Zmiany użytkowania ziemi w zlewni górnego Dunajca w aspekcie wybranych parametrów jakościowych wód powierzchniowych

• Autorzy: Kopacz M. , Twardy S.

Warianty tytułu

EN

Changes of land use in the carpathians backround of surface water quality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zmiany użytkowania ziemi, jakie zachodziły w ostatnim 25-leciu w zlewni górnego Dunajca. Analizowano je w układzie zlewniowym i administracyjnym, wykorzystując dane statystyczne GUS oraz WUS w Nowym Sączu. Wykazano istotne zmiany w strukturze użytkowania ziemi - zmniejszyła się powierzchnia gruntów ornych na rzecz ekstensywnie użytkowanych łąk, zwiększyła się natomiast powierzchnia obszarów zabudowanych i chronionych, a także nieużytków. Na tle tych przeobrażeń oceniono zmiany ładunków NPK wnoszonych na teren zlewni oraz jakość wód powierzchniowych. Stwierdzono, że w omawianych latach ograniczeniu uległ ładunek zanieczyszczeń o charakterze rolniczym. W następstwie poprawiła się także jakość wód powierzchniowych.

EN

The paper shows changes in land use during the last 25 years in the upper part of the Dunajec catchment. The changes were analysed in the catchment basin and within administrative divisions. Statistical data from the Main and Provincial Statistical Office were used. The coefficient of land use variation was created for some communes in the upper Dunajec basin. The study showed significant changes in the land use structure. The area of arable lands was reduced in favour of extensive grasslands while urban lands and wastelands expanded. In view of these changes the input of NPK to the catchment and surface water quality were evaluated. The load from agriculture has decreased in the last 25 years. Consequently, the quality of surface waters has increased.

Słowa kluczowe

PL

jakość wód powierzchniowych; ładunek NPK; użytkowanie ziemi

EN

land use; load of NPK; quality of surface water

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 6, z. 2
• Strony: 191--201
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kopacz M.

autor

Twardy S.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ w Krakowie, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• Bank Danych Regionalnych, Główny Urząd Statystyczny. www.stat.gov.pl.
• DYNOWSKA I., MACIEJEWSKI M., 1991. Dorzecze górnej Wisły. Pr. zbior. Red. I. Dynowska. Cz. 1. Warszawa - Kraków: PWN s. 167-211.
• GOMUŁKA T., GORGUL E., KRÓL A., KULESZIR T., MIKRUS K., WIDZ S., ZIĘBA S., 1997. Lasy i gospodarka leśna Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie. Kraków: UJ, Plus Ratio Quam Vis ss. 167.
• GUZIK CZ., 1995. Rolnicze użytkowanie ziemi. Karpaty polskie, przyroda, człowiek i jego działalność. Kraków: Wydaw. UJ s. 239-242.
• JAGUŚ A., TWARDY S., 2006. Wpływ zróżnicowanego użytkowania łąki górskiej na plonowanie runi i cechy jakościowe odpływających wód. Falenty - Kraków: Wydaw. IMUZ ss. 88.
• KANOWNIK W., 2001. Wpływ użytkowania mikro zlewni górskich na zawartość i wynoszenie składników chemicznych wodach powierzchniowych. Kraków: AR pr. dokt. maszyn. ss. 176.
• KOC J., PROCYK Z., SZYMCZYK S., 1997. Czynniki kształtujące jakość wód powierzchniowych obszarów wiejskich. W: Woda jako czynnik warunkujący zrównoważony rozwój wsi i rolnictwa. Mater. Semin. 39 Falenty: IMUZ s. 222-229.
• KONDRACKI J., 1998. Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN ss. 441.
• KOPACZ M., 2002. Wpływ użytkowania terenu na wybrane cechy jakościowe wód powierzchniowych potoków górskich. Falenty: IMUZ rozpr. dokt. maszyn. ss. 115.
• KOPACZ M., 2003. Wody powierzchniowe potoków karpackich w warunkach zmian strukturalno-środowiskowych. Falenty - Kraków: Wydaw. IMUZ ss. 88.
• KOPEĆ S., 1992. Ochronne działanie użytków zielonych przed utratą składników nawozowych wymywanych do wód w warunkach górskich. Wiad. IMUZ t. 17 z. 2 s. 383-399.
• KOSTUCH R., 1997. Krajobraz a rolnictwo w górach. Krosno: Centrum. Eduk. Ekol. Wsi. ss. 42.
• KRÓL A., 1998. Forest management in area administered by the regional direction of state forests in Kraków. W: Forest and Water Conference. Cracow, 25-29 May 1998. s. 67-74.
• Kryteria wyznaczania wód i obszarów wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, 2003. Pr. zbior. Red. S. Twardy. Kraków: Wydaw. IMUZ, RZGW ss. 93.
• LIPSKI CZ., MICHALCZEWSKI M., RYCZEK M., 2004. Określenie natężenia procesów erozyjnych w zlewni potoku Kasinka. Sprawozdanie z grantu 1339/01-03 pt. Czynniki wpływające na erozje mechaniczną i chemiczną oraz depozycję materiału dennego w korytach rzecznych wybranych zlewni górskich w Karpatach Zachodnich. Kraków: Wydaw. AR. s. 7-17.
• Low-input grassland production systems for livestock feeding FAO, 2000. Project TCP/RER/6711, Final Report ss. 180.
• MICHALCZEWSKI M., GÓRALCZYK M., 1997. Badania jakości wód powierzchniowych w zlewni wskaźnikiem monitorującym zmiany oddziaływania rolnictwa na środowisko wodne. Rocz. AR Pozn. Melior. Inż. Środ. z. 14 (266) s. 111-119.
• Powszechny spis rolny, 1996, 1997. Nowy Sącz: Urząd Statystyczny.
• SAPEK A., 1996. Udział rolnictwa w zanieczyszczaniu wody składnikami nawozowymi. Zesz. Edu. nr 1/96 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 9-34.
• SMOROŃ S., TWARDY S., 2003. Wpływ zmiennego nasilenia ruchu wczasowo-turystycznego na jakość wód Białego i Czarnego Dunajca. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 3 z. 2 (8) s. 91-102.
• SMOROŃ S., TWARDY S., 2004. Obciążenie zlewni górnego Dunajca składnikami nawozowymi w dwudziestoleciu 1976-1996. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 4 z. 1 (10) s. 147-158.
• TWARDY S., KOPACZ M., 2001. Ocena ilościowo-jakościowych zasobów wodnych zlewni pokrytych trwałą szatą roślinną. W: Trwała okrywa roślinna jako podstawa zrównoważonego rozwoju rolnictwa w zlewniach karpackich. Pr. zbior. Red. S. Twardy. Mater. Konf. Kraków: Wydaw. IMUZ s. 147-159.
• Założenia Ustawy górskiej. MP 1985 nr 2 poz. 11,
• ZARĘBA D., 2000. Ekoturystyka, wyzwania i nadzieje. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 184.