Skład gatunkowy śródpolnych zadrzewień grupowych na Równinie Wełtyńskiej

• Autorzy: Gamrat R. , Burczyk P.

Warianty tytułu

EN

Floral composition of mid-field woodlotos on Wełtyń Plain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na terenie Równiny Wełtyńskiej występują silne wiatry. W związku z tym wszelkie zadrzewienia, zmniejszające ich siłę, powinny być chronione lub chociażby nie niszczone. Celem badań było określenie zróżnicowania aktualnego stanu szaty roślinnej śródpolnych zadrzewień grupowych w zależności od gatunku dominującego w drzewostanie. W latach 1996-2001 przeprowadzono prace terenowe na gruntach ornych Równiny Wełtyńskiej - badano skład gatunkowy zadrzewień grupowych. Na niewielkiej powierzchni tych obiektów (średnio 0,019 ha) oznaczono 144 gatunki roślin naczyniowych (w tym 20 drzew i 26 krzewów). Spośród drzewostanu najliczniejsze były zadrzewienia powstałe z nasadzeń z: brzozą brodawkowatą (Betula pendula Roth), jesionem wyniosłym (Fraxinus excelsior L.) oraz topolą osiką (Populus tremula L.) - 54%. Najwięcej zadrzewień znajdowało się w pobliżu dróg (77%), rzadziej stromych zboczy (20%), a sporadycznie w wilgotnych zagłębieniach terenu (3%). Wśród 16 stwierdzonych zbiorowisk dominowała roślinność łąkowa (43% - Arrhenatheretum elatioris, Sileo otitis-Festucetum, zbiorowisko z perzem właściwym (Elymus repens), kostrzewą łąkową (Festuca pratensis), barszczem syberyjskim (Heracleum sibiricum) i Poa pratensis-Festuca rubra) oraz nitrofilna (40% - Anthriscetum sylvestris, Convolvulo arvensis-Agropyretum repentis, Urtico-Aegopodietum podagrariae, Lamio albi-Conietum maculati, zbiorowiska z ostrożniem polnym (Cirsium arvense), pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica), rzadziej szuwarowa (13% - Phalaridetum arundinaceae, Phragmitetum australis), a sporadycznie zaroślowa (9% - zbiorowisko z trzcinnikiem lancetowatym (Calamagrostis canescens) oraz z niecierpkiem pospolitym (Impatiens nolitangere). Roślinność łąkowa i nitrofilna była najliczniejsza, szczególnie zbiorowisko z perzem właściwym (Elymus repens) - 24% - i Anthriscetum sylvestris - 22%.

EN

Strong winds blow on Wełtyń Plain and for this reason every woodlot that may decrease the wind power should be protected, or at least not destroyed. The main goal of the study was to recognize present floral and phytosociological differentiation of the mid-field woodlots in relation to the dominating species in tree stand. In 1996-2001 arable lands of Wełtyń Plain were studied to analyse floral composition of woodlots. 144 species of vascular plants were found on the small areas (average area was 0,019 ha) of mid-field woodlots. Common birch, European ash and aspen poplar were most frequent in tree stands (54%). Most woodlots were of anthropogenic origin (except for woodlots with Alnus incana, A. glutinosa and some with Populus tremula). Roadside woodlots were most common (77%) and those near the steep escarps - rather rare (20%). Woodlots in wet depressions constituted 3% of analysed woodlots. There were 16 communities, including 43% of meadow vegetation (e.g. - Arrhenatheretum elatioris, community with Elymus repens), 40% of nitrophilous plants (e.g. - Anthriscetum sylvestris, Urtico-Aegopodietum podagrariae), 13% of marshlands (Phalaridetum arundinaceae, Phragmitetum australis) and 9% of shrubs (community with Calamagrostis canescens, Impatiens nolitangere). Meadows and nitrophilous communities were most frequent, especially the community with Elymus repens and Anthriscetum sylvestris.

Słowa kluczowe

PL

szata roślinna; śródpolne zadrzewienia grupowe

EN

mid-field woodlots; vegetation cover

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 7, z. 1
• Strony: 45--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Gamrat R.

autor

Burczyk P.

• Akademia Rolnicza, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin; tel. [phone],

Bibliografia

• BAŁAZY S., 1995. Problemy ochrony zadrzewień śródpolnych w krajobrazie rolniczo-leśnym. Parki Narod. 13 1 (supl.) s. 19-26.
• BANASZAK J., RATYŃSKA H., 1992. Zadrzewienia śródpolne ostojami życia i miejscami badań ekologicznych. Chrońmy Przyr. Ojcz. 6 s. 87-92.
• BRZEG A., 1989. Przegląd systematyczny zbiorowisk okrajkowych dotąd stwierdzonych i mogących występować w Polsce. Fragm. Flor. Geobot. 34 3-4 s. 385-425.
• BUDZYŃSKI W., 1997. Działalność zadrzewieniowa w Polsce. Przyr. Pol. 7 s. 24-26.
• BUDZYŃSKI W., 2001. Co dalej z zadrzewieniami. Las Pol. 23 s. 28-29.
• DĄBROWSKA-PROT E., 2002. Problemy różnorodności biologicznej wysp leśnych w krajobrazie rolniczym. W: Wyspy środowiskowe; bioróżnorodność i próby typologii. Pr. zbior. Red. J. Banaszak. Bydgoszcz: Wydaw. ABydg. s. 277-289.
• DYGUŚ K.H., 1994. Roślinność runa wskaźnikiem stanu siedliska borowego nawożonego ściekami przemysłu krochmalniczego. Dziekanów Leśny: Wydaw. Inst. Ekol. PAN s. 125-131.
• FALIŃSKI J.B., 1976. Trwałość reliktów lasu w krajobrazie rolniczym w świetle obserwacji na stałych powierzchniach. Phytocen. Biul. Fitosoc. 5.3/4 s. 190-213.
• FUDALI E., 1995. Projektowane użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym okolic Kołbaskowa k. Szczecina. Prz. Przyr. 61 ss. 39-58.
• GAMRAT R., 1998. Zadrzewienia śródpolne i ich zróżnicowanie na Równinie Wełtyńskiej. W: Botanika polska u progu XXI wieku. Pr. zbior. Red. J. Miądlikowska. Mater. symp. obrad 51. Zjazdu PTB. Gdańsk, 15-19.09.1998. Poznań: Bogucki Wydaw. Nauk. ss. 156.
• GAMRAT R., 2006. Threat of small mid-field ponds on Wełtyń Plain. Intern. Agrophys. t. 20 nr 2 s. 97-100.
• GAMRAT R., KOCHANOWSKA R., 2005. Zbiorowiska trawiaste zadrzewień przydrożnych w rejonie Gryfina. Łąk. Pol. 8 s. 61-70.
• KARG J., KARLIK B., 1993. Zadrzewienia na obszarach wiejskich. Poznań: Wydaw. ZBŚRiL ss. 46.
• KOCHANOWSKA R., BOROWIEC S., WOŁEJKO L., 1996. Różnorodność śródpolnych użytków ekologicznych na Pomorzu Szczecińskim. Prz. Nauk. SGGW 10 s. 25-32.
• LOSTER S., 1991. Różnorodność florystyczna w krajobrazie rolniczym i znaczenie dla niej naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk wyspowych. Fragm. Flor. Geobot. 36 2 s. 427-457.
• MATUSZKIEWICZ W., 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydaw. Nauk PWN ss. 536.
• MEDWECKA-KORNAŚ A., KORNAŚ J., PAWŁOWSKI B., 1959. Przegląd zbiorowisk roślinnych lądowych i słodkowodnych. W: Szata roślinna Polski. T. 1. Pr. zbior. Red. W. Szafer. Warszawa: Wydaw. PWN s. 229-274.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIREK H., ZAJĄC A., ZAJĄC M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Kraków: Wydaw. Szafer Instit. Bot. Pol. Acad. Sci. ss. 442.
• OLACZEK R., 1990. Siedliska marginalne w systemie klasyfikacji gruntów i problemów ekologicznych. Warszawa: Wydaw. SGGW-AR s. 7-24.
• RATYŃSKA H., 2002. Wyspy środowiskowe jako element krajobrazu, próba typologii i zróżnicowania szaty roślinnej. W: Wyspy środowiskowe; bioróżnorodność i próby typologii. Pr. zbior. Red. J. Banaszak. Bydgoszcz: Wydaw. ABydg. s. 239-260.
• RATYŃSKA H., SZWED W., 1996. Vegetation of forest islands in the agricultural landscape near Poznań (West-central Poland). J. Bot. 5 s. 159-171.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. Dz. U. 2001 nr 92 poz. 1029.
• SZWED W., RATYŃSKA H., DANIELEWICZ W., MIZGAJSKI A., 1999. Przyrodnicze podstawy kształtowania marginesów ekologicznych w Wielkopolsce. Poznań: Wydaw. Kat. Bot. Leśn. AR ss. 144.
• Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody. Dz. U. 1991 nr 114 poz. 492.
• WILUSZ Z., 1957. O „gospodarczej” ochronie przyrody zapoczątkowanej przez D. Chłapowskiego około r. 1820. Przyr. Pol. Zach. 1-2 s. 11-28.
• ZAJĄCZKOWSKI K., 2001. Dobór drzew i krzewów do zadrzewień na obszarach wiejskich. Warszawa: Wydaw. IBL ss. 78.