Możliwość identyfikacji makroszczątków roślinnych w profilu murszowo-torfowym wskazujących na degradację ekosystemu bagiennego

• Autorzy: Tomaszewska K. , Kołodziejczyk K.

Warianty tytułu

EN

The possibility of indentification of plant macro-remains in peat -moorsh profile indicating degradation of the wetland ecosystem

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmiany florystyczne, zachodzące na ulegających degradacji obszarach bagiennych i pobagiennych, mogą znaleźć odbicie w zestawie makroszczątków. Wyraźnie powinno się to zaznaczyć w obrębie stropowej warstwy złoża. Badaniom stratygraficznym poddano fragmenty 3 profili torfowych, z których dwa pochodziły z Dolnego Śląska [Góry Izerskie i Milicz], a jeden z Pojezierza Zachodniopomorskiego [okolice Gryfina]. Analizowano odcinki profili ok. 50 cm, które obejmowały także niezdegradowaną część złoża. Badania wykazały, że zestaw makroszczątków umożliwia oddzielenie warstwy torfu poddanego procesowi murszenia od niezmienionej części złoża. Zaznaczyły się pewne różnice - w odniesieniu do Milicza i Czarnowa wystarczająco jasny obraz dała analiza materiału karpologicznego, natomiast w Górach Izerskich jedynie obecność korzeni trzcinnika owłosionego (Calamagrostis villosa (Chaix) J. F. Gmel) sygnalizowała rozpoczęcie fazy decesji. Nasiona gatunków takich, jak m.in.: sit rozpierzchły [Juncus effusus L.], sit skupiony [Juncus conglomeratus L.], jaskier ostry [Ranunculus acris L.], wąkrota zwyczajna [Hydrocotyle vulgaris L.] czy koniczyna biała [Trifolium repens L.], mogą być traktowane jako swoiste wskaźniki, wyznaczające zasięg warstwy murszu.

EN

Floristic changes characteristic for the degradation of wetlands may be reflected by plant macroremains found in peat. The changes should be particularly distinct in the superficial muck layers. In this study three peat profiles were examined: two from Lower Silesia [the Izera Mountains and the town of Milicz] and one from West Pomerania [Czarnowo near Gryfino]. Analysed sections were 50 cm deep, i.e. they included the non-degraded part of peat deposit. The study showed that characteristic set of plant macro-remains may help distinguishing peat layer that was subject to mucking from non-degraded part of peat deposit. Some differences were observed: the analysis of seeds and fruit plants in Milicz and Czarnowo gave sufficiently clear picture, while in the Izera Mountains the beginning of the decession phase was only signalled by the presence of Calamagrostis villosa roots. The seeds of e.g. Juncus effusus, Juncus conglomeratus, Ranunculus acris, Hydrocotyle vulgaris and Trifolium repens may be treated as specific indicators showing the muck layer range.

Słowa kluczowe

PL

makroszczątki roślinne; stratygrafia; warstwa murszu

EN

muck layer; plant macro-remains; stratigraphy

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 10, z. 3
• Strony: 309--319
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Tomaszewska K.

autor

Kołodziejczyk K.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, pl. Grunwaldzki 24a, 50–363 Wrocław; tel. [phone],

Bibliografia

• BRANDYK T., GNATOWSKI T., OLESZCZUK R., SZATYŁOWICZ J., SZEJBA D., 2007. Postęp w badaniach właściwości fizycznych gleb torfowo-murszowych. W: Torfowiska i mokradła. Pr. zbior. Red. E. Biernacka. Warszawa: Wydaw. SGGW s. 91-110.
• DRZYMULSKA D., 2004. History of vegetation at Rabinówka mire (Gródek-Michałowo depression, NE Poland). The future of Polish mires. Societatis Scientiarum Stetinensis, Agricultural University of Szczecin. Szczecin: Wydaw. AR s. 37-42.
• DEMBEK W., PIÓRKOWSKI H. 2007. Mokradła w krajobrazie Polski. W: Torfowiska i mokradła. Pr. zbior. Red. E. Biernacka. Warszawa: Wydaw. SGGW s. 15-48.
• DOMBROVSKAJA A.V., KORENEVA M. M., TJUREMNOV S.N., 1959. Atlas rastitel'nyh ostatkov, vstrečaemych v torfe. Moskva–Leningrad: Gosudarstvennoe Energetičeskoe Izdatel'stvo ss. 227.
• GROSSE-BRAUCKMANN G., 1990. Moore und Torfe in der Bodenkunde: neuere Aspecte. Telma 20 s. 79-96.
• KAC N.A., KAC S.V., KIPIANI M.G., 1965. Atlas i opredelitel’ plodov i semjan vstrečajuščichsja v četvertičnyh otloženijah SSSR. Moskva: Izdatel’stvo Nauka ss. 372.
• KAC N.A., KAC S.W., SKOBEEVA E.I., 1977. Atlas rastitel’nyh ostatkov v torfach. Moskva: Nedra ss. 371.
• KOŁODZIEJCZYK K., TOMASZEWSKA K., 2009. Zmiany użytkowania łąk pobagiennych zapisane w profilu torfowym (analiza makroszczątków). W: Mokradła i ekosystemy słodkowodne - funkcjonowanie, zagrożenia i ochrona. 2 Ogólnopolska konferencja naukowa. 18-20.06.2009, Augustów. Mater. Konf. Białystok: UBiał. s. 32-33.
• KRYSZAK A., GRYNIA M., KRYSZAK J., GRZELAK M., 2004. The status of wetland meadows in the River Barycz valley. W: The future of polish mires. Societatis Scientiarum Stetinensis Agricultural University of Szczecin. Szczecin: Wydaw. AR s. 225-228.
• KUCHARSKI L., 2008. Szata roślinna torfowisk w południowej części województwa łódzkiego - ich zagrożenia i ochrona. W: Torfowiska gór, wyżyn i niżu. Pr. zbior. Red. S. Żurek. Kielce: Wydaw. Uniw. Hum.-Przyr. s. 77-86.
• MALKIEWICZ M., TOMASZEWSKA K., 2009. Paleobotaniczny zapis zmian w holoceńskim środowisku przyrodniczym okolic Czarnowa (Pojezierze Zachodniopomorskie). W: Późnoglacjalne i holoceńskie zmiany środowiska abiotycznego i ich zapis paleobotaniczny. Mater. Konf. 4 Pol. Konf. Paleobot. Czwartorzędu. 16-19.06.2009, Jeziorowskie. Warszawa: Wydaw. PIG s. 23-24.
• MATUSZKIEWICZ W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN ss. 537.
• OKRUSZKO H., 1956. Zjawisko degradacji torfu na tle rozwoju torfowiska. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 2 s. 69-110.
• OKRUSZKO H., 1967. Kształtowanie się warunków glebowych na zmeliorowanych torfowiskach. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 72 s. 13-27.
• OKRUSZKO H., 1981. Faza decesji w naturalnej ewolucji torfowisk niskich. Zeszyty Naukowe AR Wrocław nr 134 Rolnictwo 38 s. 39-48.
• OKRUSZKO H., 1991. Przeobrażanie się mokradeł pod wpływem odwodnienia. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 372 s. 251-269.
• PODLASKA M., 2009. Zbiorowiska roślinne nieużytkowanych łąk pobagiennych na Dolnym Śląsku, ich przemiany oraz wartość gospodarcza i przyrodnicza. Wrocław: UP pr. dokt. maszyn. ss. 145.
• PRZEMYSKI A., 2008. Mapa roślinności rzeczywistej i przemiany zbiorowisk w rezerwacie „Białe Ługi”. W: Torfowiska gór, wyżyn i niżu. Pr. zbior. Red. S. Żurek. Kielce: Wydaw. Uniw. Hum.-Przyr. s. 111-115.
• TOBOLSKI K., 2006. Torfowiska Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Charzykowy: PN „Bory Tucholskie” ss. 174.
• TOBOLSKI K., GAŁKA M., 2008. Kopalne stanowiska kłoci wiechowatej (Cladium mariscus) w dolinie Brdy przy ujściu do jeziora Witoczno (Zaborski Park Krajobrazowy). Studia Limnologica et Telmatologica vol. 2 No 1 s. 27-32.
• TOMASZEWSKA K., 2003. Zmiany w składzie gatunkowym fitocenoz na porzuconych łąkach pobagiennych. Annales Silesiae 32 s. 103-116.
• TOMASZEWSKA K., 2004. Historia rozwoju wybranych torfowisk Gór Izerskich z uwzględnieniem antropogenicznych przemian roślinności. Zeszyty Naukowe AR Wrocław Rozprawy nr 472 ss. 110.
• TOMASZEWSKA K., PODLASKA M., 2007. Waloryzacja przyrodnicza zdegradowanej łąki bagiennej. Annales Silesiae 35 s. 5-10.