Zasadność budowy tarlisk dla wędrownych ryb łososiowatych w zlewni Iny na tle badań środowiskowych Cz. 1 - rzeka Ina

• Autorzy: Tański A. , Bonisławska M. , Szulc J. , Brysiewicz A. , Formicki K.

Warianty tytułu

EN

The possibility of building spawning grounds for migratory salmonids based on environmental studies Part 1: Ina River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przydatności wód zlewni Iny do budowy tarlisk dla wędrownych ryb łososiowatych. Ze względu na znaczny obszar badanej zlewni pracę podzielono na trzy części. W latach 2007 i 2008 badaniami objęto wody Iny (cz. 1), zlewnię rzeki Krąpiel (cz. 2) i pozostałe dopływy Iny (cz. 3). Określano przydatność badanych cieków do bytowania w nich wędrownych ryb łososiowatych - łososia (Salmo salar) i troci (Salmo trutta m. trutta). W prezentowanej części w głównym korycie Iny badano jakość wody w sezonie letnim i jesienno-zimowym w 13 punktach kontrolnych oraz mierzono przepływy wody i pobierano próbki z podłoża dna w celu określenia możliwości naturalnego tarła ryb łososiowatych. Na podstawie badań embriogenezy, prowadzonych w wodzie z Iny, oceniano przebieg rozwoju zarodkowego oraz dokonano charakterystyki wylęgniętych larw. Ponadto określono podstawowe elementy, wpływające na ograniczenie migracji ryb w górne odcinki rzeki i jej dopływy. Uzyskane wyniki badań hydrochemicznych wody Iny wykazały, że mimo zwiększonych wartości 5 z 14 wskaźników jakości wody, rozwój zarodkowy badanych gatunków przebiegał prawidłowo, co potwierdza, że parametry wody badanej części Iny spełniają wymogi dla bytowania w niej ryb z rodziny łososiowatych.

EN

The paper presents results of a study on the usefulness of the Ina River basin waters for the construction of spawning grounds for migratory salmonids. Due to a significant area of the examined river basin, the work was divided into three parts. The study in the years 2007 and 2008 covered waters of the Ina River (part 1), the Krąpiel River basin (part 2) and other tributaries of the Ina River (part 3). The usefulness of the examined water courses was determined for the dwelling of migratory salmonids - salmon (Salmo salar) and sea trout (Salmo trutta m. trutta). In the first part, water quality was examined in the summer, autumn and winter time in 13 control points of the main bed of the Ina River. Additionally, water flow was measured and samples of the river bed were taken in order to determine possibilities for the natural spawning of salmonids. The course of embryonic development was evaluated and the hatched larval fish were characterised based on embryogenetic examination performed in the water of the Ina River. Moreover, main elements limiting fish migration in the upper part of the river and its tributaries were determined. The obtained results of hydrochemical tests indicated that, in spite of the increased values of 5 out of 14 water quality parameters, the embryonic development of the examined species proceeded properly, which confirmed that the water met the requirements of the fish from the Salmonidae family.

Słowa kluczowe

PL

badania środowiskowe; jakość wody; tarliska; wędrowne ryby łososiowate

EN

environmental studies; migratory salmonids; quality of water; spawning grounds

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 3
• Strony: 253--268
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., il.

Twórcy

autor

Tański A.

autor

Bonisławska M.

autor

Szulc J.

autor

Brysiewicz A.

autor

Formicki K.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Katedra Anatomii, Hydrobiologii i Biotechnologii Rozrodu, ul. Kazimierza Królewicza 4, 71-550 Szczecin; tel. [phone],

Bibliografia

• BARTEL R., PENDER R. 2007. Restoration of salmon (Salmo salar L.), sea trout (Salmo trutta trutta L.), vimba (Vimba vimba L.) and sturgeon (Acipenser oxyrhynchus Mitchill.) in Western Pomeranian rivers. W: Prospects and perspectives of fisheries in the coastal zone of the southern Baltic. Vol. 2. Inland fisheries in Western Pomerania in the light of new regulations of European Union policies. Pr. zbior. Red. W. Wawrzyniak, I. Dunin-Kwinta, K. Formicki. Szczecin. Wydaw. Foka s. 103-110
• BARTEL R., WIŚNIEWOLSKI W., PRUS P. 2007. Impact of the Włocławek dam on migratory fish in the Vistula river. Archives of Polish Fisheries. Vol. 15 fasc. 2 s. 141-156.
• BLAXTER J.H.S., HEMPLE G. 1963. The influence of egg size on herring larvae (Clupea harengus). Journal du Conseil / Conseil International Pour L`Exploration de la Mer. Vol. 28 s. 211-240.
• BONISŁAWSKA M. 2001. Wpływ temperatury na tempo i przebieg embriogenezy u ryb. Praca doktorska. Maszynopis. Szczecin. AR ss. 75.
• BONISŁAWSKA M. 2009. Effects of salinity on the duration and course of embryogenesis in sea trout (Salmo trutta L.) [online]. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities. Vol. 12 iss. (4) [Dostęp 28.03.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.ejpau.media.pl/volume12/issue4/art- 07.html.
• BRZEZIŃSKI R., BONISŁAWSKA M. 2010. Oddziaływanie wybranych budowli hydrotechnicznych na drożność i jakość wód wybranego odcinka rzeki Krąpiel. Gospodarka Wodna. Nr 1 s. 34-43.
• CHEŁKOWSKI Z., TRZEBIATOWSKI R., FILIPIAK J., 1986. Określenie liczby wylęgu troci (Salmo trutta L.) przeznaczonego do zarybienia cieków zlewni Iny. Instrukcja wdrożeniowa. Nr 3. Szczecin. AR ss. 8.
• DĘBOWSKI P., BERNAŚ R., RADTKE G., SKÓRA M. 2008. Stan populacji troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta) i łososia (Salmo salar) w dorzeczu Słupi i możliwości optymalizacji tarła tych gatunków. Olsztyn. Wydaw. IRŚ ss. 91.
• HERMANOWICZ W., DOŻAŃSKA W., DOJLIDO J., KOZIOROWSKA B. 1999. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Warszawa. Arkady ss. 556.
• IOŚ, WIOŚ Szczecin 2011. Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2008-2009. Cz. VI.2. Rzeki. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Szczecin s. 58-146.
• KESZKA S., RACZYŃSKI M., TAŃSKI A. 2007. Bonitacja zlewni Iny oraz dopływów Dolnej Odry i jej estuarium, będących w użytkowaniu rybackim przez okręg PZW w Szczecinie. Maszynopis. Szczecin. Zarząd Okręgu PZW ss. 75.
• KORWIN-KOSSAKOWSKI M., MYSZKOWSKI L., KAZUŃ K. 1995. Acute toxicite of nitrite to tench (Tinca tinca L.) larvae. Polskie Archiwum Hydrobiologii. Nr 42 s. 213-216.
• LUBIENIECKI B. 2003. Przepławki i drożność rzek. Olsztyn. Wydaw. IRŚ ss. 83.
• NYK J., DOMAGAŁA J. 2008. Sztuczne tarliska dla ryb litofilnych w rzekach pomorskich. Użytkownik Rybacki - Nowa Rzeczywistość PZW s. 134-150.
• PN-C-045760-6:1973. Woda i ścieki. Badania zawartości związków azotu. Oznaczanie azotu azotynowego metodą kolorymetryczną z kwasem sulfanilowym i 1-naftyloaminą.
• PN-C-04617-02:1975. Woda i ścieki. Badania zawartości chlorków. Oznaczanie chlorków w wodzie i ściekach metodą argentometrycznego miareczkowania.
• PN-C-04562-01:1975. Woda i ścieki. Badania zawartości magnezu. Oznaczanie magnezu metodą wersenianową.
• PN-C-04542:1977. Woda i ścieki. Oznaczanie przewodności elektrolitycznej właściwej.
• PN-C-04584:1977. Woda i ścieki. Pomiar temperatury.
• PN-C-04551-01:1981. Woda i ścieki. Badania zawartości wapnia. Oznaczanie wapnia powyżej 10 mg·dm–3 metodą wersenianową.
• PN-C-04578-02:1985. Woda i ścieki. Badania zapotrzebowania tlenu i zawartości węgla organicznego. Oznaczanie chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT) metodą nadmanganianową.
• PN-C-04540-03:1990. Woda i ścieki. Badania pH, kwasowości i zasadowości. Oznaczanie kwasowości i zasadowości mineralnej i ogólnej metodą miareczkowania wobec wskaźników.
• PN-ISO 5813:1997. Jakość wody. Oznaczanie tlenu rozpuszczonego. Metoda jodometryczna.
• PN-EN 1899-1:2002. Jakość wody. Oznaczanie biochemicznego zapotrzebowania tlenu po n dniach (BZTn). Część 1. Metoda rozcieńczania i szczepienia z dodatkiem allilotiomocznika.
• PN-ISO 7150-1:2002. Jakość wody. Oznaczanie azotu amonowego. Manualna metoda spektrometryczna.
• PN-ISO 5667-6:2003. Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 6. Wytyczne dotyczące pobierania próbek z rzek i strumieni.
• PN-EN ISO 6878:2004. Jakość wody. Oznaczanie fosforu. Metoda spektrometryczna z molibdenianem amonu.
• PN-EN 872:2005. Jakość wody. Oznaczanie zawiesin. Metoda z zastosowaniem filtracji przez sączki z włókna szklanego.
• PN-ISO 6060:2006. Jakość wody. Oznaczanie chemicznego zapotrzebowania tlenu.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Dz. U. 2002 nr 176 poz. 1455.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Dz. U. 2008 nr 162 poz. 1008.
• RUBIN J.F. 1998. Survival and emergence pattern of sea trout fry In substrata of different compositions. Journal of Fish Biology. Vol. 53 iss. 1 s. 84-92.
• RUBIN J.F., GLIMSATER C. 1996. Egg-to-fry survival of the sea trout in some streams of Gotland. Journal of Fish Biology. Vol. 48 iss. 4 s. 585-606.
• RUBIN J.F., GLIMSATER C., JARVI T. 2004. Characteristics and rehabilitation of the spawning habitats of the sea trout, Salmo trutta, in Gotland (Sweden). Fisheries Mangament and Ecology. Vol. 11 iss. 1 s. 15-22.
• SYCH R. 1998. Program restytucji ryb wędrownych w Polsce - od genezy do początków realizacji. Idee Ekologiczne. Nr 13. Seria Szkice. Z. 7 s. 71-86.
• SZCZERBOWSKI J., ZDANOWSKI B., KRÜGER A., DEMBIŃSKI W., GORYCZKO K., LOSSOW K., BARTEL R., STUDNICKA M., ZAMOJSKI J. 1993. Rybactwo śródlądowe. Olsztyn. Wydaw. IRŚ ss. 567.
• TAŃSKI A., FORMICKI K., BONISŁAWSKA M., KORZELECKA-ORKISZ A., WINNICKI A. 2008. Możliwości wspomagania naturalnego rozrodu łososia atlantyckiego (Salmo salar L.) i troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta L.) w zlewni rzeki Iny. W: Biotechnologia w akwakulturze. Pr. zbior. Red. Z. Zakęś, J. Wolnicki, K. Dęmska-Zakęś, R. Kamiński, D. Ulikowski. Olsztyn. Wydaw. IRŚ s. 173-180.
• TAŃSKI A., KORZELECKA-ORKISZ A., GZYL M., WINNICKI A., FORMICKI K. 2009. Wpływ struktury żwirowo-kamienistej gniazd na wyniki inkubacji jaj troci (Salmo trutta m. trutta). W: Rozród, podchów, profilaktyka ryb łososiowatych i innych gatunków. Pr. zbior. Red. Z. Zakęś, J. Wolnicki, K. Dęmska-Zakęś, R. Kamiński, D. Ulikowski. Olsztyn. Wydaw. IRŚ s. 141-148.
• TAŃSKI A., PENDER R., 2007. Angling management by the Polish Anglers’ Association, Szczecin branch. W: Prospects and perspectives of fisheries in the coastal zone of the southern Baltic. Vol. 2. Inland fisheries in Western Pomerania in the light of new regulations of European Union policies. Pr. zbior. Red. W. Wawrzyniak, I. Dunin-Kwinta, K. Formicki. Szczecin. Wydaw. Foka s. 73-82.
• TAŃSKI A., PENDER R. 2009. Gospodarka rybami łososiowatymi prowadzona przez Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w Szczecinie w latach 1999-2009. W: Rozród, podchów, profilaktyka ryb łososiowatych i innych gatunków. Pr. zbior. Red. Z. Zakęś, J. Wolnicki, K. Dęmska-Zakęś, R. Kamiński, D. Ulikowski. Olsztyn. Wydaw. IRŚ s. 243-250.
• WINNICKI A., KORZELECKA A. 1997. Morphomechanical aspects of the development of the bleak (Alburnus alburnus L.). Acta Ichthyologica et Piscatoria. Vol. 27 no. 2 s. 17-27.
• WIOŚ Szczecin 2010. Ocena jakości wód powierzchniowych w województwie zachodniopomorskim w roku 2009 według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Opracowano w Wydziale Monitoringu Środowiska ss. 29.
• WIŚNIEWOLSKI W. 2002. Czynniki sprzyjające i szkodliwe dla rozwoju i utrzymania populacji ryb w wodach płynących. Supplementa ad Acta Hydrobiologia. Vol. 3 s. 1-28.
• ZGRABCZYŃSKI J. 2002. Karty ewidencyjne budowli hydrotechnicznych. Zlewnia rzeki Iny. Spis wykonany na zlecenie Zachodniopomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie, w ramach „Programu budowy przepławek dla ryb na terenie województwa zachodniopomorskiego”. Umowa 17/01 z dnia 16.05.2001 r. T. V. Egz. 1. Poznań. Biuro Projektów Wodnych Melioracji i Inżynierii Środowiska „Biprowodmel” Sp. z o.o.