Biokompleksowy wymiar przyrody

• Autorzy: Zięba S.

Warianty tytułu

EN

Biocomplexity of nature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wiele razy i na różne sposoby człowiek podejmuje próbę rozszyfrowania organizacji przyrody. Artykuł ukazuje kilka z nich, od starożytności do chwili obecnej. Najczęściej owe próby były podyktowane następującymi okolicznościami: nagromadzonymi faktami (danymi), ewolucją koncepcji nauk przyrodniczych i filozofii, rozwojem strategii badawczej (rozwój epistemologii i metodologii przyrodoznawstwa, od redukcjonizmu do emergentyzmu). Aktualna próba skoncentrowania się na organizacji przyrody jest podyktowana takimi okolicznościami, jak: akceptacją modelu hipotetyczno-dedukcyjnego w naukach empirycznych, ukształtowaniem się takich teorii, jak teoria systemów, teoria struktur dyssypatywnych, teoria katastrof, teoria algorytmów, teorie morfologiczne, teoria chaosu, teoria informacji (informacja służy do opisu i wyjaśnienia zjawisk należących do różnych poziomów organizacji przyrody), a szczególnie potrzebą spajania rozproszonych idei i odkryć, które stanowią efekt pracy odseparowanych grup badawczych. Naczelnym zadaniem rozwijania takiej wiedzy jest ukazanie sensu esencjalnego przyrody, a przede wszystkim ukazanie jej wiarogodnego obrazu. W takim kontekście należy upatrywać genezę koncepcji przyrody jako biokompleksu. Koncepcja ta ukazuje przyrodę jako system naturalny - przyroda nie jest zlepkiem poszczególnych elementów, lecz tworzy określony system o swoistej integracji, o swoistym stopniu organizacji.

EN

At many times and in various ways, humans made efforts to decipher the laws of nature. The article presents some of this work, starting from antiquity to the present. For the most part, these efforts were dictated by the following circumstances: gathered facts (data), evolutionally concepts of natural sciences and philosophy, and development of research strategies (progress in epistemology and methodology of natural sciences from reductionism to emergentism). Present efforts of great interest in organization of nature are dictated by such factors as: acceptance of hypothetical-deductive model in empirical sciences and rise of such theories as system theory, dissipative structure theory, catastrophe theory, algorithm theory, morphological theories, chaos theory, information theory (information serves to describe and explain phenomena from various levels of the organization of nature). In order to fathom the laws of nature, we see the need for the convergence of dispersed ideas and discoveries made by diverse scientists working apart. The rationale of enhancing such science is to portray the essential meaning of nature and its biocomplexity. The concept of biocomplexity of the natural world and its various dimensions allows one to perceive nature not as a cluster of separate elements, but as a system of specific integration and unique complexity.

Słowa kluczowe

PL

biokompleksowość; emergentyzm; informacja; kompleksowość; natura; przyroda; redukcjonizm; systemowość

EN

biocomplexity; complexity; emergentism; information; nature; reductionism; system theory

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 8, z. 1
• Strony: 357--372
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Zięba S.

• Katolicki Uniwersytet Lubelski, Katedra Ekologii Człowieka, ul. Konstantynów 1H, 20-708 Lublin; tel. [phone],

Bibliografia

• ATLAN H., 1979. Entre le cristal et la fumée: essai sur l’organisation du vivant. Paris: Éditions du Seuil.
• BOLTER J.D., 1990. Człowiek Turinga: kultura Zachodu w wieku komputera. Warszawa: PIW.
• BOURG D., 1993. Les sentimentes de la nature. Paris: Éditions la Découverte.
• BOUTOT A., 2000. Science moderne et philosophie de la nature. W: La nature. Paris: Ellipses s. 157-167.
• CHALIER C., 1989. L’alliance avec la nature. Paris: Cerf.
• CHAZAL G., 1997. Formes, figures, réalité. Seyssel: Champ Vallon.
• FARAGO F., 2000. La nature. Paris: A. Colin.
• FELTZ B., 1995. Le réductionisme en biologie. Approches historique et épistémologique. Revue philosophique de Lovain 93 s. 9-31.
• GELL-MANN M., 1996. Kwark i jaguar. Przygody z prostotą i złożonością. Warszawa: CIS.
• GROSOS P., 1991. Systéme et systémique. Philosophie 29 s. 53-76.
• LARGEAULT J., 1985. Systémes de la nature. Paris: Vrin.
• LURÇAT F., 1999. Le chaos. Paris: Presses universitaires de France.
• MAINZER K., 2007. Poznawanie złożoności. Obliczeniowa dynamika materii umysłu i ludzkości. Lublin: Wydaw. UMCS.
• Sciences de la nature. Sciences de la société. Les passeurs de frontières, 1992. Paris: CNRS.
• THOM R., 1991. Esquisse d’une sémiophysique. Paris: Interéditions.
• THOM R., 1993. Prédire n’est pas expliquer. Paris: Flammarion.
• ZIĘBA S., 1986. Rozwój mechanistycznej koncepcji życia w piśmiennictwie francuskim XX wieku. Lublin: RW KUL.
• ZIĘBA S., 1998. Natura życia w aspekcie organizacji. Nauka nr 4 (98) s. 29-59.
• ZIĘBA S., 2008. Perspektywy ekologii człowieka. Lublin: Wydaw. KUL.