Wpływ nawożenia mineralnego na plonowanie, skład florystyczny i walory przyrodnicze łąk na glebie torfowo-murszowej w świetle wyników wieloletniego doświadczenia

• Autorzy: Kamiński J. , Szymanowski M.

Warianty tytułu

EN

Results of a long term study on the effect of mineral fertilisation on yielding, floristic composition and natural values of meadows on peat-moorsh soil

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1991-2000 na podstawie doświadczenia poletkowego, realizowanego metodą losowanych bloków w sześciu powtórzeniach, przeprowadzono ocenę wpływu wieloletniego nawożenia mineralnego na plonowanie, skład florystyczny oraz walory przyrodnicze trwałej łąki 2-kośnej na posusznej glebie torfowo-murszowej. W doświadczeniu tym, realizowanym od 1957 r., stosowano następujące kombinacje nawozowe: 0, K, PK, NPK. Brak nawożenia w ciągu wielu lat powodował bardzo silną degradację łąki, prowadzącą aż do zanikania darni. Plony siana nie przekraczały 1,5 t·ha-¹. Nawożenie samym potasem (K) w niewielkim stopniu zwiększało wydajność użytku, sprzyjało natomiast kształtowaniu bogatszych florystycznie zbiorowisk, z udziałem cenniejszych przyrodniczo gatunków, charakterystycznych dla półnaturalnych łąk zmiennowilgotnych i świeżych oraz niektórych bagiennych. Największy wpływ na plony (7-10 t·ha-¹) miało nawożenie fosforem i potasem (PK), sprzyjające rozwojowi traw wysokich, z przewagą stokłosy bezostnej (Bromus inermis Leyss.). Działanie azotu nawozowego, ze względu na intensywną mineralizację substancji organicznej gleb, było nieznaczne. Łąki nawożone tym składnikiem były podatne na zachwaszczanie nitrofilnymi gatunkami zielnymi, zwłaszcza w latach z głębszym położeniem zwierciadła wody gruntowej, sprzyjającym procesom mineralizacji substancji organicznej gleb. Walory przyrodnicze badanych łąk, ocenione na podstawie występującej w ich obszarze flory i wyliczonych średnich wskaźników waloryzacyjnych [OŚWIT, 2000], określono jako małe i umiarkowane. Wartości wspomnianych wskaźników waloryzacyjnych wynosiły od 1,8 (małe walory) do 2,3 (umiarkowane walory). Mniejsze walory przyrodnicze i jednocześnie duże walory gospodarcze miała łąka nawożona NPK, a większe - łąka nawożona samym potasem.

EN

The effect of long term mineral fertilisation on yielding, species composition and natural values of a permanent 2-cut meadow on drying peat-moorsh soil was analysed in the years 1991-2000 in a field study set up with a random block method in six repetitions. The following fertiliser combinations: 0, K, PK, NPK were applied in an experiment that started in the year 1957. Long lack of fertilisation resulted in meadow degradation which led to the disappearance of sward. Yields did not exceed 1.5 t ha-¹. Fertilisation with potassium alone only slightly increased grassland efficiency but favoured the formation of rich communities with more valuable species typical for semi-natural fresh, variably wet or bog meadows. Yields were most affected (7-10 t ha-¹) by fertilisation with phosphorus and potassium which favoured the growth of tall grasses dominated by the smooth brome (Bromus inermis Leyss.). The effect of nitrogen fertiliser, due to intensive mineralization of the soil organic matter, was small. Nitrogen fertilised meadows were prone to weeding by nitrophilous herbs mainly in the years with low ground water table and consequently intensive mineralization of organic matter. Natural values of studied meadows, estimated upon the existing species and calculated mean evaluation indices [OŚWIT, 2000], were small to moderate. The indices ranged from 1.8 (small values) to 2.3 (moderate values). The meadow fertilised with NPK had lower natural values but high economic value; that fertilised with potassium had higher values.

Słowa kluczowe

PL

łąka na glebie torfowo-murszowej; nawożenie mineralne; skład florystyczny; walory przyrodnicze

EN

meadow on peat-moorsh soil; mineral fertilisation; natural values; species composition; yields

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 7, z. 2a
• Strony: 191--208
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kamiński J.

autor

Szymanowski M.

• Zakład Doświadczalny Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych w Biebrzy, 19-200 Grajewo, tel. [phone],

Bibliografia

• BARYŁA R., 1992. Zmienność plonowania łąk na glebach organicznych w warunkach zróżnicowanego wieloletniego nawożenia azotem. Wiad. IMUZ t. 17 z. 2 s. 297-308.
• CHOROMAŃSKA D., GOTKIEWICZ J., SAPEK A., 1987. Zawartość składników pokarmowych w wierzchniej warstwie gleby torfowo-murszowej wieloletnich doświadczeń. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 125-140.
• DOBOSZYŃSKI L., 1996. Nawożenie użytków zielonych w świetle prac polskich. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 88 ss. 148.
• GOTKIEWICZ J., GOTKIEWICZ M., 1987. Dynamika plonowania oraz jakość plonów z łąk wieloletnich doświadczeń. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 155-177.
• GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J., 1987. Kształtowanie się stosunków powietrzno-wodnych w wierzchniej warstwie gleb torfowo-murszowych wieloletnich doświadczeń. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 43-55.
• HOHENDORF E., GOTKIEWICZ J., 1977. Plonowanie łąki w zależności od najważniejszych czynników meteorologicznych i hydrologicznych na średnio zmurszałym torfie w rejonie Biebrzy. Byd. Tow. Nauk ser. B nr 24 s. 35-50.
• JASNOWSKA A., JASNOWSKI M., 1977. Zagrożone gatunki flory torfowisk. Chrońmy Przyr. Ojcz. z. 4 s. 5-13.
• KAMIŃSKI J., 2002. Roślinność w dolinie martwego odcinka rzeki Ełk i jej walory przyrodnicze oraz kierunki przewidywanych zmian po rewitalizacji rzeki. W: Aktualne problemy ochrony mokradeł. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 2 z. 2 (5) s. 59-82.
• KAMIŃSKI J., 2003. Wpływ zróżnicowanego wieloletniego nawożenia mineralnego na zbiorowiska łąkowe na glebie torfowo-murszowej. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 3 z. 1 (7) s. 53-67.
• KAMIŃSKI J., SLIM P., 2006. Wpływ użytkowania i nawożenia na zawartość składników mineralnych w glebie torfowo-murszowej. W: Właściwości fizyczne i chemiczne gleb organicznych. Warszawa: Wydaw. SGGW (w druku).
• KOCHANOWSKA R., 1971. Niektóre czynniki ekologiczne kształtujące roślinność łąk rdestowo-ostroż¬niowych (Cirsio-Polygonetum Tx. 51) w województwie szczecińskim. Rocz. Nauk. Rol. ser. F t. 78 z. 1 s. 49-64.
• KOTOWSKI W., 2002. Wartości przyrodnicze fitocenoz siedlisk rolniczych w dolinach rzecznych. W: Aktualne problemy ochrony mokradeł. Walory przyrodnicze mokradeł a ich rolnicze użytkowanie. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. monogr. 4 s. 43-61.
• KOWALCZYK J., DOBOSZYŃSKI L., ŁĘKAWSKA I., 1978. Efektywność nawożenia azotowego na łąkach torfowych w różnych siedliskach. Wiad. IMUZ t. 8 z. 3 s. 83-98.
• KOWALCZYK J., KAMIŃSKI J., SZUNIEWICZ K., 1991. Zasady kształtowania utrzymywania wysokoprodukcyjnej runi łąkowej na glebach torfowo-murszowych. W: Gospodarowanie na glebach torfowych w świetle 40-letniej działalności Zakładu Doświadczalnego Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 77 s. 127-148.
• KOZŁOWSKA T., ZIAJA W., 2001. Produkcyjne zbiorowiska łąkowe w dolinach rzecznych. W: Trwała okrywa roślinna jako podstawa zrównoważonego rozwoju rolnictwa w zlewniach karpackich. Materiały z konferencji naukowej, Stacja Badawcza IMUZ w Jaworkach, 9-11 października 2001 r. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 205-211.
• ŁĘKAWSKA I., 1989. Wpływ zróżnicowanych dawek nawożenia azotem na skład gatunkowy runi łąk położonych na różnych glebach torfowo-murszowych. Wiad. IMUZ t. 16 z. 2 s. 43-–56.
• ŁĘKAWSKA I., SZUNIEWICZ K., 1988. Wpływ nawożenia potasem i sodem łąk na glebach torfowo-murszowych na plony i skład botaniczny runi. Rocz. Nauk Rol. s. F t. 80 z. 2-4 s. 353-372.
• MATUSZKIEWICZ W., 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 537.
• OŚWIT J., 2000. Metoda przyrodniczej waloryzacji mokradeł i wyniki jej zastosowania na wybranych obiektach. Mater. Inf. nr 35. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 36.
• OKRUSZKO H., GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J., 1993, Zmiany zawartości mineralnych składników gleby torfowej pod wpływem wieloletniego użytkowania łąkowego. Wiad. IMUZ t. 17 z. 3 s. 139-151.
• PACOWSKI R., 1987. Kierunki kształtowania się siedlisk i fitocenoz na doświadczeniu agrotechnicznym i łąkarskim w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 179-195.
• SZUNIEWICZ K., 1974. Następcze działanie nawożenia fosforem łąki na glebie torfowej. Wiad. IMUZ t. 7 z. 1 s. 105-115.