Jakość wód powierzchniowych w turystycznych obszarach Karpat Zachodnich. Cz. 1. Dynamika ładunku substancji chemicznych w płynnych odpadach bytowych

• Autorzy: Smoroń S. , Twardy S. , Kowalczyk A.

Warianty tytułu

EN

Surface water quality in tourist areas of the Western Carpathians. Part 1. The dynamics of chemical substances load in domestic wastewaters

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzonych w latach 2002-2005 na obszarze zlewni górnego Dunajca, administracyjnie obejmującej miasto Zakopane oraz gminy: Kościelisko, Poronin, Biały Dunajec, Szaflary i Bukowina Tatrzańska. Badania dotyczyły wartości BZT₅, ChZT, obciążenia N, P, K, Cl oraz zawiesiną ogólną wnoszonymi wraz z płynnymi odpadami bytowymi, pochodzącymi od stałych mieszkańców i turystów. Określano je na podstawie badań ruchu turystycznego, zwłaszcza wielkości bazy noclegowej i jej wykorzystania. Najwięcej osób przybywa do Zakopanego (424 os.·km-² ·rok-¹), w lutym liczba turystów może sięgać 1056 os·km-², łącznie ze stałymi mieszkańcami jest to 1480 os·km-². Efektem tego są bardzo duże ładunki składników pochodzenia bytowego. Średnia roczna wartość ChZT wynosiła 15,86 t O₂km-²·rok-¹, z czego mająca związek z ruchem turystycznym - 8,97 t O₂·km-²·rok-¹. Obciążenie zawiesiną i wartość BZT₅ utrzymywały się na niższym, ale również znacznym poziomie, z zachowaniem podobnych proporcji, jak w przypadku ChZT. W lutym wartości ChZT i BZT₅, mające związek z ruchem turystycznym, były 2,49 razy większe niż wygenerowane przez stałych mieszkańców i wynosiły odpowiednio 1,43 i 1,20 t O₂·km-²·miesiąc-¹. Na omawianym obszarze tylko 38% ludności korzysta z oczyszczalni ścieków. Napływ turystów przyczynia się do przeciążenia istniejących oczyszczalni. Zwiększa się również ilość ścieków odprowadzanych do środowiska w sposób niekontrolowany, co pogarsza jakość wód powierzchniowych, czego efektem jest okresowe zamykanie przez służby sanitarne ujęcia wody dla Nowego Targu w Szaflarach, na rzece Biały Dunajec.

EN

The paper shows results of the study performed in the period of 2002-2005 in the Upper Dunajec area which administratively includes Zakopane town, communes Kościelisko, Poronin, Biały Dunajec, Szaflary and Bukowina Tatrzańska. The study involved tourist movement, particularly the magnitude of the tourist accommodation facilities and their utilisation as well as the load of biochemical oxygen demand, BOD₅, chemical oxygen demand COD, N, P, K, Cl and suspended matter from residents and tourists carried by domestic wastewaters. The highest number of people visits Zakopane (424 person·km-²·year-¹), in February, however, the number of tourists may reach 1056 person·km-² there which, together with residents, makes 1480 person·km-². Resulting are very high loads of chemical substances of domestic origin. The average annual load of COD amounted to 15.86 t O₂·km-² ·year-¹, in which tourists' contribution was 8.97 t O₂·km-²·year-¹. Loads of suspended solids and BOD₅ were lower but still considerable with the same proportions between tourists and residents as in the case of COD. In February the loads of COD and BOD₅ originating from tourists were 2.49 times larger than those from residents being 1.43 and 1.20 t O₂·km-²·month-¹, respectively. Only 38 percent of population is connected to the sewage-treatment plants in the study area. An influx of tourists overloads the existing treatment plants capacity. The amount of wastes released in an uncontrolled manner to the environment increases which is the reason of periodical deterioration of surface water quality. In the effect Sanitary Inspectorate temporarily closes the water supply intake for Nowy Targ at Szaflary from the Biały Dunajec River.

Słowa kluczowe

PL

obciążenie; ruch turystyczny; substancje chemiczne; ścieki bytowe

EN

chemical substances; loads; domestic wastewaters; tourist movement

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 7, z. 2b
• Strony: 155--166
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Smoroń S.

autor

Twardy S.

autor

Kowalczyk A.

• Małopolski Ośrodek Badawczy IMUZ, ul. Ułanów 21b, 34-450 Kraków; tel. [phone],

Bibliografia

• Atlas Tatrzańskiego Parku Narodowego, 1985. Pr. zbior. Red. K. Trafas. Zakopane-Kraków: TPN ss. 32.
• ILNICKI P., 2004. Polskie rolnictwo a ochrona jakości środowiska. Poznań: Wydaw. AR ss. 485.
• Informator statystyczny - miasto Zakopane, 2006. Nr 1. Kraków: WUS ss. 27.
• ŁANIEWSKI J., 1997. Czorsztyn. Gosp. Wod. nr 12 s. 384-390.
• NIEDŹWIEDŹ T., OBRĘBSKA-STARKLOWA B., 1991. Klimat. W: Dorzecze Górnej Wisły. Cz. 1. Pr. zbior. Red. I. Dynowska, M. Maciejewski. Warszawa-Kraków: PWN s. 68-84.
• RACZAK J., 2002. Dostawa substancji biogennych do zbiornika czorsztyńskiego. Gosp. Wod. nr 5 s. 205-209.
• SIKORSKI M., 1998. Gospodarka ściekami bytowymi na wsi jako czynnik ochrony środowiska. Rozpr. Habil. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 133.
• SMOROŃ S., KUŹNIAR A., 2006. The seasonal changes of a surface water quality in the tourist areas of the Podhale (the western Carpathians). Pol. J. Env. Stud. vol. 15 m no 5c s. 90–93.
• SMOROŃ S., TWARDY S., 2001. Wstępna ocena gospodarki wodno-ściekowej w rolniczo-turystycznych rejonach górnej zlewni Dunajca. Inż. Rol. nr 8 s. 223–237.
• SZULKOWSKA-WOJACZEK E., MAREK J., 1999. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych. W: Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego. Pr. zbior. Red. S. Bieszczad, J. Sobota. Wrocław: Wydaw. AR s. 209–221.
• Stan czystości rzek w 2003 r.: www.nowysacz.pios.gov.pl
• Ludność 2002–2005: www.stat.gov.pl
• Stan i ochrona środowiska 2002–2005: www.stat.gov.pl
• V Tatrzańskie Wici, 2006. Kraków: Wydaw. Jagiellonia S.A. ss. 13.