Jakość gleby i wody gruntowej z zagrody jako wskaźnik punktowych źródeł rolniczych zanieczyszczeń na obszarach wiejskich

• Autorzy: Sapek B.

Warianty tytułu

EN

He quality of soil and groundwater from farmstead as an indicator of agricultural point sources pollution in rural areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono i przedyskutowano potencjalny udział zagrody wiejskiej i jej otoczenia jako punktowego źródła emisji rolniczych zanieczyszczeń na obszarach wiejskich. Podano rodzaje zanieczyszczeń, ich potencjalne źródła oraz miejsca występowania (tzw. "gorące miejsca") w zagrodzie i jej otoczeniu. Na przykładzie zagród z gospodarstw demonstracyjnych oceniono stan zanieczyszczenia gleby, wody gruntowej spod zagrody i wody z pobliskich małych cieków składnikami nawozowymi (N, P, K) oraz rozpuszczalnym węglem organicznym. Wykazano, że jakość gleby i wody gruntowej z terenu zagrody jest wskaźnikiem oddziaływania tego punktowego źródła rolniczych zanieczyszczeń związanych przede wszystkim z produkcją zwierzęcą, której wpływ na zanieczyszczenia obszarowe, w przeciwieństwie do produkcji roślinnej, postrzega się w mniejszym stopniu. Pilna potrzeba monitoringu zanieczyszczeń gleby i wody gruntowej z zagrody i jej otoczenia oraz wody z pobliskich, małych cieków wynika z przeciwdziałania wpływowi takich zanieczyszczeń na środowisko i konieczności jego ograniczenia. Postulowany monitoring umożliwi przewidywanie zagrożenia, jakie stanowi to punktowe źródło zanieczyszczeń rolniczych na obszarach wiejskich, zwłaszcza mając na uwadze efekty proekologicznych działań i inwestycji z jednej strony, a wpływ intensyfikacji produkcji zwierzęcej z drugiej.

EN

The farmstead and its vicinity as an agricultural point source of pollution in rural areas was presented and discussed. The types of pollution, their potential sources and places in farmstead area - named "hot spots" were shown. On the example of farmsteads from demonstration farms, pollution of soil, groundwater and the water from neighbouring ditches with nutrients (N, P, K) and dissolved organic carbon was estimated. It was demonstrated that soil and groundwater quality from farmstead was an indicator of the impact of agricultural point source pollution connected principally with animal production. The latter, in the contrast to crop production, was not considered before as the main pollution source. The urgent need was postulated of monitoring soil and water pollution from under the farmstead and its vicinity and from neighbouring ditches to mitigate environmental pollution. Such monitoring would allow foreseeing the risk posed by point sources of agricultural pollution in rural areas. It is particularly important for the efficiency of ecological activities and investments on one hand and for more intensive animal production on the other.

Słowa kluczowe

PL

jakość gleby i wody; monitoring; punktowe źródło rolniczych zanieczyszczeń; rodzaje zanieczyszczeń; zagroda wiejska

EN

agricultural point source pollution; farmstead; monitoring; soil and water quality; type of pollution

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 6, z. 1
• Strony: 349--366
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., wykr.

Twórcy

autor

Sapek B.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Zakład Chemii Gleby i Wody, Falenty, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone], w. 220,

Bibliografia

• CHADWICK D.R., CHEN S., 2002. Manures. W: Agriculture, hydrology and water quality. Pr. zbior. Red. P.M. Haygarth, S.C. Jarvis. Wallingford: CABI Publ. CAB Intern. s. 57-82.
• DORUCHOWSKI G., HOŁOWNICKI R., 2003. Przyczyny i zapobieganie skażeniom wód i gleby wynikającym ze stosowania środków ochrony roślin. Zesz. Edukac. 9/2003 s. 96-115.
• FOY R.H., O’CONNOR W.C.K., 2002. Managing the effect of agriculture and water quality in Northern Ireland. W: Agriculture, hydrology and water quality. Pr. zbior. Red. P.M. Haygarth, S.C. Jarvis. Wallingford: CABI Publ. CAB Intern. s. 417-440.
• GEVAO B., JONES K.G., 2002. Pesticides and persistent organic pollutants. W: Agriculture, hydrology and water quality. Pr. zbior. Red. P.M. Haygarth, S.C. Jarvis. Wallingford: CABI Publ. CAB Intern. s. 83-106.
• GLIŃSKA-LEWCZUK K., 2004. Obieg potasu w ekosystemach wodnych obszarów rolniczych. Nawozy Nawożenie 2 (19) s. 205-224.
• KLOCEK B., OSEK M., 2001. Mieszanki mineralne, preparaty witaminowe i witaminowo-mineralne. W: Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Pr. zbior. Red. D. Jamroz, W. Podkówka, J. Chachułowa. Warszawa: PWN s. 359-371.
• MAGETTE W.L., 2001. Monitoring. W: Agricultural nonpoint sources pollution. Pr. zbior. Red. W.F. Ritter, A. Shirmoham-madi. Boca Raton: Lewis Publ. s. 305-328.
• RITTER W.F., 2001. Nonpoint sources pollution and livestock manure management. W: Agricultural nonpoint sources pollution. Pr. zbior. Red. W.F. Ritter, A. Shirmohammadi. Boca Raton: Lewis Publ. s. 135-168.
• RITTER W., BERGSTROM L., 2001. Nitrogen and water quality. W: Agricultural nonpoint sources pollution. Pr. zbior. Red. W.F. Ritter, A. Shirmohammadi. Boca Raton: Lewis Publ. s. 59-90.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Dz. U. 2004 nr 32 poz. 294.
• SAPEK A., 2002. The impact of agriculture on ground and surface water quality in Poland: state of affairs and policy. W: Agricultural effects on ground and surface waters: Research at edge of science and society. Pr. zbior. Red. J. Steenoorden, F. Claessen, J. Willems. IAHS Publ. no. 273 s. 385-389.
• SAPEK A., 2004. Agricultural activities as a source of nitrate in groundwater. W: Nitrates in groundwater. Pr. zbior. Red. L. Razowska-Jaworek, A. Sadurski. Leiden: Balkema Publ. s. 3-13.
• SAPEK A., SAPEK B., 2001. Agenda 21 dla regionu Morza Bałtyckiego - zrównoważony rozwój rolnictwa w Polsce. Pr. zbior. Red. B. Sapek. Zesz. Edukac. wyd. specj. ss. 24.
• SAPEK A., SAPEK B., PIETRZAK S., 2004. Strategie ograniczenia zanieczyszczeń wody, atmosfery i gleby w świetle międzynarodowych projektów rolno-środowiskowych realizowanych w IMUZ. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 4 z. 2b(12) s. 259-280.
• SAPEK A., SAPEK B., 2005. Strategia gospodarowania azotem i fosforem w rolnictwie w aspekcie ochrony wód Morza Bałtyckiego. Zesz. Edukac. 10/2005 s. 27-38.
• SAPEK B., 1998. Monitoring zanieczyszczenia gleby i wody składnikami nawozowymi w skali gospodarstwa. W: Monitoring środowiska. Pr. zbior. Red. I. Wiatr, H. Marczak. 2. Forum Inżynierii Ekologicznej. Nałęczów, 23-25.10.1998. Lublin: Wydaw. Ekoinżynieria s. 165-174.
• SAPEK B., 2001. Zagadnienia potasu w świetle oddziaływania rolnictwa na środowisko. W: Kształtowanie środowiska. Uwarunkowania przyrodnicze, techniczne i społeczno-ekonomiczne. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 476 s. 281-292.
• SAPEK B., 2002. The impact of farmstead operation on ground water quality. W: Agricultural effects on ground and surface waters: Research at edge of science and society. Pr zbior. Red. J. Steenoorden, F. Claessen, J. Willems. IAHS Publ. no. 273 s. 125-130.
• SAPEK B., SAPEK A., 2001. Anthropization process in the soils from farmstead area. W: Soil anthropization. Pr. zbior. Red. J. Sobocka. Bratislava: Soil Sci. Conserv. Res. Inst. s. 64-72.
• SAPEK B., SAPEK A., 2002. Phosphorus and potassium in the soil and groundwater as an indicator of farmstead impact on the environment. Berichte Landesamt Umweltschutz Sachsen-Anhalt 2/2002 s. 90-94.
• SAPEK B., SAPEK A., 2003. Nutrient transport into groundwater from animal waste dispersed on farmstead. W: Diffuse input of chemikals into soil and groundwater – assessment and management. Dresden: Inst. Grundwasserwirtschaft, Inst. Wasserchemie Tech. Univ. s. 29-38.
• SAPEK B., SAPEK A., 2004a. Nitrate in groundwater as an indicator of farmstead impact on the environment. W: Nitrates in groundwater. Pr zbior. Red. L. Razowska-Jaworek, A. Sadurski. Leiden: Balkema Publ. s. 37-45.
• SAPEK B., SAPEK A., 2004b. Edukacja ekologiczna ludności wiejskiej w świetle projektów realizowanych w Zakładzie Chemii Gleby i Wody w IMUZ. W: Edukacja ekologiczna. Podstawy działań naprawczych w środowisku. Pr. zbior. Red. I. Wiatr, H. Marczak. 5. Forum Inżynierii Ekologicznej. Nałęczów, 14-16 października. Lublin: PTIE s. 21-28.
• SZOT E. Rzeczpospolita. 17.01.2002.
• DE VRIES W., RÖMKENS P.F.A.M., VAN LEEUVEN T., BRONSWIJK J.J.B., 2002. Heavy metals. W: Agriculture, hydrology and water quality. Wallingford: CABI Publ. CAB Intern. s. 107-132.