Aktualne i możliwe kierunki wykorzystania trwałych użytków zielonych w Polsce

• Autorzy: Jankowska-Huflejt H. , Domański J. P.

Warianty tytułu

EN

Present and possible directions of utilising permanent grasslands in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach ograniczono lub zaniechano użytkowania znacznej powierzchni trwałych użytków zielonych. Uzyskiwane plony siana sąśrednio małe, intensywność użytkowania to w głównej mierze łąki dwukośne i ciągle przewaga produkcji siana zamiast kiszonek z podsuszonej runi łąkowej. Następuje degradacja łąk i pastwisk, i zaprzepaszczanie ich potencjału produkcyjno-środowiskowego. Poprawę wykorzystania trwałych użytków zielonych można uzyskać przede wszystkim poprzez rozwój chowu zwierząt, głównie bydła mlecznego i mięsnego oraz innych trawożernych (owiec, koni), równieżw systemie rolnictwa ekologicznego. Wypas bydła mięsnego w sytuacji kwotowanej produkcji mleka jest prostszy i niewymagający takich nakładów jak chów bydła mlecznego. Warunkiem jest restrukturyzacja stad, dobór właściwej rasy i optymalnego w danych warunkach sposobu opasu. Produkcja ekologiczna z kolei sprzyja uzyskiwaniu lepszej jakości pasz i produktów zwierzęcych z istotnie pozytywnym wpływem na środowisko, głównie na jakośći obieg wody. Innym sposobem może być wykorzystanie biomasy z nieeksploatowanych użytków na cele energetyczne. Szansą jest równieżdocenienie i wykorzystywanie funkcji środowiskowych użytków. Koniecznym tego warunkiem jest użytkowanie łąk i pastwisk, czyli koszenie lub wypasanie zwierzętami. Niezależnie od rodzaju użytkowania i kierunku produkcji zwierzęcej lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego użytków i wspomaganie ich funkcji środowiskowych uzyskamy doskonaląc technologie produkcji pasz na użytkach i lepiej wykorzystując postęp biologiczny. Utrzymanie i prawidłowe użytkowanie produkcyjne TUZ, czy użytkowanie zminimalizowane, w ramach programów rolno-środowiskowych, sprzyjają realizacji idei zrównoważonego rozwoju (cross compliance). Zakłada ona poprawę i troskę o jakośćśrodowiska oraz ekonomicznie optymalne wykorzystanie jego zasobów, w tym ziemi i wody, w których ochronie ogromną rolę odgrywajądobrze użytkowane TUZ.

EN

Utilisation of large areas of permanent grasslands has recently been restricted or totally abandoned. Obtained hay yields are relatively small, intensive utilisation means 2-cut meadows and hay production still predominates over silages from wilted meadow sward. Degradation of meadows and pastures proceeds and their productive and environmental potential is being lost. The improvement of utilisation and overall condition of permanent grasslands may be first of all obtained by the development of animal breeding, mainly dairy and slaughter cattle and other graminivorous animals (sheep, horses) kept e.g in organic farming systems. Grazing of slaughter cattle under conditions of rationed milk quota is simpler and less expensive that the dairy cattle breeding. Restructuring of herds and selection of appropriate races and optimum breeding conditions is necessary to reach this target. Ecological production, on the other hand, allows for obtaining fodder and animal products of better quality with significantly positive environmental impact affecting mainly water cycling and quality. Another solution may be the use of biomass from non-exploited grasslands for energetic purposes. Appreciation and utilisation of environmental functions of grasslands is another possibility of their development since an indispensable condition in this case is the use of meadows and pastures by mowing or grazing. Irrespective of the type of grassland utilisation and animal production, the better use of productive potential and enhancement of environmental functions of grasslands might be obtained by improving the technology of fodder production. Maintenance and proper productive use of grasslands or minimised utilisation within agroenvironmental programmes favour the accomplishment of the idea of sustainable development (cross compliance instrument) which assumes the improvement and care of environmental quality and optimum economic utilisation of environmental resources like soil and water. Well managed permanent grasslands may play important role in their protection.

Słowa kluczowe

PL

chów bydła mięsnego; intensywność użytkowania; obsada zwierząt; rolnictwo ekologiczne; wielofunkcyjność użytków

EN

animal stock; intensity of utilisation; multiple functions of grasslands; organic farming; slaughter cattle breeding

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 8, z. 2b
• Strony: 31--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Jankowska-Huflejt H.

autor

Domański J. P.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Łąk i Pastwisk, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn; tel. [phone],

Bibliografia

• DACH J., 2006. Kompostowanie obornika i dlaczego warto to wdrażać? Bydło nr 1 s. 16.
• DOMAŃSKI P. J., 2004. Ocena efektów hodowli kostrzewy łąkowej i życicy trwałej. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 4 z. 2a (11) s. 233-254.
• DOMAŃSKI P.J., JOKŚ W., 1999. Odmiany Festulolium - efekty postępu biologicznego. Zesz. Nauk. ATR 220 Rol. 44 s. 87-94.
• DRUPKA S., 2004. Nowy typ uniwersalnej zastawki melioracyjnej samosterującej się hydraulicznie do poprawienia gospodarki wodnej w systemach melioracyjnych. Wiad. Melior. nr 4 s. 205-212.
• ELLIS K.A., McLEAN W.G., GROVE-WHITE D.H., CRIPS P.J., HOWARD C.V., MIHIM M., 2005. Studies comparing the composition of milk produced on organic and conventional dairy farms in the UK. Proc. 4th Workshop 17-19 March 2005, Frick, Switzerland s. 41-45.
• FALKOWSKI M., KUKUŁKA I., KOZŁOWSKI S., 1996. Łąka jako bariera ekologiczna migracji składników mineralnych do wód. Rocz. AR Pozn. 284 Rol. 47 s. 97-103.
• FALKOWSKI M., 1995. Zmiana poglądów na rolę użytków zielonych w produkcji pasz i ochronie środowiska przyrodniczego w świetle najnowszych badań światowych. Mater. Konf. PTŁ, 20 kwietnia 1995, Poznań. Poznań: PTŁ s. 4-12.
• GAJDA J., ZALEWSKI W., LITWIŃCZUK Z., 1994. Wpływ żywienia pastwiskowego na efekty opasu bydła mięsnego różnych gospodarstw. Rocz. Nauk Rol. Ser. A t. 110 z. 3-4 s. 181-192.
• GERLACH T., 1976. Współczesny rozwój stoków w polskich Karpatach fliszowych. Pr. Geogr. IGIPZ, PAN.
• GOLIŃSKI P., 2007. Aktualne trendy w technologiach produkcji roślinnych surowców paszowych. W: Produkcja pasz objętościowych dla przeżuwaczy. Konf. nauk. 8-9 maja 2007, Puławy. Puławy IUNG, PTA Oddz. Puławy s. 19-23.
• GRZELAK E., 2006. Wasz ekonomista przewiduje, radzi i informuje. Agrobazar nr 5 s. 11.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., 2005. Wykorzystanie nawozów gospodarskich na użytkach zielonych zgodne z wymogami wspólnej polityki rolnej. Wieś Jutra nr 3 s. 47-50.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., 2006. Analiza plonowania i zmian składu botanicznego runi łąkowej pod wpływem dokarmiania azotem dolistnie i doglebowo. Ann. UMCS Sect. E vol. 61 s. 397-404.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., 2006. The function of permanent grasslands in water resources protection. J. Water Land Develop. no 10 s. 55-65.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., 2007. Chów bydła mięsnego alternatywną i efektywną formą wykorzystania użytków zielonych. Wieś Jutra nr 3 s. 40-41.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., 2008. Trwałe użytki zielone istotnym czynnikiem obiegu wód i ochrony ich zasobów. Wiad. Melior. nr 1 s. 21-23.
• JANKOWSKA-HUFLEJT H., ZASTAWNY J., WRÓBEL B., BURS W., 2004. Przyrodnicze i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju łąkarskich gospodarstw ekologicznych w Polsce. W: Perspektywy gospodarowania na trwałych użytkach zielonych w ramach „Wspólnej polityki rolnej UE”. Pr. zbior. Red. H. Jankowska-Huflejt. Mater. Semin. 49 s. 37-50.
• JASIOROWSKI H., 2005. Czas na polską wołowinę. Wiad. Rol. sierpień s. 20.
• KACA E., 2007. Stan i tendencje rozwojowe melioracji nawadniających w Polsce w świetle danych MRiRW. Wiad. Melior. nr 4 s. 162-164.
• KAŁUŻA H., 2003. Konkurencyjność produkcji zwierzęcej na rynku Unii Europejskiej w aspekcie procesu integracji. Pam. Puł. z. 132 specj. s. 159-171.
• KOPEĆ S., 1999. Rola użytków zielonych w ochronie wód. W: Rola użytków zielonych i zadrzewień w ochronie środowiska rolniczego. Międzynarod. konf. nauk.-techn. Kraków-Jaworki, 21-22. 11.1999. s. 141-151.
• KSIĘŻAK J., LACHEWICZ M., 2007. Zróżnicowanie regionalne produkcji pasz objętościowych w Polsce. W: Produkcja pasz objętościowych dla przeżuwaczy. Konf. Nauk. 8-9 maja 2007, Puławy. Puławy: IUNG, PTA Oddz. Puławy s. 7-10.
• ŁOŚ M., 2008. Perspektywy rozwoju melioracji i łąkarstwa w warunkach nowej polityki energetycznej. Wiad. Melior. nr 1 s. 42-45.
• MANTUEFFEL R., 1981. Ekonomika i organizacja gospodarstwa rolniczego. Wyd. 2. Warszawa: PWRiL ss. 657.
• MARTYNIAK J., 1997. Zależność plonowania odmian niektórych gatunków traw od nawożenia azotowego Biul. Oceny Odm. z. 8 s. 9-58.
• MORACZEWSKI, 2008. Łąkarstwo jako licząca się dziedzina rozwoju produkcji rolnej. Wiad. Melior. nr 3 s. 134-135.
• NADOLNA S., 2004. Możliwości wypasu owiec w Sudetach. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 4 z. 2b (12) s. 81-94.
• NAZARUK M., 2003. Wykorzystanie użytków zielonych do opasu bydła mięsnego. Wiad. Melior. nr 4 s. 196-200.
• OKULARCZYK S., 2004. Dylematy ekologicznej produkcji zwierzęcej w polskich uwarunkowaniach ekonomicznych i rynkowych. Prz. Hod. nr 3 s. 1-3.
• PECO B., ONATE J., REGUENA S., 2000. Deheza grasslands: natural values, threats and agrienvironmental measures in Spain. W: Recognising Europen pastoral farming systems and under standing their ecology: a necessity for appropriate conservation and rural development policies. Proc. 7 th European Forum on Nature Conservation and Pastoralizm, 17-21 June 2000 Ennistymon, County Clare, Ireland EFNCP Occasional Publication 23 s. 37-43.
• Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2007 roku, 2008. Warszawa: Wydaw. GUS.
• PROŃCZUK J., 1979. Użytki zielone w świetle nowoczesnych pojęć ekologicznych i gospodarczych. Wiad. Ekol. 16.
• RYSZKOWSKI L., BAŁAZY S., KĘDZIORA A., 2003. Kształtowanie i ochrona zasobów wodnych na obszarach wiejskich. Poznań: ZBŚRiL PAN ss. 70.
• SŁONIEWSKI K., SAKOWSKI T., JÓZWIK A., REMBIAŁKOWSKA E., 2005. The influence of the grazing season on polyunsaturated fatty acids content in cow milk fat from Bieszczady Region of Poland. Systems development: quality and safety of organic livestock products. Proc. 4th Workshop 17-19 March 2005, Frick, Switzerland s. 47-53
• Stan i tendencje rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce. (dotyczy stanu rolnictwa ekologicznego w Polsce wg danych na dzień 31 grudnia 2007 r. oraz jego rozwoju na przestrzeni ostatnich trzech lat (2005-2007), GIJHARS. Rolnictwo ekologiczne. Raporty i analizy: http://www.ijhar-s. gov.pl
• SOSNOWSKI J., JANKOWSKI K., 2007. Wybrane gatunki traw jako rośliny energetyczne. Wiad. Melior. 2 s. 76-78.
• Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich w 2007 r., 2008. Warszawa: GUS.
• www.stat.gov.pl (czerwiec, 2008).
• Wyniki produkcji roślinnej w 2004 roku, 2005. Warszawa: Wydaw. GUS.
• Wyniki produkcji roślinnej w 2005 roku, 2006. Warszawa: Wydaw. GUS.
• Wyniki produkcji roślinnej w 2006 roku, 2007. Warszawa: Wydaw. GUS.
• Wyniki produkcji roślinnej w 2007 roku, 2008. Warszawa: Wydaw. GUS.
• ŻÓŁKOWSKI J., 2007. Start do bydła mięsnego. Farmer nr 2.