Characteristics, Classification and Use. Pr. zbior. Red. M. Stelly. Medison, WI. Soil Science Society American Special Publication s. 11-20.
• MARCINEK J. 1963. Badania nad zdolnością sorpcyjną i składem kationów wymiennych gleb torfowych. Roczniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Z. 15 s. 163-172.
• OKRUSZKO H. 1971. Określenie ciężaru właściwego gleb hydrogenicznych na podstawie zawartości w nich części mineralnych. Wiadomości IMUZ. T. 10 z. 1 s. 47-54.
• OKRUSZKO H. 1980. Analiza przyrodniczych i gospodarczych walorów w Basenie Środkowej Biebrzy. Wiadomości Melioracyjne. T. 23 z. 2 s. 62-63.
• PAGE S.F., RIELEY I.O., BOEHM D. V., SIEGERT F., MUHAMED N. 2000. Impact of the 1997 fires on the peatlands in Central Kalimantan, Indonesia. Sustaining our peatlands. Proceeding of 11th International Peat Congress, Quebec. Vol. 2 s. 962-970.
• PN-76-G-02501. 1977. Oznaczanie gatunku, rodzaju i typu torfu ss. 11.
• Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 1989. Systematyka gleb Polski. Roczniki Gleboznawcze. T. 40 z. 3/4 ss. 150.
• Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych - PTG 2008. Roczniki Gleboznawcze. T. LX z. 2 s. 5-16.
• RODLEY J. 1962. Peat erosion on the high moors of Derby Shire and West York Shire. East Midlands Geographer. T. 3 z. 17 s. 40-50.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi. Dz.U. 2002 nr 165 poz. 1359.
• RYKA W., MALISZEWSKA A. 1991. Słownik petrograficzny. Warszawa. Wydaw. Geol. ss. 415.
• SAPEK A., SAPEK B. 1997. Metody analizy chemicznej gleb organicznych. Falenty. IMUZ ss. 80.
• Soil Survey Staff 1998. Keys to Soil Taxonomy. 8th ed. Washington DC. USDA-NRCS. U.S. Govt. Printing Office ss. 319.
• SOTO B., DIAZ FIERROS F. 1993. Interaction between plant ash leachates and soil. International Journal of Wildland Fire. T. 3 z. 4 s. 207-216.
• ULERY A.L., GRAHAM R.C. 1993. Forest fire effects on soil color and texture. Soil Science Society American Journal. Vol. 57 s. 135-140.
• World Reference Base For Soil Resources 2006. Rome. Food and Agriculture Organization of the United Nations ss. 127.
• ZAIDELMAN F.R., BANNIKOV M.V., SHVAROV A.P. 1999. Properties and Fertility of Pyrogenic formations on Burnt Drained Peaty Soils. Eurasian Soil Science. T. 32 z. 9 s. 1032-1039.
• ZAIDELMAN F.R., SHVAROV A.P. 2002. Pyrogenic and hydrothermic degradation of Peat Soils, Agroecology, Sand cultures, Remediation. Moscow. Moscow State University Press. ss. 166.
• ZARZYCKI J., SZYMECKA A. 2006. Dynamika i zróżnicowanie przestrzenne temperatury podczas wiosennego wypalania nieleśnych zbiorowisk roślinnych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6 z. 1(16) s. 437-448.