Efektywność nawożenia saletrą amonową i wapniową w plonowaniu użytku zielonego na glebie mineralnej - wyniki wieloletnich doświadczeń

• Autorzy: Sapek B.

Warianty tytułu

EN

The efficiency of fertilisation with ammonium nitrate and calcium nitrate in the yielding of a grassland on mineral soil - results of long-term experiments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ocenie efektywności działania czynnika nawozowego oraz jego dynamiki należałoby brać pod uwagę nie tylko ilość uzyskiwanych plonów, lecz również jego oddziaływanie na środowisko przyrodnicze. Celem pracy była ocena plonowania użytków zielonych w wieloleciu na glebach mineralnych o zróżnicowanych właściwościach fizyczno-wodnych pod wpływem nawożenia saletrą amonową (AN) oraz saletrą wapniową (CN) na tle następczego wpływu wapnowania i zróżnicowanej dawki azotu, a także w warunkach zaniechania nawożenia fosforem. Oszacowano efektywność działania dwóch nawozów azotowych na przykładzie wyników dwóch długoletnich doświadczeń łąkowych (doświadczenie J, 1981-2007; doświadczenie L, 1982-2003) użytkowanych kośnie, założonych na kwaśnej glebie mineralnej, usytuowanych w województwie mazowieckim. Obserwowane zróżnicowanie plonowania rozważono w świetle ochrony gleby i kosztów nawożenia. W warunkach silnie kwaśnej gleby, ubogiej w C_org i stosowania większych dawek azotu (240 kg N·ha-¹) można oczekiwać większego efektu plonotwórczego nawożenia saletrą wapniową w porównaniu z saletrą amonową, również po zaniechaniu nawożenia jej fosforem. Bez względu na właściwości fizyczno-wodne gleby, nawożenie saletrą wapniową gwarantuje większą stabilność uzyskiwanych plonów w wieloleciu. Większy koszt azotu w tej samej dawce saletry wapniowej w porównaniu z saletrą amonową jest rekompensowany jego zwiększoną plonotwórczą efektywnością oraz działaniem prośrodowiskowym, tj. przeciwdziałaniem zakwaszeniu gleby i stabilizacją jej odczynu.

EN

Estimation of the efficiency of fertilisation and its dynamic should involve both the yield and environmental effects. The aim of this paper was to estimate long-term yield in grasslands on mineral soils of different physical and water properties fertilised with ammonium nitrate (AN) and calcium nitrate (CN) in relation to the secondary effect of liming and different dose of nitrogen and abandoned phosphorus fertilisation. The efficiency of the two nitrogen fertilisers was estimated from results of two long-term experiments set up on mown meadows (in Janki, 1981-2007; in Laszczki, 1982-2003) situated on acid mineral soil in Mazowieckie province. Observed yield differentiation was considered in the light of soil protection and the cost of fertilisation. In very acid soil, poor in C_org and at a higher dose of nitrogen (240 kg N·ha-¹) one may expect higher yields with calcium than with ammonium nitrate fertilisation even after the abandonment of phosphorus fertilisation. Regardless of physical and water properties of soil, fertilization with calcium nitrate guarantees higher long-term stability of yields. The higher cost of nitrogen in calcium nitrate than in ammonium nitrogen is compensated by increased yield-forming efficiency and environmental-friendly effect of counteracting soil acidity and stabilising its pH.

Słowa kluczowe

PL

doświadczenia wieloletnie; efektywność nawożenia; gleba mineralna; pH gleby; plonowanie; saletra amonowa; saletra wapniowa; użytek zielony; właściwości fizyczno-wodne

EN

ammonium nitrate; calcium nitrate; fertilisation efficiency; grassland; long-term experiments; mineral soil; physical and water properties; soil pH; yielding

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 11, z. 1
• Strony: 241--265
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., wykr.

Twórcy

autor

Sapek B.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zakład Ochrony Jakości Wody, al Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone] w. 220,

Bibliografia

• ABASSI M.K., KAZMI M., HASSAN ul F. 2005. Nitrogen use efficiency and herbage production of an established grass sward in relation to moisture and nitrogen fertilization. Journal of Plant Nutrition. Vol. 28 iss. 10 s. 1693-1708.
• ADDISCOTT T.M., WHITMORE A.P., POWLSON D.S. 1991. Farming, fertilizers and nitrate problem. Wallingford. CAB International ss. 170.
• BARSZCZEWSKI J. 2006. Dynamika plonowania wieloletnich doświadczeń łąkowych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6 z. specj. s. 119-131.
• BARSZCZEWSKI J., SAPEK B. 2010. Changes in botanical composition of sward of permanent meadow due to liming and ammonium and calcium nitrate fertilization. Journal of Mountain Agriculture on the Balkans. Vol. 13 iss. 1 s. 236-243.
• CRAINE J. M., JACKSON R. D. 2010. Plant nitrogen and phosphorus limitation in 98 North American grassland soils. Plant and Soil. Vol. 334 s. 73-84.
• COM(2006)232. 2006. Directive of the European Parliament and of the Council establishing a framework for the protection of soil and amending Directive 2004/35/EC. Brussels. Commission of the European Communities.
• DOBOSZYŃSKI L. 1988. Nawożenie i pielęgnowanie użytków zielonych. W: Przewodnik łąkarski. Pr. zbior. Red. L. Doboszyński. Warszawa. PWRiL ss. 574.
• DOBOSZYŃSKI L.1996. Nawożenie użytków zielonych w świetle prac polskich. Lata 1945-1990. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Falenty. Wydaw. IMUZ ss. 152.
• DRUPKA S. 2004. Plonowanie użytków zielonych - warunki wodne. Możliwość poprawienia gospodarowania wodą na użytkach zielonych przez zastosowanie samoregulujących zastawek melioracyjnych. W: Perspektywy gospodarowania na trwałych użytkach zielonych w ramach “Wspólnej Polityki Rolnej UE”. Konf. Nauk-Tech. Falenty 18-19 listopada 2004. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 77-90.
• FALKOWSKI M., NOWAK M. 1975. Nawożenie użytków zielonych. Warszawa. PWRiL ss. 115.
• FALKOWSKI M. 1978. VIII. Klimat jako element siedliska, C, D. W: Łąkarstwo i gospodarka łąkowa. Pr. zbior. Red. M. Falkowski. Warszawa. PWRiL s.155-162.
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I. 1978. Mineralne żywienie roślin i nawożenie. W: Łąkarstwo i gospodarka łąkowa. Pr. zbior. Red. M. Falkowski. Warszawa. PWRiL s. 300-410.
• FYSTRO G., BAKKEN A.K. 2005. Soil reaction, yields and herbage element content as affected by lime applied on established less in a multi-site Fidel troll. The Journal of Agricultural Science. Vol. 143 iss. 5 s. 407-420.
• GOLIŃSKI P. 2006. Produkcyjne i ekologiczne uwarunkowania wapnowania gleb pod użytkami zielonymi. Nawozy i Nawożenie. Nr 2 s. 86-103.
• GORLACH E., MAZUR T. 2002. Chemia rolna. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN ss. 347.
• HARRISON A.F., TAYLOR K., HATTON J.C. 1994. Role of nitrogen in herbage production by Agrostis- Festuca hill grassland. Journal of Applied Ecology. Vol. 31 s. 351-360.
• KETTLEWELL P.S., EASEY J., STEPHENSON D.B., POULTON P.R. 2006. Soil moisture meiates association between the winter North Atlantic Oscillation and summer growth in the Park Grass Experiment. Proceedings of the Royal Society. Vol. 273 s. 1149-1154.
• MARTINDALE W., HORST J.J. 2004. The Rothamsted long termagricultural experiments. Agriculture, food and health. Interface, MPC Research, UK. September 2004 s. 1-18
• MAZUR K., FILIPEK-MAZUR B., GONDEK K. 2005. Dynamika plonowania i zawartość azotu w runi łąkowej. W: Zanieczyszczenie środowiska azotem. Acta Universitatis Masuriensis. Olecko. Wydaw. Wszechnicy Mazurskiej s. 85-98.
• NORTON R., PERRIS R., ARMSTRONG R. 2010. Learning from long-term experiments --what do they teach us. Better Crops with Plant Food. No 2 s. 20-22.
• OSTROWSKI R. 1972. Efektywność oraz działanie różnych nawozów azotowych i fosforowych stosowanych na trwałe pastwiska. Nowe Rolnictwo. Nr 19 s. 21-23.
• VAN CAMP L., BUJARRABAL B., GENTILE A.R., JONES R.J.A., MONTANARELL L., OLAZABAL C., SELVARADJOU S.K. 2004. Reports of the Technical Working Groups Established under the Thematic Strategy for Soil Protection. EUR 21319 EN/5. Luxembourg. Office for Official Publications of the European Communities ss. 872.
• SALM VAN DER C., MIDDELKOOP VAN J., EHLERT P.A.I. 2005. The effect of a reduction in phosphate application on soil phosphate pools. W: Optimisation of nutrient cycling and soil quality for sustainable grasslands. Pr. zbior. Red. S.C. Jarvis, P.J. Murray, J.A. Roker. Proceedings of a satellite workshop of the XXth International Grassland Congress, July 2005. Oxford, England s. 77.
• SAPEK A. 2007. Przyczyny zwiększania się zasobów fosforu w glebach polskich. Roczniki Gleboznawcze. T. 58 nr 3/4 s. 5-8.
• SAPEK A., SAPEK B. 1992. Testing of grassland soils in Poland. Communications in Soil Science and Plant Analysis. Vol. 23 no 17-20 s. 2165-2171.
• SAPEK B. 1993. Studia nad wapnowaniem trwałego użytku zielonego na glebie mineralnej. Rozprawy Habilitacyjne. Falenty. IMUZ ss. 93.
• SAPEK B. 1995. Wymywanie azotanów oraz zakwaszenie gleby i wód gruntowych w aspekcie działalności rolniczej. Materiały Informacyjne 30. Falenty. Wydaw. IMUZ ss. 31.
• SAPEK B. 1997. Stosowanie nawozów wapniowych na użytki zielone w świetle zrównoważonego rolnictwa. Materiały Seminaryjne 38. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 245-256.
• SAPEK B. 2006. Przedmowa. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 6 z. specj. s. 5-6.
• SAPEK B. 2008. Nawożenie saletrą wapniową gleby łąkowej w świetle działań proekologicznych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 8 z. 1 s. 305-322.
• SAPEK B. 2010. Uwalnianie azotu i fosforu z materii organicznej gleby. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 10 z. 3 s. 229-256.
• SAPEK B., BARSZCZEWSKI J., KALIŃSKA D. 1986. Wpływ wapnowania na jakość i plon paszy z łąki trwałej na tle zmian właściwości chemicznych wierzchniej warstwy gleby. W: Wpływ nawożenia na jakość plonów. Olsztyn. ART s. 113-118.
• SAPEK B., SAPEK A., BARSZCZEWSKI J. 2000. Plon i zawartość wybranych składników mineralnych w roślinności łąki trwałej na tle nawożenia saletrą amonową i wapniową. Wiadomości IMUZ. T. 21 z. 1 s. 67-87.
• SAPEK B., KALIŃSKA D., BARSZCZEWSKI J. 2002. Wpływ węglanu wapnia i saletry wapniowej na dynamikę wynoszenia składników mineralnych z plonem roślinności łąkowej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 484 cz. 2 s. 549-561.
• SCHARER M., STAMM C., VOLLMER T., FROSSARD E., OBERSON H., FLÜCHNER H., SINAJ S. 2007. Reducing phosphorus losses from over-fertilized grassland soils proves difficult in the short term. Soil Use and Management. Vol. 23 s. 154-164.
• TILMAN D. 1999. Global Environmental impacts of agricultural expansion: The need for sustainable and efficient practices. PNAS May 25. Vol. 96 no. 11 s. 5995-6000.
• WASILEWSKI Z. 1997. Produkcja pasz na użytkach zielonych i ochrona jakości wody. Zeszyty Edukacyjne 2/97. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 53-66.
• WESOŁOWSKI P., DURKOWSKI T., SAPEK B. 1998. Porównanie działania saletry wapniowej “Hydro” z saletrą amonową na łące torfowo-murszowej. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 2 s. 102-104.
• WESOŁOWSKI P., SAPEK B., DURKOWSKI T. 2002. Porównanie działania saletry wapniowej z saletrą amonową na produkcyjność łąki położonej na glebie torfowo-murszowej. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. T. 2 z. 1 s. 57-64.