Zmiany przyrodnicze torfowiska niskiego spowodowane pożarem

• Autorzy: Kania J. , Malawska M. , Gutry P. , Kamiński J. , Wiłkomirski B.

Warianty tytułu

EN

Biological changes in lowland bog caused by fire

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu przedstawiono zmiany torfowiska niskiego Biele Suchowolskie po pożarze w 2002 r. Torfowisko jest położone w basenie środkowej Biebrzy. Badania prowadzono w ramach projektu badawczego KBN nr 2PO4G 039 26. W pracy zamieszczono szkice, rysunki i tabele przedstawiające lokalizację oraz ważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne utworów glebowych. Zamieszczono również przekrój stratygraficzny całego torfowiska, na którym przedstawiono hipotetyczne ukształtowanie jego powierzchni przed pożarem i po nim, zasięgi zastępczych zbiorowisk roślinnych oraz poziomy wód gruntowych w różnych okresach (w warunkach różnych stanów uwilgotnienia). Przekrój o długości 6,8 km, z czego 5,2 km przebiegało przez obszary objęte pożarem, poprowadzono w poprzek doliny. Wykonano jego niwelację i na podstawie różnic wysokości położenia terenów objętych pożarem lub nie, oszacowano głębokość wypaleń. Określono typ gleb i stopień ich przeobrażenia oraz pobrano próbki gleby, w których analizowano podstawowe właściwości fizyczno-wodne i fizykochemiczne. W rejonie badań wykonano ponadto zdjęcia florystyczne. Na terenach objętych pożarem gęstość objętościowa wierzchniej warstwy torfowiska oraz zawartość w nim azotu uległy wyraźnemu zmniejszeniu. Zwiększyła się natomiast wartość pH utworów glebowych. Pożar najsilniej rozprzestrzeniał się na terenach silnie przeobrażonych, ale nieużytkowanych rolniczo, wśród których dominowały gleby murszowo-torfowe i silnie rozłożone torfy w II i III stadium zmurszenia. W zależności od warunków siedliskowych oraz występującej roślinności wypalenia te miały różną powierzchnię i głębokość. Średnia głębokość wypalenia wzdłuż przekroju wynosiła ok. 30 cm, co stanowi ok. 5,5% miąższości złoża na pożarzysku. Na obszarach wypalonych wyróżniono 4 strefy zbiorowisk roślinnych różniących się między sobą przebiegiem sukcesji.

EN

The paper presents changes that have taken place after a fire in 2002 of the lowland bog Biele Suchowolskie situated in the middle Biebrza basin. The study was carried out within the SCSR grant No. 2PO4G 039 26. Sketches, figures and tables presenting location and important physical and chemical properties of soil formations are shown in the paper. Stratigraphic profile of the whole peatland is also given with hypothetical relief of the peatland surface before and after fire, ranges of substitute plant communities and ground water levels in various periods (at different soil moisture). A 6.8 km long transect (5.2 km of which run through burnt areas) was drawn across the valley. The transect was levelled and the depth of burning was estimated based on differences in elevation of burnt and not burnt areas. The type of soils and the degree of their transformation were determined when studying soil profiles of peat. Soil samples were taken for analyses of basic physical, water and chemical properties of soils. Moreover, floristic releves were also made in the study area. Bulk density and nitrogen content in the upper layer of burnt peatland markedly decreased. On the other hand, pH of soil formations increased. The fire spread most intensively in heavily transformed but not agriculturally used areas with dominating moorsh-peat soils and heavily decomposed peat of the II and III stage of decomposition. Depending on habitat conditions and vegetation the burnt out areas had variable shape and depth. Mean depth of burning along the transect was c. 30 cm which was c. 5.5% of the deposit's thickness. Four zones of plant communities differing in the course of succession were distinguished in burnt areas.

Słowa kluczowe

PL

pożar wgłębny; torf; torfowisko niskie; roślinność; sukcesja ekologiczna

EN

deep fire; ecologic succession; lowland bog; peat; vegetation

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 6, z. 2
• Strony: 155--173
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kania J.

autor

Malawska M.

autor

Gutry P.

autor

Kamiński J.

autor

Wiłkomirski B.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Zakład Ochrony Przyrody Obszarów Wiejskich, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone],

Bibliografia

• CHURSKI T., 1965. Wyniki badań glebowo-fizycznych w dolinie środkowej Biebrzy. Dokumentacja projektowo-kosztorysowa melioracji doliny górnej Narwi i Biebrzy. T. 4. Falenty: IMUZ, Warszawa: CBSiPWM maszyn.
• CHURSKI T., SZUNIEWICZ J., 1983. Charakterystyka gleb organogenicznych w Basenie Środkowym Biebrzy z uwzględnieniem zachodzących w nich zmian. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 255 s. 113-137.
• DEMBEK W., OŚWIT J., RYCHARSKI M., 2005. Torfowiska i torfy w pradolinie Biebrzy. W: Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Monografia. Osowiec-Twierdza: Wydaw. BPN s. 33-58.
• ILNICKI P., 2002. Torfowiska i torf. Poznań: Wydaw. AR.
• Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Monografia przyrodnicza, 2004. Pr. zbior. Red. H. Banaszuk. Białystok: Wydaw. Ekon. Środ. ss. 527.
• MYŚLIŃSKA E., 2002. Laboratoryjne badanie gruntów. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN.
• OKRUSZKO H., 1974. Zasady podziału gleb organicznych. Wiad. IMUZ t. 12 z. 1.
• OKRUSZKO H., BYCZKOWSKI A., 1994. Possibility of renaturalization of fens in the Middle Biebrza River Basin. W: Conser-vation and management of fens. Proc. Int. Symp. Warsaw-Biebrza, Poland. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 11-26.
• OKRUSZKO H., SZUNIEWICZ J., KAMIŃSKI J., CHRZANOWSKI S., 1996. Charakterystyka środowiska oraz zakres potrzeb jego renaturyzacji w Basenie Środkowym Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 432 s. 9-32.
• OŚWIT J., 1991. Budowa, geneza i rozwój torfowisk pradolinnych Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 185-218.
• PACOWSKI R., OŚWIT J., ŻUREK S., 1983. Torfy i złoża torfowe basenu środkowego Biebrzy w aspekcie ochrony środowiska i melioracji. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 255 s. 89-111.
• PAŁCZYŃSKI A., 1984. Natural differentiation of plant communities in relation to hydrological conditions of the Biebrza valley. Naturalne zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych na tle warunków hydrologicznych doliny Biebrzy. Pol. Ecol. Stud. 10 (3/4) s. 347-385.
• Systematyka gleb Polski, 1989. Pr. zbior. Wyd. 4. Rocz. Gleb. 40 3/4.
• ROJ-ROJEWSKI S., 1997. Zmiany właściwości chemicznych gleb torfowo-murszowych na wypalenisku w kotlinie Biebrzy Środkowej jako efekt regeneracji tych gleb. W: Gleby hydrogeniczne na obszarze północno-wschodniej Polski - ich jakość i użytkowanie. Mater. konf. Białystok: Wydaw. Oddz. PTG s. 42-52.
• WERPACHOWSKI C., BARTOSZUK H., KAMIŃSKI J., 1997. Long-term vegetation succession in the Biebrza National Park, North-east Poland. BPN maszyn.