Wskaźniki chemiczne wody do picia z ujęć własnych w gospodarstwach wiejskich w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Jaszczyński J. , Sapek A. , Chrzanowski S.

Warianty tytułu

EN

Chemical indices of drinking water from wells in farms situated in the buffor zone of the Biebrza National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania dotyczyły jakości wody do picia z tradycyjnych (kręgowych) i wierconych studni wybranych gospodarstw rolnych, położonych na torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy oraz zlokalizowanych w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego w dolinie dolnej Biebrzy. W próbkach wody oznaczono: N-NO₃, N-NH₄, P-PO₄, Na, K, Mg, Ca, Cl oraz rozpuszczalny węgiel organiczny (RWO). W wodzie ze wszystkich badanych studni notowano podwyższone stężenie składników nawozowych, lecz jej jakość tylko w 6 studniach z badanych 13 nie odpowiadała wymaganiom wody do picia z uwagi na duże średnie stężenie azotanów bądź jonu amonowego. Podwyższone stężenie azotanów, jonu amonowego, potasu, sodu i chlorków oraz rozpuszczalnego węgla organicznego występowało w badanych gospodarstwach w całym okresie badań i było skutkiem zanieczyszczenia pochodzącego z działalności bytowej lub rolniczej. Potwierdzeniem jest duże (7,7-52,4 mg K·dm-³) średnie stężenie potasu w próbkach z większości studni tradycyjnych, na ogół większe niż stężenie sodu. Stężenie sumy tych kationów było znacznie większe niż chlorków. Stężenie azotanów w wodzie ze studni tradycyjnych było istotnie skorelowane ze stężeniem chlorków, sodu, potasu, magnezu oraz wapnia, a ponadto ze stężeniem rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO, ang. "DOC - dissolved organic carbon"). Natomiast w studniach wierconych większemu stężeniu azotanów towarzyszyło większe stężenie fosforanów, mniejsze zaś jonu amonowego. Podwyższone stężenie wszystkich badanych składników stwierdzono w wodzie ze studni gospodarskich (będącej składową wody gruntowej) na terenach wiejskich wchodzących w skład Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Świadczy to o możliwości powstawania zanieczyszczeń obszarowych, obejmujących również Park.

EN

The study dealt with the quality of drinking water from traditional (dugout) and deep (drilled) wells in selected farms localized on bog Kuwasy in the middle Biebrza River basin and in the lower Biebrza River basin within the Biebrza National Park The concentrations of N-NO₃, N-NH₄, P-PO₄, Na, K, Mg, Ca, Cl and of dissolved organic carbon (DOC) were determined. Water in all analysed wells showed elevated nutrient concentrations though its quality did not meet the quality standards in only 6 out of 13 studied wells mainly due to high concentrations of nitrates and ammonium. Increased concentrations of nitrates, ammonium ions, potassium, sodium and chlorides found in all wells in the whole study period originated from agricultural and/or domestic pollution. This was confirmed by a high concentration of potassium in traditional wells, clearly higher than that of sodium. Combined concentration of both cations was significantly higher than the concentration of chlorides. The concentration of nitrates in water from traditional wells was significantly correlated with the concentration of chloride, sodium, potassium, magnesium, calcium and DOC. This concentration in deep wells was positively correlated with the concentration of phosphate, and negatively with the concentration of ammonium ions. The water from farm wells is a part of ground water; therefore, the observed elevated nutrient concentrations in these wells from farms located inside the Biebrza National Park or its buffer zone demonstrate the possibility of non-point pollution also within the National Park.

Słowa kluczowe

PL

Biebrzański Park Narodowy; jakość wody; składniki nawozowe; studnie przydomowe

EN

farm well; nutrients; Biebrza National Park; water quality

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 6, z. 2
• Strony: 129--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., il.

Twórcy

autor

Jaszczyński J.

autor

Sapek A.

autor

Chrzanowski S.

• Zakład Doświadczalny Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych w Biebrzy, 19-200 Grajewo, tel. [phone]

Bibliografia

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz. U. 2002 nr 203 poz. 1718.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Dz. U. 2004 nr 32 poz. 284.
• DOJLIDO J., 1995. Chemia wód powierzchniowych. Białystok: Wydaw. Ekonom. Środ. ss. 342.
• MISZTAL A., SAPEK A., 1997. Jakość wody w studniach zagrodowych i charakterystyka rolniczo-socjologiczna gospodarstw w wybranych zlewniach Zbiornika Dobczyckiego. Zesz. Edukac. nr 7 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 83-99.
• OSTROWSKA B., PŁODZIK M., SAPEK A., WESOŁOWSKI P., SMOROŃ S., 1999. Jakość wody pitnej z ujęć własnych w gospodarstwach rolnych. Wiad. IMUZ t. 20 z. 1 s. 7-18.
• OSTROWSKA B., PŁODZIK M., 1999. Wpływ otoczenia zagrody wiejskiej na jakość wody w studniach przydomowych. Wiad. IMUZ t. 20 z. 1 s. 19-27.
• PIETRZAK S., 1997. Postępowanie z nawozami organicznymi pochodzenia zwierzęcego w aspekcie ochrony jakości wody. Zesz. Edukac. nr 2 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 31-44.
• PIETRZAK S., 2002. Bilans i emisje składników nawozowych w gospodarstwach demonstracyjnych. Zesz. Edukac. nr 7 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 47-55.
• SAPEK A., SAPEK B., RZEPIŃSKI W., 1993. Wstępne rozpoznanie zanieczyszczenia wody do picia z ujęć własnych w gospodarstwach rolnych na terenie województwa ostrołęckiego. W: Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem. Materiały na sympozjum IAWQ. Kraków: Polski Komitet Międzynarodowego Stowarzyszenia Jakości Wody IAWQ.
• SAPEK A., 2002. Rozpraszanie fosforu do środowiska – mechanizmy i skutki. Zesz. Edukac. nr 7 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 9-24.
• SAPEK B., 2002. Jakość gleby i wody w gospodarstwach demonstracyjnych. Zesz. Edukac. nr 7 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 57-71.
• SIKORSKI M., 1992. Gospodarka wodno-ściekowa na wsi. Wiad. Melior. t. 35 nr 1 s. 15.
• SIKORSKI M., 1997. Sanitacja zagrody wiejskiej. Zesz. Edukac. nr 3 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 51-81.
• SMOROŃ S., 1998. Przenikanie substancji biogennych ze źródeł rolniczych do środowiska – czynnik eutrofizacji wód powierzchniowych. Zesz. Edukac. nr 5 Falenty: Wydaw. IMUZ s. 57-70.
• ZAHN M. T., GRIMM W-D., 1993. Nitrate and chloride loading as anthropologic indicators. Water Air Soil Pollution 68 s. 469-483.