Ocena retencji glebowej na zrekultywowanych gruntach pogórniczych w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego

• Autorzy: Szafrański Cz. , Stachowski P. , Kozaczyk P.

Warianty tytułu

EN

Assessment of soil retention reclaimed postmining areas in the Konin Lignite Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego wywołuje duże zmiany w środowisku przyrodniczym. W związku z powyższym uzasadnione jest badanie stosunków wodnych na rekultywowanych rolniczo terenach pogórniczych. Na tych obszarach występuje typowo opadowo-retencyjna gospodarka wodna, w której jedynym źródłem wody są opady atmosferyczne, gdyż zwierciadło wody gruntowej zalega bardzo głęboko i nie wywiera istotnego wpływu na uwilgotnienie wierzchnich warstw gleb tych terenów. W Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego wiodącym kierunkiem zagospodarowania gruntów pogórniczych jest rekultywacja rolnicza, realizowana na podstawie "modelu PAN". Podstawą pracy były wyniki badań i obserwacji terenowych, prowadzonych od jesieni 2000 r. do września 2003 r. na 4 powierzchniach doświadczalnych o wielkości 0,32 ha każda, zlokalizowanych na zwałowisku wewnętrznym odkrywki "Kazimierz Północ" KWB "Konin", po przeprowadzonej w 1998 r. rekultywacji technicznej, a następnie rozpoczętej rekultywacji rolniczej. Obecnie obszar ten użytkowany jest rolniczo. Badania potwierdziły, że kształtowanie się zasobów wodnych na tych terenach zależy przede wszystkim od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych w okresach wegetacyjnych oraz w poprzedzających je półroczach zimowych. Największe zapasy wody w wierzchniej warstwie badanych gruntów pogórniczych, osiągające wartości większe od polowej pojemności wodnej, wystąpiły w mokrym okresie wegetacyjnym 2002 r. W suchym okresie wegetacyjnym 2003 r. wystąpiły natomiast długie okresy niedoborów wody dla uprawianych roślin.

EN

Quarry exploration causes substantial changes in the natural environment. Therefore, it is justified to analyse water reserves in the agriculturally reclaimed soils of postmining grounds. Precipitation is the only source of water there because the groundwater table is situated deep enough to not affect soil moisture in the upper layers. In the Konin Lignite Basin, the key method of postmining grounds utilisation is agricultural reclamation based on the "PAN model". This paper presents the results of field study and observations carried out from autumn 2000 to September 2003 on four experimental plots, each of 0.32 ha, located at the inner waste heap of the "Kazimierz Północ" open pit of the "Konin" lignite mine, after accomplishment of technical reclamation in 1998 and the beginning of agricultural reclamation. Currently farming is continued in these areas. The analysis confirmed that water reserves depend mainly on the quantity and distribution of precipitation during vegetation periods and preceding winter seasons. The largest water reserves in the upper layers of postmining grounds (bigger than the field water capacity) occurred in the wet vegetation period in 2002. However, during the dry vegetation season in 2003 there were long periods of water deficiency for crop plants.

Słowa kluczowe

PL

niedobory wody; właściwości gruntów pogórniczych; zapasy wody w gruncie

EN

ground properties; postmining water reserves in grounds; water deficiency

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 8, z. 1
• Strony: 337--346
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Szafrański Cz.

autor

Stachowski P.

autor

Kozaczyk P.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, ul. Piątkowska 94, 61-693 Poznań; tel. [phone],

Bibliografia

• GILEWSKA M., OTREMBA K., 2002. Zmienność przestrzenna wybranych właściwości gruntów pogórniczych. Rocz. AR Pozn. 342 Melior. Inż. Środ. 23 s. 83-93.
• KACZMAREK Z., OWCZARZAK W., MOCEK A., 2000. Właściwości fizyczne i wodne gleb płowych i czarnych ziem położonych w bezpośrednim sąsiedztwie odkrywki „Kazimierz” KWB „Konin”. Rocz. AR Pozn. 317 Rol. 56 s. 265-276.
• MOCEK A., DRZYMAŁA S., MASZNER P., 2000. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Poznań: Wydaw. AR ss. 416.
• PN-R-04033: 1998. Gleby i utwory mineralne - podział na frakcje i grupy granulometryczne. Warszawa: Wydaw. Pol. Kom. Norm.
• ROGALSKI L., BŁASZCZOK A., BĘŚ A., 2005. Rekultywacja terenów pogórniczych w warunkach ekorozwoju. Inż. Ekol. 12 s. 223-224.
• STACHOWSKI P., SZAFRAŃSKI CZ., 2000. Dynamika zmian uwilgotnienia wierzchnich warstw gleb wytworzonych z gruntów pogórniczych. Rocz. AR Pozn. 317 Rol. 56 s. 367-375.
• SZAFRAŃSKI CZ., 2007. Zasoby wodne Polski i ich ochrona. W: Zasoby przyrodnicze szansą zrównoważonego rozwoju. Pr. zbior. Red. J. Nowacki. Poznań: Wydaw. AR s. 67-75.
• SZAFRAŃSKI CZ., STACHOWSKI P., 1998. Zmiany zapasów wody w wierzchnich warstwach rekultywowanych rolniczo gruntów pogórniczych. Rocz. AR Pozn. 294 Melior. Inż. Środ. 19 cz. 2 s. 211-221.
• SMEDEMA L., RYCROFT D., 1983. Land drainage: planning and desing of agricultural drainage systems. London: Bastford Acad. Educat. Ltd. ss. 376.