Dynamika i zróżnicowanie przestrzenne temperatury podczas wiosennego wypalania nieleśnych zbiorowisk roślinnych

• Autorzy: Zarzycki J. , Szymacha A.

Warianty tytułu

EN

Dynamics and spatial distribution of temperature during spring burning of non-forest plant communities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem podjętych badań było określenie temperatury podczas wypalania nieleśnych zbiorowisk roślinnych. Czynnik ten jest najważniejszym wśród bezpośrednio oddziałujących na ekosystem. Przeprowadzono 65 kontrolowanych wypaleń w różnych zbiorowiskach nieleśnych, dokonując pomiaru temperatury w glebie i ponad nią. Odnotowywano także czynniki środowiskowe, mające wpływ na przebieg spalania. Najwyższa temperatura występowała nad płonącą biomasą, gdzie zanotowano maksymalnie 930°C (szuwar trzcinowy). Temperatura na powierzchni rzadko osiągała 300°C, a na głębokości 5 cm pod powierzchnią wzrastała w bardzo niewielkim stopniu. Stwierdzono jej duże zróżnicowanie przestrzenne. Głównym czynnikiem wpływającym na temperaturę i przebieg spalania była ilość materiału roślinnego, jego struktura i wilgotność. Duży wpływ na wysokość temperatury i szybkość przesuwania się ognia miała siła wiatru. Wyniki badań wskazują na bardzo niewielkie, bezpośrednie oddziaływanie zimowo-wiosennego wypalania roślinności na ekosystem. Znacznie większe znaczenie może mieć pośrednie oddziaływanie wypalania, a więc przyspieszenie mineralizacji i nagrzewania się gleby oraz usunięcie warstwy hamującej wzrost młodych pędów.

EN

Every year in early spring a vast area of grasslands, wastelands and rushes is burnt in Poland. The aim of the study was to measure the temperature during such a burn, as it is the main factor, which affects the ecosystem. A total number of 65 experimental fires in different kinds of non-forest plant communities were carried out. The temperature was measured constantly in the ground, on the ground and over the burning biomass. The environmental factors during fires were recorded. The highest temperature was found over the burning biomass and the maximum temperature reached 930°C in rushes. Temperature on the ground rarely exceeded 300°C. The temperature 5 cm below the soil surface increased only a little. Low homogeneity of the biomass caused high variability of temperature on the ground level during the same experimental fire. Main factor that influenced the fire was the quantity and structure of biomass. It was possible to set fire in relatively broad range of biomass moistures (9-64%). Temperature and the velocity of fire spreading increased with higher wind speed. Leeward fire was faster but windward fire burnt the biomass thoroughly. Results of the study showed that the direct effect of early spring fires is relatively small. It is suggested that indirect effect like faster mineralization and warming of the soil may be of greater importance.

Słowa kluczowe

PL

ekologia wypalania; kontrolowane wypalanie; temperatura wypalania roślinności

EN

controlled fire; fire ecology; temperatures in vegetation fires

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 6, z. 1
• Strony: 437--448
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., wykr.

Twórcy

autor

Zarzycki J.

autor

Szymacha A.

• Akademia Rolnicza, Katedra Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• ALLEN S.E., 1966. Chemical aspects of heather burning. J. Ecol. s. 347-367.
• CEYNOWA-GIEŁDON M., 1986. Ocena stanu flory kserotermicznej w rezerwatach stepowych nad dolną Wisłą. Acta Univ. Lodz. Fol. Sozol. 3 s. 131-142.
• DEBANO L.F., EBERLEIN G. E., DUNN P. H., 1979. Effects of burning on chaparral soil. Cz. 1. Soil nitrogen. Soil. Sci. Soc. Am. J. 43 s. 504-509.
• GIOVANNINI G., LUCCHESI S., GIACHETTI M., 1990. Effects of heating on some chemical parameters related to soil fertility and plant growth. Soil Sci. 149 s. 344-350.
• GOLDAMMER J.G., 1998. History of fire in land-use systems of the Baltic Region. W: Implications on the use of prescribed fire in forestry, nature conservation and landscape management. Proc. First Baltic Conf. Forest Fires. www.fire.uni-freiburg.de
• GOLDAMMER J.G., PRÜTER J., PAGE H., 1997. Feuereinsatz im Naturschutz in Mitteleuropa. Ein Positionspapier. Alfred Toepfer Akademie für Naturschutz, Schneverdingen, NNA-Berichte 5 s. 2-17.
• GOSSOW H., 1997. Feuereinfluss auf Wildtierfauna und Biodiversität. Feuereinsatz im Naturschutz. NNA-Berichte 5 s. 39-45.
• HOBBS R. J., GIMINGHAM C. H., 1984. Studies on fire in Scottish heathland communities. Cz. 1. Fire characteristics. J. Ecol. 72 s. 223-240.
• KEEL A., 1995. Vegetationkundlich-ökologische Untersuchungen und Bewirtschaftungsexperimente in Halbtrockenwiesen (Mesobromion) auf dem Schasffhauser Randen. Veröff. Geobot. Instit. ETH 124 ss. 181.
• KOWALSKA-LEWICKA A., 1961. Gospodarka i trzebież żarowa w Karpatach Poskich w XIX i XX wieku. Uprawa krzycy. Etnogr. Pol. 5 s. 101-116.
• LIPKA K., 1994. Skutki pożarów dawno zmeliorowanych torfowisk. Zesz. Nauk. AR Wroc. Ser. Konf. t. 2. z. 246 s. 145–152.
• PYNE S.J., 1997. Fire in America: a cultural history of wildland and rural fire. Seattle, London: University of Washington Press ss. 654.
• RABOTNOW T.A., 1985. Fitocenologia. Ekologia zbiorowisk roślinnych. Warszawa: PWN ss. 574.
• SŁAWIŃSKI W., 1956. Zarys teorii szaty roślinnej łąk. Rocz. Nauk Rol. Ser. F t. 71 z. 4 s. 823–881.
• SZYMACHA A., ZARZYCKI J., 2001. Wypalanie roślinności jako czynnik kształtujący szatę roślinną. W: Trwała okrywa roślinna jako podstawa zrównoważonego rozwoju rolnictwa w zlewniach karpackich. Mater. Konf. Nauk. IMUZ, Jaworki, 9-11 października 2001 r. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 99-103.
• The role of fire in northern circumpolar ecosystems, 1983. Pr. zbior. Red. R. Wein, D. MacLean. SCOPE 18. Chichester, New York, Brisbane, Toronto, Singapore: John Willey & Sons ss. 344.
• WHITTAKER E., 1961. Temperatures in heath fires. Ecology 49 s. 709-715.
• Wildland fire in ecosystems: effects of fire on fauna, 2000. Pr. zbior. Red. J. K. Smith. Dep. Agr. Forest Service, Rocky Mountain Research Station. Gen. Tech. Rep. RMRS-GTR-42 vol. 1 ss. 83.
• Wildland fire in ecosystems: effects of fire on soils and water, 2005. Pr. zbior. Red. D. G. Neary, K. C. Ryan, L. F. DeBano. Dep. Agr. Forest Service, Rocky Mountain Research Station. Gen. Tech. Rep. RMRS-GTR-42 vol. 4 ss. 250.
• WRIGHT H. A., BAILEY A. W., 1982. Fire ecology United States and southern Canada. New York: John Wiley & Sons ss. 528.