Zakres i tendencje zmian stanów wód podziemnych w obszarach podmokłych w Kampinoskim Parku Narodowym

• Autorzy: Krogulec E. , Furmankowska A. , Jóźwiak K. , Zabłocki S.

Warianty tytułu

EN

Range and trends of changes in groundwater level in wetlands of the Kampinos National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powierzchnia hydrostref bagiennych stanowi około 30% obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Cechą specyficzną tych obszarów jest płytkie występowanie zwierciadła wód podziemnych, średnio od 0,16 do 2,30 m. Podstawą badań nad określeniem roli czynników geogenicznych i antropogenicznych, warunkujących zakres i tendencję zmian stanów wód były obserwacje monitoringowe z lat 1999-2009. Wśród czynników geogenicznych podstawowe znaczenie mają rozkład oraz sezonowość opadów atmosferycznych oraz drenaż płytkich systemów wód podziemnych przez cieki. Wyniki korelacji opad atmosferyczny – głębokość do zwierciadła wód podziemnych umożliwiają wyodrębnienie rejonów o wysokiej zależności oraz rejony, gdzie dominujący jest wpływ innych czynników. Linie trendu wskazują na trzy okresy zmian stanów wód podziemnych. Od 1999 r. zaznacza się zniżkujący trend zwierciadła wód podziemnych, w latach 2003-2007 następuje jego odwrócenie, a kolejny trend malejący powinien zakończyć się w 2011, lecz bieżąca sytuacja meteorologiczna nie wskazuje, że założenie to, pomimo długiego okresu badawczego, będzie możliwe. Głównym czynnikiem, oprócz wielkości opadu atmosferycznego, działającym lokalnie i okresowo, są przetamowania cieków, naturalne - tworzone lub inicjowane przez bobry podczas mokrych lat lub sztuczne - tworzone przez Służbę Parku. Działanie takich tam kształtuje stany wód podziemnych i wpływa na ich amplitudy, które są niezależne od wielkości opadu.

EN

Marshes cover about 2440 km² in the Kampinos National Park. The specific characteristic of KNP marsh zones is the presence of shallow ground water tables from 0.16 to 2.30 m. The range and trends of groundwater level changes there are related to the influence of geogenic and anthropogenic factors. From among geogenic factors, the most important are the distribution and seasonality of precipitation, which determine the infiltration recharge, evapotranspiration and drainage of shallow groundwater system by streams. Defining the role of factors affecting the range and trends of groundwater level changes in KNP was based on regular monitoring carried out in the park from 1999 to 2009. Obtained correlations indicated a high diversity of the relation: atmospheric precipitation – groundwater table depth in particular areas of the delineated marsh zones. In some, the relationship was so close that other environmental factors seem insignificant, in others, the relationship was weak indicating the effect of factors other than atmospheric precipitation. Groundwater level in marshes was characterised by dynamic changes – the amplitudes in the years 1999-2009 reached from 2 m in northern marsh zone to over 3 m in the southern zone and average annual amplitude was 1.86 m. Since the beginning of observations in 1999 groundwater table tended to decline, after 2003 the character of the trend reversed. Another decreasing trend started in 2007 and, considering previous tendencies, its reverse should be expected after 2011, although present meteorological conditions suggest that this regularity will not be followed. Anthropogenic factors, such as water withdrawal and improper draining system, have not changed in recent years, so their influence can be considered steady and negligible in elaborating programmes of wetland renaturalisation. Basic factors which caused local and temporary increase of groundwater table depth were beaver dams. These dams resulted in groundwater level changes which were mostly independent of precipitation.

Słowa kluczowe

PL

hydrostrefy bagienne; Kampinoski Park Narodowy; obserwacje monitoringowe; obszary podmokłe; zwierciadło wód podziemnych

EN

groundwater level; Kampinos National Park; monitoring observations; wetland areas; wetland hydrozones

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 3
• Strony: 99--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., wykr.

Twórcy

autor

Krogulec E.

autor

Furmankowska A.

autor

Jóźwiak K.

autor

Zabłocki S.

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa; tel. [phone],

Bibliografia

• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Dz.Urz. UE L327/1.
• KROGULEC E. 2004. Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej na podstawie przesłanek hydrodynamicznych. Warszawa. WUW s. 156.
• KROGULEC E. 2009. Ocena stopnia sczerpania zasobów wód podziemnych w oparciu o wyniki monitoringu w rejonie Kampinoskiego Parku Narodowego. Materiały niepublikowane. Warszawa. Archiwum PIG s. 25.
• KROGULEC E. 2010. Evaluation of infiltration rates within the Vistula River valley, central Poland. Acta Geologica Polonica. Vol. 60 no. 4 s. 617-628.
• KROGULEC E., ANDRZEJEWSKA A., FURMANKOWSKA A., ZABŁOCKI S. 2009. Analiza stanów wód podziemnych na obszarach podmokłych na przykładzie obserwacji w Kampinoskim Parku Narodowym. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego. Nr 436 s. 281-288.
• KROGULEC E., FURMANKOWSKA A., TRZECIAK J., ZABŁOCKI S. 2010. Factors determining range and tendencies of groundwater level changes in wetland areas. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego. Nr 441 s. 73-82.
• PIÓRKOWSKI H., DOMAŃSKA M., RYCHARSKI M., JAKUBOWSKI W., OSTRZYŻEK S., STEFANIAK P. 2010. Rezultat 17 - Aktualna mapa siedliskowo-glebowa przedstawiająca siedliska i gleby hydrogeniczne w standardzie GIS. W: Projekt pt. „Opracowanie metod odtworzenia pierwotnych warunków wodnych Kampinoskiego Parku Narodowego w celu powstrzymania degradacji przyrodniczej i poprawienia stanu bioróżnorodności” [online]. [Dostęp 13.12.2010 r.]. Dostępny w Internecie: http://kampinos.sggw.pl
• SZEWCZYK M., DOMAŃSKA M. 2010. Rezultat 30 - Zestaw wymogów i ograniczeń związanych z użytkowaniem siedlisk. W: Projekt pt.: „Opracowanie metod odtworzenia pierwotnych warunków wodnych Kampinoskiego Parku Narodowego w celu powstrzymania degradacji przyrodniczej i poprawienia stanu bioróżnorodności” [online]. [Dostęp 13.12.2010 r.]. Dostępny w Internecie: http://kampinos.sggw.pl].