Charakterystyka osadów dennych zbiornika zaporowego młyny oraz możliwość rolniczego ich wykorzystania

• Autorzy: Gałka B. , Wiatkowski M.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of bottom sediments of retention reservoir młyny and a possibility of their agricultural use

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przestawiono charakterystykę właściwości fizykochemicznych osadów dennych zbiornika Młyny na rzece Julianpolka oraz ocenę możliwości ich rolniczego wykorzystania na podstawie koncentracji pierwiastków śladowych (Ni, Zn, Pb, Cu). Badania wykazały następujące zawartości metali (w mg·kg-¹): Pb - 3-109, Zn - 25-302, Cu - 39-79 oraz Ni - 10-69. Zgodnie z klasyfikacją osadów wodnych PIG, osady denne z niektórych części zbiornika Młyny należy zaliczyć do zanieczyszczonych. Wartości indeksów geoakumulacyjnych Igeo kwalifikują osady do klasy 1., to jest osadów nieobciążonych lub umiarkowanie obciążonych. Według wytycznych PIOŚ i IUNG, jakość osadów odpowiada glebom o II stopniu zanieczyszczenia, które stwarzają ograniczenia dotyczące uprawy niektórych roślin konsumpcyjnych. Jednak zgodnie z rozporządzeniami Ministra Środowiska (w sprawie rodzaju oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony, oraz w sprawie standardów jakości gleby i ziemi) badane osady nie są zanieczyszczone, co oznacza, że mogą być stosowane do rekultywacji lub ulepszania gruntów o przeznaczeniu rolniczym lub leśnym, z wyjątkiem osadów położonych w najbliższym sąsiedztwie zapory.

EN

The paper presents a characteristic of physical and chemical properties of bottom sediments from retention reservoir Młyny located on the Julianpolka River and an assessment of their usefulness for agricultural application, based on the concentration of trace elements (Ni, Zn, Pb, Cu). Heavy metal concentrations (in mg·kg-¹) were: Pb 3-109, Zn 25-302, Cu 39-79, and Ni 10-69. According to classification of bottom sediments quality used by Polish Geological Institute, the sediments under study were contaminated in some parts of reservoir. The values of geo-accumulation index Igeo qualify sediments to the class 1, which involves not polluted or moderately polluted sediments. According to the standards of the State Inspectorate for Environmental Protection and the Institute of Soil Science and Plant Cultivation, sediment quality was comparable with that of soils of the 2nd level of heavy metal contamination. According to these standards, production of vegetables is not allowed in soils or sediments of such quality. However, two regulations of the Ministry of Environment (a) on the kind and concentration of substances that pollute bottom sediments, and (b) on soil and earth quality standards, classify the sediments under study as uncontaminated, with the exception of sediments located in the close proximity of the dam. Bottom sediments of the reservoir Młyny are suitable for reclamation and improvement of soils in agriculture and forestry.

Słowa kluczowe

PL

osady denne; zbiornik wodny; metale ciężkie; makroelementy; wykorzystanie rolnicze osadów

EN

bottom sediments; reservoir; heavy metals; macroelements; agricultural use of sediments

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 10, z. 4
• Strony: 53--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Gałka B.

autor

Wiatkowski M.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław; tel. [phone],

Bibliografia

• BEDNARCZYK T., MICHALEC B., TARNAWSKI M., 2002. Intensywność zamulania się małych zbiorników wodnych. Zeszyty Naukowe AR Kraków 393 Ser. Inżynieria Środowiska 23 s. 275-282.
• BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T., SOKOŁOWSKA G., 2000. Wyniki monitoringu geochemicznego osadów wodnych w Polsce w latach 1998 i 1999. Warszawa: Wydaw. IOŚ ss. 165.
• BOJAKOWSKA I., 2001. Kryteria oceny zanieczyszczeń osadów wodnych. Przegląd Geologiczny 49 s. 213-218.
• CHMIELEWSKI R., 2003. Operat wodnoprawny na pobór wody powierzchniowej z rzeki Julianpolki. Opole: WZMiUW, maszynopis.
• DOBICKI W., 2004. Biodostępność metali ciężkich w środowisku jezior Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Zeszyty Naukowe AR Wrocław 504 Ser. Rozprawy 225 ss. 115.
• GAŁKA B., WIATKOWSKI M., 2010. Metale ciężkie w wodzie i osadach dennych małego zbiornika wodnego Psurów. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 42 s. 225-232.
• KABATA-PENDIAS A., PIOTROWSKA M., TERELAK H., PENDIAS H., 1995. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Warszawa: Wydaw. PIOŚ ss. 46.
• KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H., 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Warszawa: PWN ss. 288.
• KAJAK Z., 2001. Hydrobiologia-limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Warszawa: PWN ss. 320.
• KOSTECKI M., DOMURAD A., KOWALSKI E., KOZŁOWSKI J., 1998. Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzierżno Małe. Cz. 3. Metale ciężkie w osadach dennych zbiornika. Archiwum Ochrony Środowiska vol. 24 nr 2 s. 73-81.
• MADEYSKI M., 2006. Charakterystyka osadów stawowych oraz możliwość ich rolniczego wykorzystania. W: Zapobieganie zanieczyszczeniu, przekształcaniu i degradacji środowiska. Pr. zbior. Red. H. Kasza. Zeszyty Naukowe ATH Bielsko-Biała Ser. Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska 24 (7), s. 201-213.
• MÜLLER G., 1979. Schwermetalle in den Sedimenten des Rheins - Veränderungen seit 1971. Umschau 79 s. 778-783.
• POLECHOŃSKI R., 2004. Ołów w ekosystemie jeziora Sława - przemieszczanie, kumulacja oraz próba bilansu w dziesięcioleciu 1993-2003. Zeszyty Naukowe AR Wrocław 497 Ser. Rozprawy 223 ss. 86.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzaju oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz.U. 2002 nr 55 poz. 498).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 09 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. 2002 nr. 165 poz. 1359).
• STRUTYŃSKI J., ŁOJEK J., 2002. Zawartość kadmu, ołowiu, miedzi i cynku w wodach i osadach dennych środkowego biegu rzeki Wieprzówki. Zeszyty Naukowe AR Kraków 393 Ser. Inżynieria Środowiska 23 s. 53-59.
• TARNAWSKI M., MICHALEC B., 2008. Badania wybranych metali ciężkich w osadach dennych zbiorników wodnych Małopolski i Podkarpacia. W: Meteorologia, hydrologia, ochrona środowiska - kierunki badań i problemy. Pr. zbior. Red. A. Dubicki. Ser. Monografie. Warszawa: Wydaw. IMGW s. 392-397.
• ULRICH K.U., PAUL L., HUPFER M., 2000. Schadstoffgehalte in den Sedimenten von Staugewässern. Wasser und Boden 52 s. 27-32.
• WIATKOWSKI M., KASPEREK R., 2007. Ocena zamulania zbiornika wodnego Mściwojów. W: Zapobieganie zanieczyszczeniu, przekształcaniu i degradacji środowiska. Pr. zbior. Red. H. Kasza, i H. Klama. Bielsko-Biała: Wydaw. ATH s. 261-269.
• WIATKOWSKI M., 2008. Wyniki badań jakości wody dopływającej i odpływającej z małego zbiornika wodnego Młyny na rzece Julianpolka. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 9 s. 307-318.
• WIATKOWSKI M., CIESIELCZUK T., KUSZA G., 2008. Occurrence of some heavy metals in waters and bottom sediments in two small dam reservoirs. Ecological Chemistry and Engineering 15 s. 1369-1376.
• WOJTKOWSKA M., NIESIOBĘDZKA K., KRAJEWSKA E., 2005. Metale ciężkie w wodzie i osadach dennych Jeziora Czerniakowskiego. W: Obieg pierwiastków w przyrodzie. Pr. zbior. Red. B. Gworek. Warszawa: Wydaw. IOŚ s. 194-197.