Rozwój zbiorowisk roślinnych na glebie torfowo-murszowej po zaniechaniu wieloletnich upraw polowych

• Autorzy: Kamiński J.

Warianty tytułu

EN

Development of plant communities on peat-moorsh soil after the abandonment of long-lasting field crops

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było rozpoznanie zbiorowisk roślinnych, rozwijających się w wilgotnych obniżeniach terenowych po wieloletnich uprawach roślin polowych na glebie torfowo-murszowej. Oceniano samozadarnianie w płodozmianie rolniczo niezagospodarowanym oraz kierunki spontanicznej sukcesji roślinnej po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. Badania prowadzono na wieloletnim doświadczeniu poletkowym w ZDMUZ Biebrza. Odłogowane grunty po uprawach polowych ulegały przynajmniej częściowemu samozadarnieniu, lecz kierunki dalszego rozwoju zbiorowisk były zupełnie inne niż po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. W stanowiskach długotrwale nienawożonych oraz nawożonych wcześniej samym potasem (K) sukcesja roślinna prowadziła w kierunku wykształcania się zwartych zarośli wierzbowo-brzozowych (Salix cinerea-Betula pubescens). W stanowiskach zasobnych w fosfor i potas, po wieloletnim nawożeniu tymi składnikami (PK, NPK), kształtowały się fitocenozy o charakterze półruderalnym, z przewagą rozłogowych traw oraz nitrofilnych gatunków zielnych z dominującą pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica L.). Wysiew mieszanki łąkowej i 2-kośne użytkowanie decydowało o rozwoju wilgotnych muraw z większym udziałem gatunków typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości, głównie charakterystycznych dla rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. Brak nawożenia mineralnego nie służył rozwojowi traw wysokich i średnio wysokich, sprzyjał natomiast pojawianiu się mchów. Nawożenie samym potasem (K) zwiększało udział sitów i gatunków bagiennych w runi, podczas gdy nawożenie fosforem i potasem (PK), podobnie jak fosforem i potasem z dodatkiem azotu (NPK) sprzyjało dominacji traw, głównie mietlicy białawej (Agrostis gigantea Roth.), tymotki łąkowej (Phleum pratense L.) i kostrzewy trzcinowej (Festuca arundinacea Schreb.).

EN

The study was aimed at analysing plant communities developing in wet depressions left after long lasting field crops on peat-moorsh soil. Self-sodding and spontaneous plant succession was estimated in unmanaged plots and after sowing multi-component grass mixtures. The study was carried out in a long term field experiment in the Experimental Farm Biebrza. Fallow lands left after field crops became, at least partly, overgrown but further development of plant communities was different from that after sowing multi-component mixture of grasses. In sites long unfertilised or fertilised only with potassium plant succession led to the development of dense willow-birch thickets (Salix cinerea-Betula pubescens). Semi-ruderal phytocoenoses dominated by trailing grasses and nitrophilous herbs with Urtica dioica L. formed in sites previously fertilised and rich in phosphorus, potassium and nitrogen. Sowing grass mixtures and 2-cut utilisation effected in the development of wet meadows with a greater share of species typical for soils of low porosity, mainly such characteristic for the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. A lack of mineral fertilisation hampered the development of tall and medium grasses but was favourable for mosses. Fertilisation with potassium increased the contribution of rushes and bog plants in the sward while fertilisation with NP and K favoured the dominance of grasses, mainly Agrostis gigantea Roth., Phleum pratense L. and Festuca arundinacea Schreb.

Słowa kluczowe

PL

gleby torfowo-murszowe; nawożenie mineralne; obniżenia terenowe po uprawach polowych; przeobrażenia w roślinności; samozadarnianie

EN

mineral fertilisation; peat-moorsh soils; plant succession; self-sodding; terrain depressions left after field crops

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 7, z. 2a
• Strony: 173--189
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kamiński J.

• Zakład Doświadczalny Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych w Biebrzy, 19-200 Grajewo, tel. [phone],

Bibliografia

• CHOROMAŃSKA D., GOTKIEWICZ J., SAPEK A., 1987. Zawartość składników pokarmowych w wierzchniej warstwie gleby torfowo-murszowej wieloletnich doświadczeń. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 125-140.
• DUDEK Cz., 1987. Charakterystyka drzewostanu brzozy omszonej na glebie torfowo-murszowej zmeliorowanego torfowiska niskiego w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 209-223.
• GOTKIEWICZ J., 1996. Mineralizacja azotu w glebach torfowych pod lasami brzozowymi. W: Potrzeby i możliwości kierowania rozwojem roślinności zaroślowo-leśnej na torfowiskach. Osowiec: BPN maszyn. ss. 13.
• GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J., KOWALCZYK Z., SZYMANOWSKI M., 1983. Przeobrażanie się odwodnionych gleb torfowych w lasach brzozowych basenu środkowego Biebrzy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 255 s. 153-170.
• GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J., 1987a. Przeobrażanie się siedlisk i gleb w rejonie doświadczenia agrotechnicznego. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 33-41.
• GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J., 1987b. Kształtowanie się stosunków powietrzno-wodnych w wierzchniej warstwie gleb torfowo-murszowych wieloletnich doświadczeń. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 43-55.
• JĘDRYKA E., 2003. Renaturyzacja dolin rzecznych na obszarach zmeliorowanych wyłączonych z produkcji rolniczej na przykładzie obiektów Rudnia, Małynka, Tyniewicze. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 68.
• KAMIŃSKI J., SLIM P., 2006. Wpływ użytkowania i nawożenia na zawartość składników mineralnych w glebie torfowo-murszowej. W: Właściwości fizyczne i chemiczne gleb organicznych. Warszawa: Wydaw. SGGW s. 195-203.
• KOWALCZYK J., KAMIŃSKI J., SZUNIEWICZ K., 1991. Zasady kształtowania utrzymywania wysokoprodukcyjnej runi łąkowej na glebach torfowo-murszowych. Bibl. Wiad. IMUZ 77 s. 127-148.
• KOZŁOWSKA T., 2005. Zmiany zbiorowisk łąkowych na tle różnicowania się warunków siedliskowych w charakterystycznych obszarach dolin rzecznych Polski Centralnej. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. nr 14 ss. 208.
• MATUSZKIEWICZ W., 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydaw. Nauk PWN ss. 537.
• OKRUSZKO H., ZAWADZKI S., 1971. Określenie ciężaru właściwego i porowatości gleb hydrogenicznych za pomocą równań regresji. Wiad. Melior. nr 2 s. 59-60.
• OKRUSZKO H., 1991. Przeobrażanie się mokradeł pod wpływem odwodnienia. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 251-267.
• OKRUSZKO H., 1996. Uwarunkowania rozwoju roślinności zaroślowej i leśnej na torfowiskach niskich. W: Potrzeby i możliwości kierowania rozwojem roślinności zaroślowo-leśnej na torfowiskach. Osowiec: BPN maszyn. ss. 7.
• OŚWIT J., 1992. Identyfikacja warunków wilgotnościowych w siedliskach łąkowych za pomocą wskaźników roślinnych. W: Hydrogeniczne siedliska wilgotnościowe. Bibl. Wiad. IMUZ 79 s. 39-67.
• PACOWSKI R., 1970. Badania florystyczno-ekologiczne zbiorowisk roślinnych na zmeliorowanym obiekcie torfowym. W: Użytkowanie gleb torfowych i torfu. Wyniki doświadczeń RZB Biebrza 1964-1968. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 267-303.
• SZYMANOWSKI M., 1987. Wpływ sposobu użytkowania gleby torfowo-murszowej na niektóre jej właściwości fizyczno-wodne. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Bibl. Wiad. IMUZ 68 s. 57-84.
• SZYMANOWSKI M., SZUNIEWICZ J., OKRUSZKO H., 1975. Wpływ stopnia przeobrażenia gleby murszowej na przesychanie jej warstwy wierzchniej oraz zadarnianie się łąki. Rocz. Nauk Rol. s. F t. 79 z. 1 s. 117-129.
• ZAWADZKI S., 1973. Laboratoryjne oznaczanie zdolności retencyjnych utworów glebowych. Wiad. IMUZ t. 11 z. 2 s. 11-31.