Małe zbiorniki wodne na obszarze powiatu wrocławskiego ziemskiego

• Autorzy: Fatyga J. , Górecki A. , Helis M.

Warianty tytułu

EN

Small water reservoirs in the territory of Wrocław land district

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tematem opracowania jest liczebność i rozmieszczenie małych zbiorników wodnych na obszarze powiatu wrocławskiego ziemskiego w zlewniach II i III rzędu. Ich rolę i znaczenie w zagospodarowaniu przestrzennym i krajobrazie rolniczym przedstawiono na podstawie literatury. Ustosunkowano się do metod inwentaryzacji tych zbiorników oraz podjęto próbę ich klasyfikacji na badanym terenie. Stwierdzono, że najbardziej dokładne i wiarygodne dane uzyskano w badaniach własnych, przeprowadzając inwentaryzację zbiorników na podstawie map glebowo-rolniczych w skali 1:5 000 i tworząc oddzielną warstwę informacji w bazie danych o czynnikach przyrodniczych województwa dolnośląskiego w systemie GIS Arc Info. Próbę klasyfikacji zbiorników wodnych podjęto na podstawie cech określających ich usytuowanie w terenie przez porównanie treści map glebowo-rolniczej i topograficznej w skali 1:10 000. Badania wykazały, że na obszarze powiatu znajduje się 1312 zbiorników wodnych (na km2 przypada 1,2). Najwięcej ich występuje w zlewni Bystrzycy ze Strzegomką (433). Najgęstszą siecią zbiorników charakteryzują się zlewnie Oławy i Odry. Na 1 km² przypada odpowiednio 2,6 i 2,4 zbiornika. Najmniej zasobna w zbiorniki jest zlewnia Ślęzy. W zlewni tej zinwentaryzowano 256 zbiorników, a ich liczba na 1 km² wynosi 0,7. Zbiorniki występujące na obszarze badanego powiatu w większości powstały w wyniku działalności ludzkiej, jako dawne wyrobiska po wydobyciu gliny, piasku i żwiru. Na drugim miejscu są zbiorniki kopane z przeznaczeniem na przeciwpożarowe, stawy rybne i zbiorniki ozdobne. Mało jest zbiorników naturalnych - oczek wodnych, tzw. śródpolnych (w zasięgu pól uprawnych i użytków zielonych) oraz śródleśnych. Najwięcej zbiorników wodnych występuje w pobliżu terenów zabudowanych oraz starorzeczy. Osobną kategorię stanowią zbiorniki zaporowe na rzekach. Ogólne informacje na ich temat zaczerpnięto z opracowania dotyczącego małej retencji w województwie dolnośląskim.

EN

The primary content of the study is the number and location of small water reservoirs in the territory of Wroclaw land district in drainage basins of the II and III order. Their role and importance in the spatial management and agricultural landscape is presented based on the literature. A stance on the inventory methods of these reservoirs was taken and their classification in the studied area was attempted. It was found that the most precise and reliable data were obtained in own research by making inventory of reservoirs based on soil agricultural maps in the scale of 1:5 000 and creating a separate layer in the database of the environmental factors of Lower Silesia voivodship in the GIS ARC INFO system. An attempt of their classification was made on the basis of features defining the water reservoirs' location in the field through comparison of the content of soil agricultural maps with a topographic map in the scale of 1:10 000. The examination revealed 1312 water reservoirs (1.2 per km²) in the district territory. Their greatest number was found in the drainage basin of the Bystrzyca with Strzegomka (433). The densest network of reservoirs (2.6 and 2.4 per km²) is characteristic of the drainage basins of the Oława and the Odra. The drainage basin of the Ślęza is poorest in reservoirs. In this drainage basin 256 reservoirs were inventoried and their density was 0.7 per 1 km². The reservoirs in the district territory originated mainly from human activity as the former pits remained after clay, sand and gravel excavation. Second frequent are dug reservoirs intended for: fire control reservoirs, fishponds and decorative reservoirs. Natural reservoirs - the so-called midfield water holes (within the reach of cultivated fields and grasslands) and mid-forest ones are scarce. Altogether in the district territory most water reservoirs can be found in the vicinity of built-up areas and oxbow lakes. Dam reservoirs on rivers belong to a separate category. General information on the latter was gathered from a study on small water retention in the Lower Silesia voivodship.

Słowa kluczowe

PL

małe zbiorniki wodne; metody inwentaryzacji; powiat wrocławski ziemski; próba klasyfikacji

EN

classification attempt; inventory methods; small water reservoirs; Wrocław land district

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 7, z. 2a
• Strony: 107--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., mapy

Twórcy

autor

Fatyga J.

autor

Górecki A.

autor

Helis M.

• Dolnośląski Ośrodek Badawczy IMUZ we Wrocławiu, Zespół Sudecki, ul. Berlinga 7, 51-209 Wrocław; tel. [phone],

Bibliografia

• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E., MIKULSKI Z., 2006. Hydrologia ogólna. Warszawa: PWN ss. 338.
• BIELECKA J., 2006. Oczka wodne. W: Woda w krajobrazie rolniczym. Pr. zbior. Red. W. Mioduszewski. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. monogr. 18 s. 89-107.
• BORCZ Z., POGODZIŃSKI Z., 1994. Woda w krajobrazie wiejskim, zagrożenia i ochrona. Zesz. Nauk. AR Wroc. Monogr. z. 4 ss. 47.
• CHEŁMICKI W., 2001. Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 305.
• CHOIŃSKI A., 1997. Zmiany ilości i powierzchni jezior w dorzeczu Parsęty od schyłku XIX w. W: Wpływ antropopresji na jeziora. Mater. pokonf. Poznań: UAM s. 168-172.
• CIEPIELOWSKI A., 1992. Zbiorniki wodne i ich rola w ochronie przeciwpowodziowej. W: Ochrona przed powodzią. Pr. zbior. Red. K. Mosiej, A. Ciepielowski. Falenty: IMUZ s. 173-202.
• DRWAL J., LANGE W., 1985. Niektóre limnologiczne odrębności oczek. Zesz. Nauk. Wydz. Biol. Nauk Ziemi UG Geogr. t. 14 s. 69-83.
• DZIEWOŃSKI Z., 1973. Rolnicze zbiorniki retencyjne. Warszawa: PWN ss. 347.
• FATYGA J., GÓRECKI A., HELIS M., 2007. Metoda kształtowania granicy rolno-leśnej w terenach nizinnych na przykładzie powiatu wrocławskiego. Wrocław: IMUZ DOB Zesp. Sudecki maszyn. ss. 32.
• GUZIUR J., 1991. Rybactwo w małych zbiornikach śródlądowych. Warszawa: PWRiL ss. 436.
• JANKOWSKI A.T., RZĘTAŁA M., 1996. Zmiany ilościowo-jakościowe zbiorników wodnych w warunkach silnej antropopresji. Zesz. Nauk. AR Wroc. 289 Konf. 11 s. 75-83.
• JUSZCZAK R., 2001. Inwentaryzacja, waloryzacja i ochrona małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 476 s. 379-387.
• JUSZCZAK R., LEŚNY J., 2004. Waloryzacja ekologiczna małych zbiorników wodnych w zachodniej części Rowu Wyskoć. W: Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych. Ogólnopol. Konf. Rajgród. Warszawa: SGGW s. 148-162.
• KOC J., CYMES J., SKWIERAWSKI A., SZYPERAK W., 2001. Inwentaryzacja, waloryzacja i ochrona małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 476 s. 397-409.
• Mapa ewidencji gruntów rolnych w skali 1:5 000, 2005. Wrocław: Pow. Ośr. Dokument. Geod.-Kartogr. wersja elektroniczna.
• Mapa glebowo-rolnicza w skali 1:5 000, 1965–1973. 258 ark. Wrocław: Woj. Biuro Geod. Ter. Rol.
• Mapa topograficzna w skali 1:10 000, 1984. Państwowy układ współrzędnych topograficznych 1965. 34 ark. Warszawa: GUGiK
• MARUSZCZAK H., 1954. O oczkach lodowcowych i zagłębieniach bezodpływowych. Czas. Geogr. t. 25 z. 1-2 s. 27-39.
• MIODUSZEWSKI W., 1995. Zasady projektowania, budowy i eksploatacji małych zbiorników wodnych. Mater. Inf. 32. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 104.
• MIODUSZEWSKI W., 1996. Mała retencja a ochrona zasobów wodnych. Zesz. Nauk. AR Wroc. nr 289 Konf. 11 s. 127-135.
• MIODUSZEWSKI W., 1999. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 163.
• MIODUSZEWSKI W., 2006. Małe zbiorniki wodne. Falenty: IMUZ ss. 127.
• NOWICKI Z., SOLARSKI K., ROCHWERGER A., 1997. Oczka wodne i mokradła śródpolne w krajobrazie rolniczym Pojezierza Mazurskiego. Mater. Semin. 39. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 265-267.
• PIEŃKOWSKI P., 2003. Analiza rozmieszczenia oczek wodnych oraz zmian w ich występowaniu na obszarze Polski Południowo-Zachodniej. Szczecin: AR Rozpr. nr 222 ss. 122.
• PIERZGALSKI E., TYSZKA J., SZYMCZAK T., 2002. Wpływ przyrostu lesistości i retencji zbiornikowej na zmniejszenie wezbrań w potokach górskich. Czas. Tech. Środ. R. 99 z. 5-Ś s. 141-151.
• Podział hydrograficzny Polski, 1980. Pr. zbior. pod kier. H. Czarneckiej. Warszawa: WKiŁ, IMGW ss. 57.
• Program małej retencji wodnej w województwie dolnośląskim. Pr. zbior. pod kier. A. Drabińskiego, 2006: http://www.dzmiuw.wroc.pl/index.php? Section=1&sub=7&id=15
• RADCZUK L., OLEARCZYK D., 2002. Małe zbiorniki retencyjne jako element poprawy bilansu wodnego zlewni użytkowanej rolniczo. Zesz. Nauk. AR Krak. nr 393 Inż. Środ. z. 23 s. 139-148.
• Raport z wykonania zadania dla powiatu wrocławskiego, 2006. Elektroniczna baza danych o czynnikach przyrodniczych i numeryczny model terenu jako podstawa kształtowania granicy rolno-leśnej w powiecie wrocławskim. Wrocław: DOB IMUZ maszyn. ss. 48.
• Regionalny program budowy małych zbiorników wodnych w dorzeczu górnej i środkowej Odry, 1997. Poznań: Hydroprojekt Sp. z o.o.
• SAWASZYŃSKI J., KOŁDER W., 1947. Stawy wiejskie. Budowa i użytkowanie. Warszawa: PZUW ss. 108.
• SOLARSKI H., NOWICKI Z., 1990. Możliwości retencyjne oczek wodnych i mokradeł na Pojezierzu Mazurskim. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. z. 388 Geod. 20 s. 173-183.
• TOMASZEWSKI J., KOWALIŃSKI S., 1959. Regiony fizjograficzno-glebowe. W: Zarys rejonizacji przyrodniczo-rolniczej w województwie wrocławskim. Pr. zbior. Red. J. Dzieżyc, B. Swiętochowski. Wrocław: PWRN ss. 486.
• WAŁĘGA A., 2005. Wykorzystanie stawu retencyjno-infiltracyjnego do oczyszczania i odprowadzania wód deszczowych z terenów zurbanizowanych. Kraków: AR pr. dokt. maszyn. ss. 194.
• Walory przyrodniczo-krajobrazowe Stobrawskiego Parku Narodowego, 2000. St. Monogr. Pr. zbior. Red. S. Koziarski, J. Makowiecki. Opole: UO ss. 273.