Klimatyczny bilans wodny terenów rolniczych i leśnych

• Autorzy: Leśny J. , Juszczak R.

Warianty tytułu

EN

Climatic water balance of agricultural and forest areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy oszacowano zmienność klimatycznego bilansu wodnego terenów rolniczych w ujęciu sezonowym na podstawie danych meteorologicznych, danych o strukturze upraw w dawnym woj. poznańskim i przebiegu rozwoju szaty roślinnej. Bilans ten wyznaczono dla okolic Poznania, wybierając lata o opadach zdecydowanie wyższych lub niższych od średniej z wielolecia 1973-2002. Do obliczeń posłużono się matematycznym modelem bilansu cieplnego (MBC) powierzchni czynnej, opracowanym w Katedrze Agrometeorologii Akademii Rolniczej w Poznaniu. Na podstawie analizy rocznych przebiegów kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego stwierdzono, że na ogół w maju następuje zrównanie ilości wody pochodzącej z opadów z ilością wyparowaną od początku roku. Dalszy przebieg wartości kumulowanego klimatycznego bilansu wodnego zależy od ilości opadów ? jeżeli opady przewyższają średnią z wielolecia, to pokrywają potrzeby ewapotranspiracyjne roślin, jeżeli jest ich mniej, zaczyna pogłębiać się deficyt wody. W latach mokrych dopiero jesienne opady po ustaniu wegetacji tworzą wyraźną nadwyżkę wody w środowisku, podczas gdy w latach suchych rok kończy się deficytem.

EN

Annual variability of climatic water balance calculated for agricultural and forest areas of Poznań Province is presented in the paper. The calculation of climatic water balance was based on meteorological data, the structure of croplands and forest areas and on the growth stages of plants. The balance was estimated for three selected years with precipitation markedly exceeding the long-term (1973-2002) average and for another three years with precipitation beneath this average. The mathematic model of heat balance of active surface, made in Agrometeorology Department of the Agricultural University of Poznań, was used in calculations. Annual cumulative climatic balance presented in the paper showed that equilibration of precipitation water with that evaporated since the beginning of the year usually took place in May. Further course of the balance depended mainly on the amount of precipitation. Evapotranspiration requirements of plants were satisfied only during the periods with abundant precipitation. However, when precipitation was low, the water deficit deepened. In wet years, a significant surplus of water was formed not earlier than with the autumn precipitations, in dry years - the year ended up with water deficit.

Słowa kluczowe

PL

ewapotranspiracja; klimatyczny bilans wodny

EN

evapotranspiration; climatic water balance

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2005
• Tom: T. 5, z. 2
• Strony: 53--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., wykr.

Twórcy

autor

Leśny J.

• Akademia Rolnicza, Katedra Agrometeorologii, ul. Piątkowska 94b, 61-691 Poznań; tel. [phone],

autor

Juszczak R.

• Akademia Rolnicza w Poznaniu, Katedra Agrometeorologii

Bibliografia

• BAC S., ROJEK M., 1999. Meteorologia i klimatologia w inżynierii środowiska. Wrocław: Wydaw. AR ss. 314.
• BLACK A., 2003. Role of climate variability and disturbance in the carbon balance of boreal and pacific northwest forests. Poznań: Katedra Agrometeorologii AR wykład.
• KĘDZIORA A., 1999. Podstawy agrometeorologii. Poznań: PWRiL ss. 364.
• KĘDZIORA A., KAPUŚCIŃSKI J., OLEJNIK J., MOCZKO J., TUCHOŁKA S., LEŚNY J., 1994. Geograficzna zmienność struktury bilansu cieplnego. Rocz. AR Pozn. t. 257 Melior. Inż. Środ. 13 s. 175-194.
• KĘDZIORA A., OLEJNIK J., KAPUŚCIŃSKI J., MOCZKO J., 1992. Obliczanie obszarowej struktury bilansu cieplnego i wodnego na przykładzie zlewni Wrześnicy. W: Wybrane problemy ekologii krajobrazu. Pr. zbior. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Poznań: Zakł. Bad. Środ. Rol. Leśn. s. 40-60.
• LEŚNY J., 1998. Analiza wpływu pokrywy roślinnej na strukturę bilansu cieplnego powierzchni czynnej. Poznań: AR pr. dokt. maszyn. ss. 156.
• LEŚNY J., CHOJNICKI B.H., OLEJNIK J., 2002. Ocena bilansu cieplnego wybranych powierzchni czynnych metodą Bowena. Rocz. AR Pozn. t. 342 Melior. Inż. Środ. 23 s. 349-354.
• LEŚNY J., JÓZEFCZYK D., 2003. Analiza wpływu fazy rozwojowej i wskaźnika ulistowienia (LAI) na ewapotranspirację lasu. W: Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego. Pr. zbior. Red. A. Miler. Poznań: Wydaw. AR s. 124-133.
• LEŚNY J., JUSZCZAK R., 2004. Ewapotranspiracja i bilans wodny zlewni Rowu Wyskoć. Zesz. Nauk. AR Wroc. Inż. Środ. 13 nr 502.
• LEŚNY J., OLEJNIK J., CHOJNICKI B.H., KĘDZIORA A., EULENSTEIN F., 2001. Automatyczny system pomiarowy do badania struktury bilansu cieplnego - od cechowania do prac polowych. Acta Agrophys. 57 s. 57-67.
• LEŚNY J., OLEJNIK J., STANIKOWSKA M., 2001. Parametryzacja stosunków Bowena oraz składników bilansu cieplnego nad powierzchnią czynną pozbawioną roślin. Rocz. AR Pozn. t. 329 Melior. Inż. Środ. 21 s. 137-141.
• MALICKI M.A., 2001. Status wody jako kluczowe zagadnienie agrofizyki. Agrofizyka na początku XXI wieku. Pr. zbior. Red. B. Dobrzański jr., S. Nawrocki, S. Grundas. Komitet Agrofizyki PAN, Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN, Wydawnictwo Naukowe FRNA, Lublin nr 3/2001 s. 73-74.
• OLEJNIK J., 1988. The empirical method of estimating mean daily and mean ten-day values of latent and sensible-heat near the ground. J. Appl. Meteorol. 12 s. 1358-1369.
• OLEJNIK J., 1994. Metody oceny składowych bilansu cieplnego w badaniach nad środowiskiem. Rocz. AR Pozn. t. 268 Melior. Inż. Środ. 15 s. 229-243.
• OLEJNIK J., 1996. Modelowe badania struktury bilansu cieplnego i wodnego zlewni w obecnych i przyszłych warunkach klimatycznych. Rocz. AR Pozn. z. 268 Rozpr. Habil. ss. 125.
• OLEJNIK J., KĘDZIORA A., 1991. A model for heat and water balance estimation and its application to land use and climate variation. Earth Surface Processes and Landforms vol. 16 s. 601-617.
• OLEJNIK J., LEŚNY J., KĘDZIORA A., 2000. The method of estimation of Bowen ratio area distribution by parameterisation based on meteorological and land-use data. Pr. Geogr. UJ z. 108 s. 407-413.
• OLEJNIK J., J. LEŚNY, F. EULENSTEIN, A. KĘDZIORA, 1999: Ekstremalne wartości składników bilansu cieplnego agroekosystemow w różnych warunkach klimatycznych. Folia Univ. Agric. Stetin. 202 Agricult. (79) s. 179-184.
• Rocznik statystyczny, 1975, 1976, 1982. Warszawa: GUS.
• Spis Rolny, 1988, 1989, 1992, 1993. Warszawa: GUS.
• WOŚ A., 1994. Klimat Niziny Wielkopolskiej. Poznań: Wydaw. Nauk. UAM ss. 192.