Ładunek azotu z nawozów naturalnych na obszarze zlewni górnej Wisły

• Autorzy: Smoroń S. , Twardy S. , Kopacz M.

Warianty tytułu

EN

The load of nitrogen from manures in the Upper Vistula basin area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy analizowano stan pogłowia zwierząt gospodarskich oraz ilość N pochodzącego z nawozów naturalnych, a także dokonano oceny zagrożenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzenia rolniczego, na obszarze zlewni górnej Wisły (po przekrój w Zawichoście). Kodeks dobrej praktyki rolniczej określa, że ze względów środowiskowych ilość azotu w nawozach naturalnych, pochodzących od zwierząt gospodarskich nie powinna przekraczać 170 kg·ha-¹ UR, a obsada zwierząt gospodarskich, nie może być większa niż 1,5 DJP·ha-¹ UR. Do przeprowadzenia obliczeń wykorzystano komputerowy program MacroBil opracowany w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB. Dane liczbowe wprowadzone do programu pochodziły z poszczególnych gmin. Wykorzystano również publikowane wyniki monitoringu wód powierzchniowych z lat 2005-2006. Analiza materiału obliczeniowego wykazała, że produkcja rolnicza cechowała się małą intensywnością, charakterystyczną dla rolnictwa ekstensywnego. Obsada zwierząt wynosiła 0,43 DJP·ha-¹ UR, tj. 28,7% liczby zalecanej ze względów środowiskowych, a średnia dawka N w nawozach naturalnych na tym terenie 33,5 kg·ha-¹ UR, co stanowi ok. 20% maksymalnej dawki określonej w Kodeksie. Tak mała intensywność produkcji rolniczej oznacza, że nie powinno pojawić się zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wodnego azotanami ze źródeł rolniczych. Potwierdzają to badania WIOŚ, z których wynika, że maksymalne stężenie NO₃ w wodach powierzchniowych tego rejonu sięgało 27,4 mg·dm-³.

EN

The paper deals with the Upper Vistula basin (up to the section at Zawichost). The status of livestock and the amount of N derived from manures was analyzed as well as the risks of water pollution by nitrates from the agricultural sources. The Code of Good Agricultural Practice specifies (for environmental reasons) that the amount of nitrogen in fertilizers originated from livestock should not exceed 170 kg per hectare of agriculture land, and the stocking rate cannot be higher than 1.5 Live stock Unit (LU) per hectare of Agriculture Land (AL). The Macrobil computer program (developed by IUNG-PIB) was used to conduct the calculations. The data for the program originated from the respective communes. The published results of surface water monitoring from the period 2005-2006 were also used. An analysis of calculation showed that agricultural production was described by the low intensity, characteristic for an extensive farming. The stocking rate was 0.43 LU per hectare of AL, i.e. 28.7% of recommended for the environmental reasons. The average rate of nitrogen from natural fertilizers in this area was 33.5 kg per hectare of AL, which is about 20% of the maximum rate set in the Code of Good Agricultural Practice. The risk for the water environment by nitrates from the agricultural sources should not appear with such low-intensity agricultural production. The studies conducted by regional inspectorates for the environment protection confirmed that the maximum concentration of nitrates in the surface waters in this region reached 27.4 mg per litre.

Słowa kluczowe

PL

dyrektywa azotanowa; nawozy naturalne; obsada zwierząt; zlewnia górnej Wisły

EN

manures; nitrate directive; stocking rate; Upper Vistula basin

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 1
• Strony: 277--288
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., il., wykr.

Twórcy

autor

Smoroń S.

autor

Twardy S.

autor

Kopacz M.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• DUER J., FOTYMA M., MADEJ K. 2002. Kodeks dobrej praktyki rolniczej. Warszawa. MRiRW, MŚ ss. 96.
• DYNOWSKA J., MACIEJEWSKI M. (red.) 1991. Dorzecze górnej Wisły. Cz. I. Warszawa-Kraków. Wydaw. Nauk. PWN ss. 341.
• Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego [online]. Warszawa. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.kzgw.gov.pl/Dyrektywa-Azotanowa. html
• GUS 2011. Ochrona środowiska w 2007 r. [online]. Warszawa. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1523_PLK_HTML.htm?action=show_archive
• IUNG-PIB 2011. Bilansowanie składników pokarmowych w gospodarstwie na powierzchni pola. Program komputerowy MacroBil [online]. Puławy. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie http://www.iung.pulawy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=100& Itemid=95#programy
• KOPACZ M., TWARDY S., KOSTUCH M. 2007. Ładunek azotu pochodzącego ze źródeł rolniczych a zmiany użytkowania ziemi w dorzeczu górnej Wisły. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 7 z. 2b s. 87-97.
• KUŹNIAR A., TWARDY S., KOWALCZYK A. 2009. Changes in the pollution loads in the surface water of the Upper San against a background of land management. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 18 no. 3A s. 207-213.
• KZGW 2001. Bilans powierzchni OSN na tle powierzchni RZGW i Polski. Dyrektywa Azotanowa. [online]. Warszawa. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.kzgw.gov. pl/files/file/Pliki_do_pobrania/AZOTANOWA.pdf
• MRiRW 2006. Rolnictwo i gospodarka żywnościowa w Polsce. Warszawa ss. 78.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r., w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 2003 r. Nr 4 poz. 44.
• RZGW 2011. Charakterystyka Obszaru działania [online]. Kraków. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie: http://www.krakow.rzgw.gov.pl/index.php?option=com_content&view =article&id=184&Itemid=267&lang=pl
• SMOROŃ S., KUŹNIAR A. 2006. The seasonal changes of a surface water quality in the tourist areas of the Podhale (the western Carpathians). Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 15 no. 5C s. 90-93.
• SMOROŃ S., TWARDY S. 2006. Concentrations and loads of N-NO3, N-NH4, PO4 and BOD5 in waters of the upper Dunajec (in the years 1985-1998). Journal of Water and Land Development. No. 10 s. 151-162.
• SMOROŃ S., TWARDY S., KUŹNIAR A., KOPACZ M. 2009. Studies in favour of surface water quality protection in the highly valued nature areas of the polish Carpathians. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 18 no. 3A s. 404-410.
• TWARDY S., MAZURKIEWICZ-BOROŃ G., JARZĄBEK A. 2003. Kryteria wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych (na terenie RZGW w Krakowie). Opracowanie monograficzne. Kraków, RZGW, IMUZ-MOB ss. 93.
• WIOŚ 2006a. Raport o stanie środowiska w woj. małopolskim w 2005 r. Kraków ss. 134.
• WIOŚ 2006b. Stan środowiska w woj. podkarpackim w 2005 r. Rzeszów ss. 133.
• WIOŚ 2006c. Wyniki pomiarów jakości wód powierzchniowych w woj. świętokrzyskim w 2005 r. [online]. Kielce. [Data dostępu 22.03.2011]. Dostępny w Internecie: www.kielce.pios.gov.pl/ raporty/wod_pow/2006wodpow.pdf
• ZASTAWNY J., JANKOWSKA-HUFLEJT H., WRÓBEL B. 2001. Podstawowe założenia systemu niskonakładowej produkcji rolniczej. W: Niskonakładowa produkcja rolnicza z wykorzystaniem pasz na użytkach zielonych w Karpatach Polskich. Pr. zbior. Red. H. Jankowska-Huflejt, J. Zastawny. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 21–31.